Американскиот претседател Доналд Трамп наговести дека може да се откаже од Украина, доколку едната страна го отфрли мировниот договор предложен од САД.
„Понекогаш едноставно мора да им дозволите на луѓето сами да ги решат работите“, рече Трамп.
Ако поддршката на САД за Украина сега е во прашање, што би можело да го натера Путин да се предомисли и да ја заврши војната, анализира Џејмс Ландејл, дипломатски дописник за Би-Би-Си.
Во моментов, Европа се подготвува за прекин на огнот, пишува Ландејл.
Под знамето на „коалицијата на добронамерните“, се работи на формирање меѓународна воена сила што би ѝ помогнала на Украина да ја одврати идната руска инвазија, со финансиски напори насочени кон обнова на земјата разурната од војната.
Сепак, како што истакнува тој, некои функционери се на мислење дека Европа мора да биде подготвена за продолжување на војната без јасен исход и дека на Украина треба да ѝ се обезбеди долгорочна поддршка за војна што би траела 15 до 20 години.
Дополнително, Европа би можела да направи повеќе за да ѝ помогне на Украина да се одбрани од руски беспилотни летала и ракети.
Таков план, вели Ландејл, веќе постои – иницијативата „Европски небесен штит“, која би можела да се прошири така што европската воздушна одбрана ќе го заштити западниот дел од Украина.
Други веруваат дека европските трупи треба да бидат распоредени за патролирање на границите во Западна Украина, за да можат украинските војници да бидат префрлени на фронтовската линија.
Мора да се признае дека повеќето се претпазливи кон ваквите предлози, плашејќи се дека би можеле да ја испровоцираат Русија и да го ескалираат конфликтот.
Кир Џајлс, виш советнички соработник во програмата Русија и Евроазија во тинк-тенкот „Чатам Хаус“, ги нарече таквите стравувања „глупости“, бидејќи западните трупи веќе се на терен, а системот „Небесен штит“ би можел да биде распореден во западна Украина со минимална веројатност за каков било конфликт со руски авиони.
Според мислењето на Џајлс, единственото нешто што несомнено може да ја запре руската агресија е присуството на доволно силни западни сили на места каде што Русија планира напади и јасно изразена волја за одбрана.
Овој вид стратегија, предупредува Ландејл, носи политички тешкотии – дел од гласачите во Западна Европа не се подготвени да ризикуваат потенцијален конфликт со Русија.
Малкумина аналитичари очекуваат Украина да го сврти текот на војната и да оствари територијални придобивки.
За време на неговиот престој во Украина, кој траеше неколку недели, Ландејл истакнува дека не слушнал никакво споменување на пролетна офанзива, туку само потреба и план за забавување на руското напредување и принудување на зголемување на цената што Русите ја плаќаат во човечки животи и материјални ресурси.
Некои западни дипломати, исто така, веруваат дека руските генерали го лажат својот претседател, претставувајќи ја ситуацијата на терен како поповолна отколку што е всушност, и сето ова, како што оценува Џејмс Ландејл, е дел од стратегијата за намерно претерување со руските придобивки, со цел да се претстави Украина како страна што е во дефанзива и затоа треба да бара мир.
Според Томас Греам, во текст објавен во списанието „Форин Аферс“, во текот на оваа година Русија окупирала само еден процент од украинската територија, плаќајќи цена од повеќе од 200.000 мртви и ранети.
Фиона Хил, виш соработник во Центарот за САД и Европа на институцијата Брукингс, вели дека најголемата предност што Путин ја има во моментов е што многумина веруваат дека Украина ја губи војната.
„Сите ја гледаат Украина како губитник, иако во моментов има најмоќна армија во Европа“, вели Хил, додавајќи „само замислете колку е неверојатен нивниот отпор, особено затоа што се борат со една рака врзана зад грб“.
Трговија, санкции и руската економија
Ландејл потоа укажува на влијанието на санкциите. Руската економија несомнено страда.
Инфлацијата е 8%, каматните стапки се 16%, буџетскиот дефицит расте, а економскиот раст забавува. Реалните приходи паѓаат, даноците на потрошувачка се зголемуваат.
Руската економија е значително помалку способна за финансирање на војна сега отколку што беше на почетокот на 2022 година, според извештајот на Платформата за докази за мир и решавање на конфликти.
Сепак, ништо од ова не изгледа дека имало значително влијание врз политиката на Кремљ, особено затоа што компаниите пронајдоа начини да ги заобиколат ограничувањата, на пример со транспорт на нафта преку нерегистрирани, „фантомски“ бродови.
Том Китинг, директор на Центарот за финансии и безбедност во Институтот RUSI, рече дека западната комуникација за санкциите е збунувачка и дека има премногу дупки во системот.
Како што изјави, Русија ќе ги заобиколи неодамнешните санкции на САД воведени против два руски нафтени гиганти, Лукоил и Роснефт, едноставно со преименување на извезената нафта како да доаѓа од компании кои не се предмет на санкции.
Китинг рече дека ако Западот навистина сака да му наштети на воената економија на Русија, треба да воведе целосно ембарго на руската нафта и целосно да спроведе секундарни санкции против земјите што продолжуваат да ја купуваат.
„Треба да престанеме да бидеме суптилни и да преминеме на целосно ембарго. Мора да го сфатиме спроведувањето на санкциите исто толку сериозно колку што Кремљ го сфаќа нивното заобиколување“, рече тој.
Теоретски, санкциите би можеле да влијаат и на руското јавно мислење.
Во октомври, анкета на Центарот за истражување на јавното мислење (VCIOM) во земјата покажа дека 56 проценти од испитаниците рекле дека се чувствуваат „многу уморни“ од конфликтот, во споредба со 47 проценти минатата година.
Сепак, преовладувачкото мислење меѓу експертите од Кремљ е дека значаен дел од руското јавно мислење сè уште ја поддржува стратегијата на Путин.
Европската унија би можела да се согласи да користи околу 200 милијарди евра замрзнати руски средства за да обезбеди таканаречен „кредит за репарација“ за Украина.
Најновиот предлог на Европската комисија предвидува собирање на 90 милијарди евра во текот на две години.
Во Киев, официјалните лица веќе сметаат на тие пари. Сепак, ЕУ сè уште се двоуми.
Белгија, каде што се наоѓаат поголемиот дел од руските средства, долго време се плашеше од можни тужби што Русија би можела да ги покрене, а во петокот Руската централна банка официјално објави судска постапка против белгиската банка „Еуроклер“ пред судот во Москва.
Белгија вели дека нема да се согласи на заемот освен ако правните и финансиските ризици не бидат појасно споделени со другите членки на ЕУ.
Франција, исто така, има резерви, со оглед на сопствениот голем јавен долг, и стравува дека користењето на замрзнати средства би можело да ја загрози стабилноста на еврозоната.
Лидерите на ЕУ ќе се обидат повторно да постигнат договор кога ќе се сретнат во Брисел на 18 декември за последниот самит пред Божиќ.
Сепак, дипломатите предупредуваат дека нема гаранции дека ќе се постигне договор.
Исто така, постојат несогласувања околу тоа за што треба да се користат парите: за одржување на солвентноста на украинската држава сега или за финансирање на обновата на земјата по војната.
Прашањето за украинската мобилизација
Украина, пишува Џејмс Ландејл, би можела да мобилизира повеќе вооружени сили.
Нивната армија е најголема во Европа, по руската, но и технички најнапредна. Сепак, се бори да ја одбрани фронтовската линија долга 1.300 километри.
По четири години војна, многу војници се исцрпени, а бројот на дезертери се зголемува.
Тековната мобилизација вклучува мажи на возраст од 25 до 60 години, намерен потег на Украина за да ја зачува својата демографија.
Бидејќи е земја со ниска стапка на наталитет и милиони емигранти, не може да си дозволи да ги изгуби таканаречените „татковци на иднината“.
Додека, како што вели Ландејл, одреден висок британски воен функционер изразил изненадување што Украина, и покрај егзистенцијалната закана, не мобилизирала 20-годишници, Фиона Хил истакнува дека Украина едноставно научила лекција од историјата и дека е свесна за последиците со кои се соочиле европските империи од 20 век, кои не успеале да го заменат изгубеното младо население по Втората светска војна.
„Украина едноставно размислува за својата демографска иднина“.
Напади, дипломатија и Трамп
Доколку Украина можеше да увезе или произведе поголема количина ракети со долг дострел, ќе можеше да изврши помоќни и подлабоки напади врз Русија.
Оваа година, таа ги интензивираше воздушните напади врз цели и на окупираните територии и во Руската Федерација.
Порано овој месец, украинските воени команданти изјавија за Радио Слободна Европа дека погодиле повеќе од 50 енергетски и воено-индустриски инфраструктурни објекти во Русија за време на есента.
Александар Габуев, директор на Карнеги центарот за Русија и Евроазија, вели дека некои Руси доживеале недостиг на гориво претходно оваа година.
„До крајот на октомври, украинските беспилотни летала погодија повеќе од половина од 38-те најголеми рафинерии во Русија барем еднаш.“
„Прекините во производството се проширија во неколку региони, а некои руски бензински пумпи почнаа да ја ограничуваат продажбата на гориво.“
Сепак, останува прашањето дали поинтензивните длабоки напади врз Русија навистина би имале ефект, со оглед на тоа што и Кремљ и јавното мислење во Русија изгледаат рамнодушни.
Мик Рајан, поранешен австралиски генерал-мајор, а денес соработник во Центарот за стратешки и меѓународни студии (CSIS), вели дека длабинските напади не се „магичен куршум“.
„Тие се исклучително важен воен потфат, но сами по себе не се доволни за да го принудат Путин да седне на преговарачка маса, ниту да ја добие војната“.
Сидарт Каушал, виш истражувач по воена наука во Кралскиот институт за обединети служби (RUSI), рече дека повеќе длабински напади сигурно би ја оштетиле енергетската и воената инфраструктура на Русија, како и би ги исцрпиле нејзините ракети за противвоздушна одбрана. Сепак, тој предупреди дека таквите тактики би можеле да бидат контрапродуктивни.
„Тоа би можело дополнително да го зајакне аргументот што го изнесува руското раководство, дека независна Украина претставува огромна воена закана“, рече тој.
Сè уште постои дипломатски пат, потсетува Ландејл.
Некои аналитичари веруваат дека ако на Путин му се понуди излез од војната, тој можеби ќе го прифати.
Неопходно е да се постигне таков договор, кој би им овозможил на двете страни да прогласат победа.
На пример, прекин на огнот по линијата на контакт, демилитаризација на некои зони, без формално признавање на територии. Компромиси.
Томас Греам вели дека е невозможно да се прецени улогата на САД и лично Трамп во потврдувањето на Русија како голема сила и Путин како глобален лидер.
Моќта на Кина
Тајното оружје е Кина. Кинескиот претседател Си Џинпинг е еден од ретките светски лидери што Путин ги слуша.
Кога Си претходно предупреди за руските закани за употреба на нуклеарно оружје, Кремљ брзо ги усогласи своите постапки со неговиот совет.
Руската воена машина е исто така во голема мера зависна од кинеските залихи на производи со двојна намена, како што се електроника и машини што можат да се користат и за цивилни и за воени цели.
Значи, ако Пекинг одлучи дека повеќе не е во негова корист да ја продолжи војната, би имал значителна моќ да влијае на размислувањето на Кремљ.
Досега, САД не покажуваат никакви индикации дека се обидуваат да ја охрабрат или принудат Кина да изврши притисок врз Москва.
Затоа, останува прашањето дали претседателот Си би бил спремен да ја искористи својата моќ по сопствена иницијатива.
Во моментов, Кина се чини задоволна со тоа што САД се расеани, трансатлантските сојузници поделени и остатокот од светот ја гледа Кина како извор на стабилност.
Но, ако инвазијата ескалира, ако глобалните пазари бидат нарушени или ако САД воведат секундарни санкции врз Кина за купување евтина руска енергија, размислувањето во Пекинг би можело да се промени.
Сепак, засега Путин верува дека седи во поволна позиција. Колку подолго трае конфликтот, велат аналитичарите, толку повеќе ќе паѓа моралот на Украина, сојузниците ќе бидат сè повеќе поделени, а Русија ќе добие повеќе територија во Донецк.
„Или ќе ги ослободиме овие територии со сила на оружје, или украинските трупи ќе ги напуштат овие територии“, рече Путин минатата недела.
Ландејл ја завршува својата анализа со зборовите што му ги испрати Фиона Хил – дека ништо нема да го промени ставот на Путин.
„Освен ако не е надвор од сликата. Обложувањето на Путин во моментов е дека може да продолжи вака доволно долго за околностите да се свртат во негова корист.“