Нешто по полноќ избувна пожар во областа на нуклеарната централа Запорожје, најголемата нуклеарна централа во Европа.
Украинските власти објавија дека руските сили ја гранатирале нуклеарната централа и дека продолжиле да го прават тоа кога избувнал пожарот.
„Руската армија ја напаѓа нуклеарната централа Запорожје од сите страни, најголемата нуклеарна централа во Европа. Веќе избувна пожар. Ако експлодира, ќе биде 10 пати полошо од катастрофата во Чернобил. Русите мора веднаш да го прекинат нападот, да им дозволат на пожарникарите да го изгаснет го пожарот и обезбедат безбедна зона“, напиша на Твитер украинскиот министер за надворешни работи Дмитро Кулеба.
Во 5:20 часот по локално време, пожарот беше изгаснат, нападот врз електраната престана, а Меѓународната агенција за атомска енергија (МААЕ) соопшти дека не е забележано зголемено ниво на радијација во областа на нуклеарната централа.
Иако ситуацијата сега е под контрола, многумина се прашуваа какви ќе бидат последиците во случај на експлозија на реакторот во Запорожје, најголемата европска нуклеарна централа, или што би значело тоа за европските граѓани и животната средина.
По гранатирањето, Русите ја зазедоа најголемата нуклеарна централа во Европа
Деветта по големина нуклеарна централа во светот
Нуклеарната централа Запорожје, изградена помеѓу 1984 и 1995 година, е најголемата нуклеарна централа во Европа и деветта по големина во светот.
Има шест реактори, од кои секој произведува 950 MW и вкупен капацитет од 5.700 MW – доволно енергија за приближно четири милиони домаќинства.
Запорожје вообичаено произведува една петтина од електричната енергија во Украина и речиси половина од производството на енергија во земјата.
Се наоѓа на југоисточниот дел на Украина во Енерходар. Од спорниот регион Донбас е оддалечен 200 километри, а од Киев 550 километри, пишува Index.hr.
Што се случи утрово?
Нападот на Запорожје прв го пријавил еден од неговите вработени, кој на Телеграм објавил дека руските сили ја гаѓаат централата и дека постои „вистинска нуклеарна опасност“, пишува The Guardian.
Украинскиот министер за надворешни работи набрзо ги потврди извештаите за нападот и повика на итен прекин на огнот за да можат противпожарните служби да дојдат во областа и да го локализираат пожарот.
Нешто подоцна, Украинската државна служба за вонредни состојби извести дека радијацијата во електраната е „во нормални граници“ и дека пожарот избувнал во зградата за обука веднаш до електраната.
Меѓународната агенција за атомска енергија (МААЕ), исто така, објави дека нема промени во нивото на радијација и дека пожарот не влијаел на основната опрема на централата.
Дали постои ризик од зрачење?
Украинските власти утринава соопштија дека централата е обезбедена и дека „нуклеарната безбедност сега е загарантирана“.
САД, исто така, рекоа дека не регистрираат никакви знаци за зголемено ниво на радијација во централата.
Американскиот секретар за енергетика Џенифер Гранхолм рече дека реакторите се „заштитени со робусни заштитни структури и сега се затвораат преку безбедни процедури“.
„Веројатноста за експлозија или некоја форма на засилено радиоактивно зрачење е мала“, рече нуклеарниот инженер Тони Ирвин од Австралискиот национален универзитет.
Ирвин управувал со нуклеарни централи во Обединетото Кралство триесет години и подоцна го предводел ОПАЛ, единствениот нуклеарен реактор во Австралија.
Тој рече дека реакторите PWR се „многу побезбедни“ од оние во Чернобил, имаат огромни бетонски резервоари и вградени системи за заштита од пожари. Имено, Реакторот за вода под притисок (PWR) се наоѓа во повеќето нуклеарни централи на Запад.
„Се разбира, не е добра идеја да се испалуваат проектили на реакторите. PWR е многу побезбеден тип на реактор бидејќи е реактор со две кола. Овие реактори имаат и резервни системи за итно ладење“, рече Ирвин.
БЛИНКЕН: „Не бараме конфликт, но подготвени сме ако дојде до него“
„Базените со гориво може да бидат проблем“
Но, Маријана Будерин, украинска нуклеарна експертка која работи во Белфер центарот на Универзитетот Харвард, предупредува дека сè уште постои опасност работите да тргнат наопаку во случај на воен напад врз нуклеарна централа.
Ако снема струја, се активираат помошните генератори. Но, ако не се вклучат, пумпите не можат да достават ладна вода до реакторите и резервоарите за гориво, што е неопходно за одржување стабилна нуклеарна реакција. Во спротивно, водата ќе зоврие и може да се случат експлозии во јадрото“, рече Будерин.
Таа додаде дека резервоарите во реакторот се дизајнирани на таков начин што можат да издржат одредено ниво на удар и да го запрат истекувањето на радијацијата дури и ако јадрото експлодира.
Сепак, таа предупреди дека проблемот може да бидат резервоарите за гориво (SFP).
„Нуклеарното гориво не е толку активно таму, но тие обично се преполни. Помалку активниот, но поцврсто спакуван материјал е исто така опасен во случај на дефект на системот за ладење. А базените за потрошено гориво не се покриени со бетонски резервоари“, додаде таа.
По гранатирањето, Русите ја зазедоа најголемата нуклеарна централа во Европа
Најлошо сценарио
Експерти од Гринпис интернешнал изјавија дека безбедноста на најголемата нуклеарна централа во Европа е сериозно загрозена поради војната во Украина.
Тие веруваат дека во најлошото сценарио, доколку системите за ладење престанат да работат, во атмосферата може да се испушти радиоактивен материјал, што би довело до многу полоша катастрофа од онаа во Фукушима во 2011 година.
Тие предупредуваат дека во тој случај земјата стотици километри подалеку од реакторот може да биде неупотреблив со децении.
„Нуклеарниот реактор Запорожје има бетонски резервоари кои го штитат јадрото на реакторот, системот за ладење и базените за потрошено гориво. Сепак, овие тенкови не се дизајнирани за воена ситуација и не можат да издржат директно ракетирање“, се вели во извештајот на Гринпис.
„Русија би можела случајно да ја погоди Запорожје. Малку е веројатно дека намерно би ја таргетирале, имајќи предвид дека радијацијата би ги загадила соседните земји, вклучително и Русија. Сепак, дури и таа можност не може целосно да се исклучи“, додаде тој.
„Во најлошото сценарио, експлозиите може да го уништат резервоарот на реакторот и системот за ладење, по што зрачењето од реакторот и базенот би можело да стигне до атмосферата. Поради високите нивоа на радијација, целата централа може да биде недостапна за санација, што може да доведе до натамошни каскади на други реактори и базени со гориво, од кои секој може да ослободи големи количини на радиоактивност во различни насоки во текот на неколку недели“, пишува Гринпис.
„Тоа значи дека голем дел од Европа, на оддалеченост од неколку стотици километри од реакторот, би можел да стане непогоден за живеење најмалку неколку децении“, се додава, пренесува Index.hr.