Американскиот претседател Доналд Трамп му рече на украинскиот претседател Володимир Зеленски во понеделник дека САД ќе помогнат во гарантирањето на безбедноста на Украина во секој договор за завршување на војната со Русија, иако обемот на таа помош не беше веднаш јасен, пишува Ројтерс.
Трамп го даде ветувањето за време на вонредниот самит во Белата куќа, каде што беше домаќин на Зеленски и група европски сојузници по средбата со рускиот претседател Владимир Путин во Алјаска во петокот.
„Кога станува збор за безбедноста, ќе има многу помош“, им рече Трамп на новинарите, додавајќи дека ќе бидат вклучени и европските земји.
„Тие се првата линија на одбрана затоа што се таму, но ние ќе им помогнеме“.
Зеленски го поздрави ветувањето како „голем чекор напред“, истакнувајќи дека гаранциите ќе бидат „формализирани на хартија во следната недела до 10 дена“.
Тој исто така додаде дека Украина понудила да купи американско оружје во вредност од околу 90 милијарди долари.
Иако тонот беше значително посрдечен во понеделник отколку на проблематичниот состанок во Овалната соба во февруари, кога Трамп и потпретседателот Џ.Д. Венс јавно го критикуваа украинскиот лидер, мировниот договор сè уште изгледа далеку.
Непосредно пред почетокот на разговорите, руското Министерство за надворешни работи ја отфрли можноста за распоредување трупи од земјите на НАТО за да се обезбеди мировниот договор, што дополнително ја комплицира понудата на Трамп.
Средбата меѓу Зеленски и Путин би можела да се одржи во Унгарија
И Трамп и Зеленски изразија надеж дека состанокот на крајот ќе доведе до трилатерални разговори со Путин, чии сили полека напредуваат во источна Украина.
Во објава на социјалните мрежи доцна во понеделник, Трамп изјави дека го повикал рускиот лидер и почнал да договара состанок меѓу Путин и Зеленски, по што би следел самит меѓу тројцата претседатели.
Според извор од европската делегација, Трамп им рекол на европските лидери дека Путин е тој што предложил таков редослед на настани.
Иако Кремљ јавно не го потврди тоа, висок функционер на американската администрација рече дека состанокот меѓу Путин и Зеленски би можел да се одржи во Унгарија.
Германскиот канцелар Фридрих Мерц изјави дека двајцата лидери ќе се сретнат во следните две недели.
Последните директни разговори меѓу Русија и Украина се одржаа во Турција во јуни, кога Путин ја одби поканата на Зеленски за средба лице в лице и наместо тоа испрати делегација од пониско ниво.
Прашањето за прекинот на огнот
Европските лидери, кои дојдоа во Вашингтон за да го поддржат Зеленски, го повикаа Трамп да инсистира Путин да се согласи на прекин на огнот во три и полгодишната војна пред да можат да продолжат какви било разговори.
Трамп претходно го поддржа предлогот, но го промени својот став по средбата со Путин, прифаќајќи го ставот на Москва дека мировниот договор мора да биде сеопфатен.
Во Овалната соба, Трамп им рече на новинарите дека му се допаѓа идејата за прекин на огнот, но дека двете страни можат да работат на мировен договор додека борбите продолжуваат.
„Сакам да престанат, сакам да престанат“, рече тој. „Но, стратешки тоа може да биде неповолно за едната или другата страна“.
Германскиот канцелар Мерц и францускиот претседател Емануел Макрон изразија поддршка за прекин на огнот како предуслов за директни разговори со Русија.
Макрон додаде дека европските лидери на крајот ќе мора да бидат вклучени во преговорите.
„Кога зборуваме за безбедносни гаранции, зборуваме за целокупната безбедност на европскиот континент“, му рече тој на Трамп.
Попријателски тон по февруарското фијаско
Зеленски го спроведе состанокот во понеделник многу поуспешно од состанокот во февруари, кој заврши ненадејно откако Трамп и Венс јавно го критикуваа дека не му се заблагодарил доволно.
Во воведните зборови, Зеленски ја повтори својата благодарност најмалку осум пати во понеделник.
Овој пат имаше засилување во форма на европски лидери кои пристигнаа да покажат солидарност со Киев.
Трамп топло го поздрави Зеленски пред Белата куќа, изразувајќи восхит за неговото црно одело, отстапување од вообичаената воена облека на украинскиот лидер што наводно го иритираше Трамп во февруари.
На прашањето на новинарите за неговата порака до украинскиот народ, Трамп одговори:
„Ги сакаме“. Зеленски му се заблагодари, а Трамп ја стави раката на неговиот грб пред да влезат во Овалната соба.
Трамп го засилува притисокот
Трамп инсистира на брз крај на најсмртоносната војна во Европа во последните 80 години, а Киев и сојузниците стравуваат дека тој може да се обиде да наметне договор според условите на Русија, особено откако во петокот организираше раскошен прием за Путин, кој се соочува со обвиненија за воени злосторства во Меѓународниот кривичен суд. Путин ги отфрла овие обвинувања.
Според тимот на Трамп, двете страни мора да се согласат на компромиси. Сепак, американскиот претседател го префрли товарот на Зеленски, велејќи дека Украина треба да се откаже од надежите за враќање на Крим, кој беше анектиран од Русија во 2014 година, како и за пристапување во НАТО.
Генералниот секретар на НАТО, Марк Руте, изјави дека членството на Украина во алијансата не е тема на дискусија, туку дека се дискутирани безбедносни гаранции за земјата моделирани според „Член 5“.
Тој член од основачкиот договор на НАТО го отелотворува принципот на колективна одбрана, според кој нападот врз која било членка се смета за напад врз сите.
Коментарите на Руте сугерираат дека на Украина би можело да ѝ се понуди таква гаранција наместо полноправно членство во НАТО.
Зеленски веќе речиси целосно ги отфрли нацрт-предлозите на Путин од состанокот во Алјаска, кои вклучуваа предавање на преостанатиот дел од источниот регион Донецк.
Секое отстапување на украинска територија би морало да биде одобрено на референдум.
Во војната, според проценките на аналитичарите, повеќе од еден милион луѓе биле убиени или ранети од двете страни, вклучувајќи илјадници цивили.