Со еден указ, рускиот претседател Владимир Путин овој месец практично ја легализираше кражбата на имот на окупираните украински територии.
Новиот закон им дозволува на окупаторските власти да конфискуваат станови кои „покажуваат знаци дека се без сопственик“, кога во реалноста сопствениците најчесто бегале или биле убиени за време на руската инвазија.
Овој потег, дизајниран да ја зајакне контролата на Москва врз нелегално анектираните територии и да го „русифицира“ преостанатото население, исто така наредува конфискација на имотот на Украинците без „валидна“ документација.
Проблемот е што сопственоста мора да се докаже лично, а документите се прифаќаат само со руски пасош, пишува Kyiv Independent.
„Во целосен очај сум што Русите ми го земаат станот и немоќна сум да го спречам“, изјави за Киев Индипендент Ана Шевченко (30), која живеела во Мариупол кога Русија ја започна својата инвазија во 2022 година.
„Таа куќа ги чува сите мои спомени од детството. Многу ја сакам.“
Тековен процес
Новиот декрет е само последниот чекор во систематското грабеж на украинскиот имот што започнува веднаш штом руските трупи окупираат област.
Петро Андриушченко, раководител на Центарот за проучување на окупацијата, рече дека новиот закон „официјално го легализира процесот“ и им дава овластување на окупациските власти да „заплени нечиј имот по волја, едноставно со одбивање да прифатат документи за сопственост“.
Според него, Русите веќе окупирале 5.000 станови во Мариупол, а тој број расте од 100 до 200 неделно.
Приказната на Ана е само една од илјадниците.
Указот на Путин се однесува на окупираните делови на регионите Доњецк, Луганск, Запорожје и Херсон, каде што, според извештајот на Le Figaro од октомври, речиси 25.000 имоти биле прогласени за „без сопственици“.
За Ана, враќањето назад не е опција.
„Не можам да одам таму затоа што морам да добијам руски пасош, а нема да ме пуштат поради моите (проукраински) ставови, а ако ме пуштат, се плашам дека ќе ме силуваат и убијат“, рече таа.
Во меѓувреме, во станот живее нејзиниот братучед кој престојувал во Мариупол, но не е официјален сопственик, што значи дека во секој момент може да биде избркан.
Кој го добива одземениот имот?
Според законот, конфискуваните домови може да се прераспределат на локалните жители кои ги загубиле своите или станарите, но и за сместување на руските службеници и персоналот на окупациската администрација.
Андриушченко наведува дека имотите „без сопственици“ прво им се даваат на припадниците на безбедносните сили, а потоа на вработените во јавниот сектор.
Се вселуваат и дојденци од Русија.
Извештаите од украинското движење на отпорот „Жолта лента“ потврдуваат дека конфискуваните имоти се доделуваат и на руската армија.
Јулија Боклах, коизвршен директор на организацијата „Помагање да се напушти“, истакнува дека има „озлогласени извештаи од Мариупол, каде што руските агенти за недвижности продавале станови на локални жители на Руси „по багателни цени“.
„Ова ја продолжува криминалната политика на Русија за замена на Украинците со Руси на окупираните територии, што таа ја спроведува со децении“, додаде таа.
Јанина Андријеева (28) го евакуирала својот татко инвалид од Мариупол откако градот бил окупиран, но тој починал една година подоцна. За неа новата регулатива само ја продлабочува тагата.
„Одвратно, валкано е чувството дека некој ќе оди на подот на кој почина баба ми за време на опсадата на Мариупол, домот во кој ме донесоа од породилиштето“, рече таа.
„Не беше мој избор да се збогувам со овој дом. Ми беше одземен и немав избор што да правам со него.“
Речиси невозможен избор
Постојаниот прилив на Украинци сè уште успеваат да побегнат од окупираните територии, но Боклах вели дека новата регулатива ќе ја направи таа одлука уште потешка за луѓето.
„Многу луѓе на окупираните територии не се осмелуваат да заминат, знаејќи дека Русите ќе им ги земат домовите. Овој закон веројатно ќе го направи тој процес уште посистематски“, рече таа.
Во октомври Киев Индипендент разговараше со неколку луѓе кои ги напуштиле окупираните територии, но планирале да се вратат токму поради стравот дека ќе им бидат конфискувани домовите.
„Само што изградивме куќа… Како сега да ја напуштиме и да им дадеме сè на Русите?“ изјави една жена од окупираниот дел на регионот Запорожје.
Бокла смета дека Русија се обидува да ги намами луѓето со такви „закони“ да се вратат, да добијат руски пасош и да го продадат својот имот.
„Многумина кои беа принудени да ги напуштат своите домови сонуваат да се вратат. Знаењето дека окупаторите ќе им ги одземат домовите и дека Русите ќе живеат таму ќе ги погоди тешко“, рече таа.