Американскиот претседател предложи преселување на палестинското население од Појасот Газа во други арапски земји, првенствено Египет и Јордан.
Но, тие земји не сакаат да ги прифатат Палестинците.
Зошто?
Доналд Трамп очигледно е уверен дека неговиот контроверзен план за Блискиот Исток може да биде успешен.
Тој и понатаму се надева дека Египет и Јордан ќе прифатат луѓе од Појасот Газа, рече Трамп во понеделникот, 27 јануари.
Животот во Газа одамна е „пекол“, вели шефот на Белата куќа.
Затоа, додаде тој, сака жителите на Појасот Газа да се преселат во област „каде што ќе можат да живеат без сите овие немири и насилство“.
Дали е ова трајно или само привремено преселување на Палестинците?
Засега Трамп го остава отворен одговорот на тоа прашање, за секој случај.
Тој сè уште опстојува на идејата за преселување на Палестинците и верува дека тоа е можно – и покрај огромните политички резерви и сомневања дека тоа нема да биде во согласност со меѓународното право.
Трамп инсистира на ова и покрај сите негирања, отфрлање на неговата идеја и (наводни) телефонски разговори со јорданскиот крал Абдула Втори и египетскиот претседател Абдел Фатах ал-Сиси.
„Би сакал тој да преземе некои од нив“, рече Трамп, а погледот беше насочен кон неговиот египетски колега.
Но, од кабинетот на Ал Сиси го демантираат наводниот телефонски разговор – велат дека двајцата политичари воопшто не разговарале за тоа.
Трамп, пак, во однос на Ал Сиси и Египет нагласува: „Многу им помогнавме и сигурен сум дека и тој ќе ни помогне.“
Египет и Јордан ја отфрлаат идејата на Трамп
Предлогот, кој предвидува трансфер на Палестинците кои живеат во Појасот Газа во други соседни земји, беше предмет на бројни критики во последните денови.
Покрај Европската Унија, Германија и некои други актери, предлогот го отфрлија и претставници на Јордан и Египет.
Египет го поддржува „непоколебливото инсистирање на палестинскиот народ на сопствената држава“, соопшти Министерството за надворешни работи во Каиро.
Египет отфрла „секакво мешање во овие неотуѓиви права, без разлика дали преку колонизација или анексија на земјата, или преку депопулација на таа земја во форма на прогон“.
Слична позиција има и Џордан, што може да се прочита и во весникот „Јордан тајмс“, кој е близок до владејачките структури.
Јордан не е алтернативна татковина за Палестинците и никогаш нема да биде, се тврди. Јордан отфрла секој обид за одземање на правата на Палестинците.
Можни големи протести
Политикологот Стефан Рол од Фондацијата за наука и политика (SWP) со седиште во Берлин го објаснува отфрлањето на планот на Трамп од страна на Египет делумно како солидарност или поддршка на палестинската желба за сопствена држава.
„Тоа е големо прашање на домашен фронт (. ..) давање египетска земја е табу, особено во контекст на проект за преселување. За многу Египќани тоа е антипалестински проект. Во тој случај, владата би морала да смета на значителни протести од населението.“
Кралското семејство, поточно владата во Јордан би се соочило со слични проблеми, додава Едмунд Ратка, шеф на претставништвото на фондацијата Конрад Аденауер во таа земја.
Повеќето Јорданци категорично го отфрлаат проектот, за кој сметаат дека ја поткопува „палестинската кауза“, тој вели:
„Никој во земјата, па дури ни кралот, не сака да биде осомничен дека поддржува таква политика, не само затоа што тоа ќе ја зајакне екстремистичката групи во рамките на Јордан“.
Има уште една причина, забележува Ратка.
Непалестинските делови од јорданското население, кои го сочинуваат столбот на државата, се загрижени дека тоа би можело да ја промени демографската и политичката рамнотежа во земјата, на нивна штета.
А тоа, додава Ратка, би можело да го зајакне аргументот на десничарските сили во Израел, кои веќе сметаат дека денешниот Јордан е всушност држава на Палестинците.
Вистина е дека Јорданците со палестинско потекло веќе доминираат во значителни делови од јорданскиот приватен сектор.
Според различни извори, околу 50 отсто од јорданското население е со палестинско потекло.
„И тоа е една од причините зошто јорданските домородци се противат на дополнителната палестинска имиграција“, забележува Ратка.
Нова војна со Израел?
Во Египет, предлогот на Трамп покрена големи безбедносни дилеми, вели експертот за SWP од Берлин, Рол.
„И тие се рефлектираат во фактот дека граничната област Синај и онака беше многу нестабилна во последните децении. Во меѓувреме, ситуацијата донекаде се стабилизира, благодарение на масовните воени дејствија. Доколку се појават големи бегалски кампови во регионот на Синај, би постоела опасност повторно да избувнат немири, кои потоа би можеле да се прошират во остатокот од земјите во регионот, објаснува соговорникот на ДВ.
„Паралелно, се разбира, постои и загриженост дека нападите врз Израел би можеле да бидат лансирани од бегалски кампови или палестински населби. И Израел тогаш веројатно ќе реагира – и на тој начин Египет ќе се најде во војна со Израел. Постојат огромни грижи за тоа“, вели Рол.
Во Јордан причините за загриженост се од малку поинаков карактер, додава Едмунд Ратка.
За време на војната во Појасот Газа, која следеше по терористичкиот напад на Хамас врз Израел на 7 октомври 2023 година, кралот и владата имаа многу потешкотии во обидот да го убедат своето население во исправноста на нивниот курс кон Израел – што е текот на консензус и мир.
Но, израелско-јорданскиот мировен договор од 1994 година беше склучен со очекување дека Палестинците еден ден ќе добијат своја држава, потсетува Ратка.
„Доколку проектот за палестинска државност умре, тогаш, според мислењето на многу голем број Јорданци, односите со Израел би требало да бидат суштински доведени во прашање. И токму во оваа смисла се гледа неодамнешниот предлог на Трамп за трансфер на населението во Јордан, особено во контекст на историските искуства со бегството и прогонството, никој не верува дека преселувањето на Палестинците во соседните земји би било само привремено“, додава Ратка.
Црвена линија
„Аман секогаш го дефинираше протерувањето на Палестинците од палестинските територии како црвена линија“, се сеќава Ратка.
„Ако сега се согласат со тој предлог, јорданските власти ќе се најдат во слаба позиција и кон сопственото население, но и на меѓународната сцена, како некој без влијание.“
Слично е и во Египет, смета Стефан Рол.
„Особено во поглед на реконструкцијата и економската важност (на Појасот Газа), Египет сè уште сака да биде присутен на теренот. Затоа се очекува Каиро да се обиде да влијае на плановите на Трамп, па дури и да го натера да ги повлече.“
Рол сепак забележува дека Трамп, и покрај сите критики, е апсолутно во право за една работа:
„Појасот Газа е целосно уништен. Ќе поминат години и години пред да биде обновен. Каде ќе живеат дотогаш Палестинците?