Три минути пред полноќ на 14.09.2018 година почнал да ѕвони мобилниот на Андреј Аверјанов.
Иако било доцна, генерал-мајор Аверјанов, командант на единицата за тајни операции на ГРУ 29155, сè уште бил во својата канцеларија во седиштето на руското воено разузнавање во Москва.
Истиот ден, Bellingcat и неговиот руски партнер The Insider објавија истрага за скриените идентитети на Руслан Боширов и Александар Петров, двајца тајни агенти на ГРУ вклучени во труењето со Новичок на Сергеј и Јулија Скрипал во Солсбери, Англија.
Истрагата ги разоткри активностите на ГРУ – речиси една деценија, агенцијата ги снабдувала своите шпиони со последователно нумерирани пасоши, дозволувајќи им на истражувачките новинари кои добивале информации за тоа на рускиот црн пазар да откријат други агенти едноставно следејќи серии на броеви.
Неколку часа по објавата на Bellingcat, Аверјанов добил неколку телефонски повици од неговиот шеф, директорот на ГРУ Игор Костјуков.
Самиот Аверјанов контактирал со многу негови подредени кои ги користеле споменатите пасоши, меѓу кои и двајца агенти вмешани во неуспешниот пуч во Црна Гора во 2016 година.
Оној што се јавувал на полноќ бил шеф на Одделот 5 на ГРУ – малку познат оддел кој испраќал воени шпиони низ светот со лажни идентитети.
Двајцата офицери на ГРУ разговарале нешто подолго од две минути.
Следниот ден, 15 септември 2018 година, една жена со долго име што звучи во Латинска Америка купила билет во еден правец од Неапол до Москва.
Оваа личност околу една деценија патувала низ светот како член на високото општество и креатор на накит роден во Перу.
Таа слетала во Москва подоцна истата вечер и оттогаш не е познато дека ја напуштила Русија.
Таа патувала со пасош кој се разликувал само за една цифра од пасошот со кој шефот на ГРУ пристигнал во Велика Британија само шест месеци порано.
Марија Адела Куфелд Ривера
Нејзиниот пасош бил Марија Адела Куфелд Ривера, и како што откри Белингкет, таа била таен агент на ГРУ за кој нејзините пријатели во канцелариите на НАТО во Неапол со години верувале дека е успешен дизајнер на накит со живописно наследство и хаотичен личен живот.
На 8 август 2005 година, Канцеларијата на општата администрација на округот Индепенденсија во Лима, Перу добила барање да регистрира нов перуански државјанин во националната база на податоци за граѓани.
Таа изјавила дека се вика Марија Адела Кухфелд Ривера, а нејзините адвокати презентирале извод од матичната служба на крајбрежниот град Калао.
Според писмото од Канцеларијата на генералната администрација на Перу, службеникот што го води случајот го ставил барањето на чекање и побарал дополнителни докази за вистинското раѓање на Марија Адел.
Нејзините адвокати потоа доставиле дополнителен документ – потврда за крштевање од парохијата Кристо Либерадор во Калао.
Службеникот во Лима сè уште не бил убеден и му се обратил на парохискиот свештеник на епархијата Кристо Либерадор, Хозе Енрике Херера Кирога за проверка.
За жал за Марио Адел, свештеникот не морал ниту да ги провери црковните записи за да го пријави документот како лажен.
Тој ја имал честа да биде основач и инаугуративен свештеник во оваа црква која е основана во 1987 година, девет години по наводното крштевање на Марија Адел.
Иако барањето за перуанско државјанство на Марија Адел не успеа, нејзините команданти на ГРУ, веројатно несвесни дека перуанската влада ќе го објави целиот случај јавно, решиле да опстојат на овој идентитет на нивниот шпион.
Првиот руски пасош
Како и да е, Марија Адела го доби својот прв руски пасош во 2006 година, користејќи го истото име и датум на раѓање.
Според идентитетот создаден за неа, таа работела на Московскиот државен универзитет и живеела на адреса во Москва од 2010 година.
Луѓето кои живеат таму сега рекле на Bellingcat дека никогаш не слушнале за неа.
Рускиот пасош издаден на Марија Адела бил дел од серијата издадена од ГРУ на најмалку шест други шпиони, вклучувајќи го и офицерот обвинет за труење на бугарскиот производител на оружје Емилијан Гебрев и уште еден офицер вклучен во труењето на Сергеј Скрипал.
Врз основа на серијата броеви на пасоши и познатиот датум на издавање на другите пасоши, може да се процени дека Марија Адела ги добила своите руски лични карти во ноември или декември 2006 година – непосредно пред перуанското Министерство за правда јавно да го разоткрие нејзиниот идентитет, иако на малку посетена веб-страница.
Врз основа на интервјуа со четворица луѓе со кои Марија Адела се спријателила во следната деценија, таа ја раскажала следнава приказна за нејзиното име и потекло.
Таа била љубовно дете на татко Германец и мајка Перуанка и е родена во Перу.
Нејзината самохрана мајка отпатувала со малата Марија Адела во Советскиот Сојуз во 1980 година за да присуствува на Олимписките игри во Москва.
Меѓутоа, нејзината мајка добила порака итно да се врати дома, па малата Марија Адела ја оставила на грижа на советско семејство со кое очигледно се спријателила.
Нејзината мајка никогаш не се вратила, а Марија Адела пораснала во Русија. Имала тешко детство, дури била и малтретирана.
Ова била причината зошто таа не сакала да живее во Русија или да се омажи за Русин, туку сакала да се насели во Западна Европа.
На социјалните мрежи има многу фотографии кои ја прикажуваат во Малта и Рим во периодот помеѓу 2009 и 2011 година.
Се преселила во Италија
Марсел Д’Арги Смит, поранешна уредничка на британското издание на магазинот Космополитен, станала блиска пријателка со Марија Адела, која ја запознала преку пијалаци на Малта во летото 2010 година.
Марија Адела живеела на Малта со своето тогашно момче, но во еден момент се преселила во Остија, во близина на Рим, со цел да посетува курсеви по гемологија.
Пасошот со кој патувала Марија Адела во тоа време е издаден во август 2011 година и го имал бројот 643258050 – на само неколку броеви од пасошот на Сергеј Федотов, еден од високите офицери на единицата за тајни операции на ГРУ 29155.
Во јули 2012 година, Марија Адела се омажила за човек за кој им кажала на пријателите дека е Италијанец.
Всушност, заедно со италијанскиот пасош, нејзиниот сопруг имал еквадорско и руско државјанство и е роден во Москва од мајка Русинка и татко од Еквадор.
Откриените податоци, пред се од профилите на нејзиниот сопруг на социјалните мрежи, покажуваат дека тој во април 2012 година, непосредно пред нивната венчавка, добил руски пасош од руската амбасада во Еквадор.
Откако бракот бил регистриран во Рим, сопругот на Адел отпатувал за Москва, каде во септември 2012 година добил руски даночен број.
Една година подоцна тој повторно отпатувал за Москва, овој пат без Марија Адел.
Тој починал во Москва на 13 јули 2013 година на 30-годишна возраст, а причината за смртта беше наведена како „двојна пневмонија и системски лупус“ во потврдата за смрт.
Марија Адела не била во Русија во моментот на смртта на нејзиниот сопруг, а во Москва пристигнала само еден месец подоцна.
Регистрирала компанија
Негов близок пријател, кој се согласил да разговара со The Insider под услов да остане анонимен поради грижа за сопствената безбедност, бил изненаден кога дознал дека се оженил.
Имено, тој не им кажал ништо за тоа на своите пријатели, па претпоставил дека можеби од погодност се согласил на брак за да му помогне на некој да добие европски пасош.
По бракот, на почетокот на 2013 година, Марија Адела регистрирала сопствена компанија во Италија – Serein SRL, која се занимавала со производство и трговија на накит и луксузни предмети.
Како што може да се види од дозволата за престој издадена од полицијата во Неапол, таа се преселила во елегантната област Посилипо со поглед на Неаполскиот залив најдоцна во октомври 2015 година.
Кариерата на Марија Адел како руски шпион го достигнала врвот во Неапол.
Во следните три години таа станала позната на локалната социјална сцена. Отворила бутик со накит и луксузни предмети, подоцна го претворила во трендовски клуб, а на крајот станала секретарка на добротворна организација во која учествувале членови на командниот центар на НАТО во Неапол.
Бутикот продавал брендиран накит од линијата Serein, за кој таа тврдеше дека сама го дизајнирала.
Всушност, се чини дека тоа е евтин накит купен од кинески онлајн трговци на големо.
Се пробила во Лајонс клубот Наполи
Сепак, општествениот дострел на Марија Адел не бил ограничен само на неаполската публика.
Во одреден момент во 2015 година, Марија Адела станала секретарка и една од најактивните членови на локалната добротворна организација Lions Club Napoli Monte Nuovo.
Ова не бил само обичен огранок на Lions Club, организација која го опфаќа целиот свет и се занимава со добротворна и хуманитарна работа во локалните заедници.
Овој огранок е основан од офицер на НАТО со седиште во Неапол.
Според офицерот на германскиот Бундесвер, Торстен, кој бил благајник на ова поглавје на Лајонс Клубот во 2015 година, членството на клубот се намалило во претходните години и извршниот директор на најголемиот Лајонс клуб во Неапол ја препорачал Марија Адела поради нејзините меѓународни врски.
Торстен се сеќава дека Марија Адела била многу активна во обидот да ги заживее активностите на клубот, присуствуваше на сите настани, а во еден момент во 2018 година, кога членството паднало и повторно се појави можноста за затворање на клубот, таа дури доброволно се пријавила да плати сечија членска такса.
Марија Адела често комуницирала со персоналот на НАТО и се спријателувала со бројни офицери.
Еден вработен во НАТО признал дека имал кратка љубовна врска со Марија Адела. Но, не сите врски што таа ги воспоставила беа од романтична природа.
Влезе меѓу високите членови на НАТО
Едно од лицата за кои се веруваше дека се пријатели со Марија Адела била полковник Шелија Брајант, тогаш генерален инспектор на американските поморски сили во Европа и Африка.
Брајант го напушти Неапол во мај 2018 година и потоа се кандидираше за Конгресот како демократски кандидат.
Таа вели дека животната приказна на Марија Адел ја сметала за збунувачка и неубедлива („Зошто некој би го напуштил своето дете во Советскиот Сојуз?“), а нејзиниот постојан извор на приход тешко може да се објасни („Отвораше бутик и често менуваше станови во богатите делови на градот без веродостојни извори на приход“).
Брајант вели дека таа и нејзиниот сопруг се обиделе да ѝ помогнат на Марија Адела да ги надмине она што изгледало како емоционални проблеми со мажите.
Оваа перцепција ја истакна Марсел Д’Арги Смит и уште една познаничка на Марија Адел.
Брајант вели дека таа и Марија Адела не разговарале за политика и дека таа самата имала ограничен пристап до доверливи воени информации.
Според нејзиното сеќавање, Марија Адела комуницирала не само со американски, туку и со белгиски, италијански и германски персонал и офицери на НАТО.
Иако Марија Адела сигурно имала директен личен пристап до многу офицери на НАТО и на американската морнарица во Неапол, не е јасно дали таа некогаш имала физички пристап до базата на НАТО.
Врз основа на различни дигитални траги и сеќавања на познаници, било утврдено дека таа присуствувала на многу настани организирани од НАТО или американската војска, вклучително и годишни балови на НАТО, разни вечери за собирање средства и годишни балови на американските маринци.
Сеќавањата на Д’Арги Смит и објавите на социјалните мрежи покажуваат дека Марија Адела од 2013 година редовно патува во Бахреин, под изговор дека присуствува на годишниот саем за луксузни стоки и накит – Jewellery Arabia.
Таа често патувала во Бахреин
По патувањето во 2013 година, Марија Адела му испратила е-пошта на Д’Арги Смит:
„Сè помина добро во Бахреин, освен што не продадовме ништо. Но, саемот беше одличен, ја сакам земјата и луѓето што ги запознав. Откако се вратив, јас мораше да летам за Москва затоа што мајка ми не се чувствуваше добро.Останав една недела и потоа се вратив во Италија.Сега работам на каталогот и го усовршувам накитот.Околу Божиќ повторно треба да одам во Москва бидејќи мајка ми сè уште не е добро“.
Во декември 2014 година, на Фејсбук страницата на нејзината компанија беше објавена фотографија на која се гледа како таа му ги презентира манжетните на Сереин на тогашниот премиер на Бахреин, принцот Калифа бин Салман Ал Калифа.
Инспекторите не можеле да ги утврдат движењата и комуникациските мрежи на Марија Адел внатре во Бахреин, но можеби е важно да се нагласи дека логистичката база на американската морнарица се наоѓа во таа земја.
Во базата се сместени повеќе од 7.000 американски офицери и војници.
Бахреин не била единствената дестинација надвор од Неапол на која Марија Адела наводно патувала од деловни причини.
Освен што патувала на изложби на накит или луксузни стоки во Швајцарија и Германија, таа наводно го посетила и Тајланд.
Лет за Москва
Измислената Марија Адела последен пат долета во Москва во 2018 година.
Во оваа прилика, пак, таа отпатувала со нов, трет руски пасош. Како и претходните два, овој пасош користел сериски број доделен од ГРУ.
Нејзиниот инаку активен социјален живот испарил, а никој од познаниците со кои разговарале новинарите не се сеќава дека го информирала за плановите засекогаш да ја напушти Италија, како и за причините за таквата одлука.
Единствениот спомен од претходниот живот што го донела дома со себе била мачка.
Марија Адела имала црна мачка Луиза, која двајца нејзини познаници ја опишаа како единствена стабилна работа во нејзиниот живот.
Сепак, два месеци по заминувањето, таа направила уште една криптична објава на својот Фејсбук профил, навестувајќи дека боледува од рак.
Таа пишува за нејзината коса која повторно расте по хемотерапијата.
Всушност, во моментот кога фиктивната личност позната на неа ги шокирала и ги загрижила пријателите додека Марија Адела ја напишала оваа порака, вистинска жена – офицер на ГРУ по име Олга – поминувала време зад воланот на нејзиното најново Ауди и го надгледувала преселувањето во сосема нов, луксузен стан во луксузен московски кварт.
Малку повеќе од три години по нејзиното исчезнување од Неапол, на 4 декември 2021 година, Марија Адела испратила уште една криптична порака, овој пат во директен разговор WhatsApp со Марсел Д’Арги Смит:
„Најдрага Марсел! Има многу работи што не можам да ги (и никогаш нема да можам) да објаснам! Но ми недостигаш многу, многу…“.
Очигледната поврзаност на Марија Адел со ГРУ
Bellingcat и неговите партнери ја воспоставиле очигледната врска на Марија Адел со ГРУ кон крајот на 2021 година, врз основа на неколку индикатори кои го направиле нејзиниот идентитет и однесување компатибилни со операциите на руската воена разузнавачка служба.
Прво, лице со тоа име и датум на раѓање не постоело во ниту една руска база на податоци – вклучувајќи ја и официјалната база на податоци за пасоши – но името се појавило меѓу податоците за пасошот и адресата од 2007 година, во кои претходно биле пронајдени други службеници на ГРУ со прикриен идентитет.
Нејзиниот лажен идентитет бил оној на лице со мешано потекло родено во Јужна Америка – омилена корица на руската контраразузнавачка служба (СВР) и агентите на ГРУ, како што неодамна беше докажано со фаќањето и депортацијата на офицер на ГРУ кој живеел во САД за години – во и Ирска како Бразилец со германско потекло.
Сепак, било тешко да се открие каква било трага од нејзиниот вистински идентитет.
На руските социјални мрежи немало фотографии од оваа личност. Руските телефонски броеви наведени како контакти за нејзиниот лажен идентитет биле регистрирани на анонимни луѓе.
Тоа бил уште еден показател за нејзината поврзаност со тајната служба, бидејќи сите броеви во Русија мора да бидат регистрирани на име на вистинско лице.
Пребарувањето на лицето на огромната база на податоци за пасоши на Русија не дало никакви убедливи совпаѓања, меѓутоа, деталната анализа на едно од речиси идентичните лица на крајот резултирало со идентификација на вистинската личност зад Марија Адел.
Споредувањето на две фотографии на Марија Адел од различни години со стара фотографија од пасош на 40-годишна руска државјанка Олга Колобова во алатката Azure на Мајкрософт дала резултати.
Навистина, невизуелната компатибилност меѓу двете лица набрзо станала неверојатно интригантна.
Прво, Олга Колобова немала дигитална трага во Москва пред 2018 година. Ниту една регистрација на адреса, сообраќајно прекршување или регистрација на телефонски број не биле откриена во ниту една од десетиците московски бази на податоци.
Сепак, оваа личност има многу активно дигитално присуство од ноември 2018 година, околу времето кога Марија Адела се вратила во Москва.
Олга Колобова
Користејќи ги старите бази на податоци од градовите надвор од Москва, Bellingcat конечно можел да го следи претходното дигитално присуство на Олга во Русија во 2005 година, кога таа регистрирала бизнис за трговија со алкохол во рускиот регион Краснодар на 23-годишна возраст.
Следејќи ја нејзината тогашна пријавена адреса, успеале да му влезат и на нејзиниот татко.
Било откриено дека до неговото пензионирање во 2007 година, тој бил шеф на Воениот факултет на Универзитетот Урал во Екатеринбург.
Уште поинтригантно, на веб-страницата на неговата институција, може да се најде дека како полковник на руските вооружени сили, тој добил бројни одликувања и медали „за неговата служба за татковината во странство, вклучувајќи ги Ангола, Ирак и Сирија“.
Врз основа на наодите од претходните истраги дека шпиони на ГРУ често се регрутираат меѓу децата на високи воени офицери, ова дополнително ја зајакнало можноста Марија Адела и Олга да се иста личност.
Оваа хипотеза беше зајакната и со фактот дека Олга Колобова станала сопственичка на два стана во Москва во периодите кога Марија Адела била во Русија.
Во исто време, податоците за испорака на храна од YandexFoods покажале дека Олга нарачувала храна во текот на работното време на адресата каде што се наоѓа рускиот пензиски фонд.
Под претпоставка дека работи како вработена во пензиска институција, многу нејасно се покажало потеклото на значителните средства за стекнување на овие станови вредни повеќе од милион евра.
Водени од сите овие индиции, Bellingcat успеале да добијат свежа фотографија од Олга Колобова од свиркач кој имал пристап до базата на податоци за руски возачки дозволи.
Фотографијата која се чини дека е од 2021 година обезбедила убедлива врска помеѓу лицата на Марија Адел и Олга Колобова.
Сепак, софтверот за препознавање лице не е доволен за да се докаже дефинитивно дека се работи за истата личност.
Новинарите потоа го побарале телефонскиот број на Олга на WhatsApp и пронашле цврст доказ дека Олга и Марија Адела се навистина иста личност.
Сликата што Марија Адела ја користела за својот Фејсбук профил, Олга ја користела и како нејзина профилна слика на WhatsApp.
Истата слика ја објавила и Марија Адела на нејзината страница на Инстаграм.
За дополнителна потврда, новинарите решиле да добијат евиденција за метаподатоците на телефонот за бројот на Олга Колобова.
Десет години служба на Олга Колобова
На Денот на бранителот на татковината во Русија, 23 февруари 2022 година, кој нашироко се слави меѓу воените офицери, Олга повикала број познат на истражувачкиот тим на Bellingcat.
Тоа бил бројот на истиот командант од Одделот 5 на ГРУ кој четири години претходно го упати полноќниот повик до генералот Аверјанов.
Речиси децениската служба на Олга Колобова како агент е невообичаена во споредба со другите познати случаи на руски тајни шпиони поради неколку причини.
Еден од нив е наглото прекинување на нејзината дејност без да биде фатена од странската контраразузнавачка служба.
Ова го остава отворено прашањето дали ГРУ го сметаше нејзиниот престој во Европа како успех или неуспех.
Во споредба со другите познати руски илегалци кои живееле на Запад со децении и успеале да воспостават само маргинално интересни мрежи на контакти, мрежата на познаници на Марија Адел меѓу офицерите на НАТО и на американската морнарица изгледа импресивно.
За време на нејзиниот ангажман, Колобова многу патувала под превезот на посета на изложби и посета на пријатели низ Европа, Бахреин, а можеби и Тајланд.
Самата оваа способност можела да биде корисна за ГРУ.
Нема докази дека западните контраразузнавачки служби или службата за внатрешна безбедност на НАТО биле свесни за присуството на руски шпион стратешки блиску до командниот центар на НАТО во Европа.
Ниту НАТО, ниту полицијата не пришле на некој од познаниците на Марија Адел за да разговараат за нивната интеракција со рускиот агент.