Лидерите на Европската унија (ЕУ) и на Западен Балкан ќе се сретнат во вторник во албанскиот главен град Тирана на самит чија цел е да го увери европскиот регион за неговата иднина во ЕУ поради стравувањата од растечкото руско и кинеско влијание.
Цел е да се затворат миграциските „дупки“ кон ЕУ, како што е визниот режим на Западен Балкан за земјите од кои мигрантите кои се сметаат за нелегални доаѓаат во ЕУ, а кои доведоа до зголемување на бројот на миграции кон ЕУ.
Повеќе од 120.000 гранични премини кои се сметаат за нелегални се откриени долж таканаречената западнобалканска рута во првите 10 месеци од оваа година, што е зголемување за приближно 70 отсто во споредба со минатата година, според податоците на Фронтекс, агенцијата за заштита на границите на ЕУ.
Западнобалканската рута е сè уште најактивната рута на мигрантите, со речиси три пати повеќе премини откриени во октомври отколку пред една година, според агенцијата.
Ова главно се должи на луѓето кои, како што тврди агенцијата, го „злоупотребуваат“ безвизниот пристап во регионот, како и поради повторените обиди на мигрантите, пред се од Бурунди, Авганистан и Ирак кои веќе се на Западен Балкан, да влезат во ЕУ, според Фронтекс.
Во понеделникот, Европската комисија го повика регионот да ги засили граничните проверки, депортациите и да ги преиспита визните режими за граѓаните кои не се членки на ЕУ.
Комисијата се надева дека помалку нерегуларни мигранти ќе влезат во Европската унија доколку земјите од Западен Балкан престанат да дозволуваат безвизно патување во Западен Балкан за граѓаните на земјите на кои им е потребна виза за влез во ЕУ.
„Работевме… исклучително напорно со земји како Албанија, Црна Гора, Северна Македонија и Србија за да ги охрабриме да ги усогласат своите визни политики, особено осигурувајќи дека тие не нудат безвизен режим за земјите на кои им е потребна виза за влез во Европската Сојуз“, рече функционерот.
Во последните денови, сите четири земји испратија позитивни сигнали „што мислам дека треба да помогне да се намали притисокот врз миграциската рута“, додаде тој.
Други теми на агендата ги вклучуваат последиците од војната во Украина, вклучително и санкциите на ЕУ против Русија и интеграцијата на регионот во внатрешниот пазар на ЕУ, на пример со намалување на таксите за роаминг на мобилни телефони.
Србија, Босна и Херцеговина, Косово, Албанија, Црна Гора и Северна Македонија имаат аспирации да се приклучат на блокот, но се соочуваат со постојано одложување во процесот на пристапување.
Преговорите за пристапување беа официјално започнати со Албанија и Северна Македонија во јули, откако тие првпат аплицираа за членство во 2009 и 2004 година, соодветно.
Босна, која првпат аплицираше во 2016 година, сè уште чека официјален кандидатски статус.
Земјите на ЕУ неодамна поддржаа безвизен режим за Косово од 2024 година, во очекување на одобрување од Европскиот парламент.
„(Средбата во) Тирана недвосмислено ќе ја потврди перспективата за членство за сите и ќе повика на забрзување на пристапните преговори“, рече претставник на ЕУ пред самитот.
Што се однесува до конкретни чекори кон интеграција, телекомуникациските оператори на ЕУ ќе објават намалување на трошоците за роаминг на податоци од октомври 2023 година, според официјалниот претставник.
Лидерите ќе разговараат и за начините за спречување на егзодусот на младите, добро образовани луѓе кои масовно го напуштаат Западен Балкан во потрага по подобри можности за работа во Западна Европа.
Но, лидерите на ЕУ, исто така, ќе ги повикаат своите балкански колеги да бидат порешителни да ги имплементираат стандардите на ЕУ како што се владеењето на правото, родовата еднаквост, заштитата на малцинствата и борбата против корупцијата и организираниот криминал и да се усогласат појасно со политиките на ЕУ, како што се се санкции против Русија.