Вселенскиот телескоп Хабл ѕирна во зората на космичката ера и ја откри светлината на ѕвезда која постоела во првите милијарда години по Големата експлозија, што е нов рекорд, објавија астрономите.
Новооткриената ѕвезда наречена „Ерендел“ е толку далеку што на нејзината светлина и требале 12,9 милијарди години да стигне до Земјата од времето кога вселената била седум проценти од нејзината сегашна возраст.
„Отпрвин речиси и да не верувавме, беше многу подалеку од претходно најодалечената “, рече астрономот Брајан Велч од Универзитетот Џон Хопкинс во Балтимор, главен автор на трудот објавен во списанието Nature.
Претходниот „рекорд“ беше откриен во 2018 година, кога универзумот беше стар четири милијарди години.
Како што се шири универзумот, во моментот кога светлината на далечните ѕвезди ќе стигне до нас, таа се протега до подолги, поцрвени бранови должини, феномен наречен „црвено поместување“.
Светлината на Ерендел доаѓа од ерата наречена redshift 6.2.
„Обично на овие растојанија, цели галаксии изгледаат како мали точки, а светлината на милиони ѕвезди се топи“, рече Велч во изјавата.
Галаксијата во која се наоѓа ѕвездата е природно зголемена и искривена од ефектот на т.н. од гравитациска леќа, група галаксии сместени помеѓу далечен извор на светлина и набљудувач, а нивното гравитационо поле ја свиткува светлината за да создаде слики како, на пример, прстен.
Вселенската „лупа“ во овој случај е огромна група на галаксии позната како WHL0137-08, која благодарение на реткото порамнување обезбедува максимално зголемување и осветлување.
„Галаксијата во која се наоѓа оваа ѕвезда е зголемена и искривена од гравитационите леќи во долга полумесечина што ја нарековме Лак на изгрејсонцето“, рече Велч.
Откако детално ја проучувал галаксијата, Велч открил дека всушност станува збор за екстремно зголемена ѕвезда, која ја нарекол Ерендел, што на стар англиски значи „утринска ѕвезда“.
Ерендел постоел толку одамна што можеби ги немал истите суровини како ѕвездите што постојат денес, додаде Велч.
„Тоа е како да читате навистина интересна книга, но почнавме со второто поглавје, а сега ќе имаме шанса да видиме како започна се“, рече тој.
Астрономите имаат намера да ја набљудуваат ѕвездата со помош на вселенскиот телескоп Џејмс Веб, наследникот на Хабл, кој е многу чувствителен на инфрацрвената светлина на најстарите небесни тела, со цел да ја потврдат возраста, масата и радиусот на Ерендел.
Научниците велат дека ако се потврди дека Ерендел е една ѕвезда, нејзината маса е најмалку 50 пати поголема од Сонцето и милион пати посветла.
Се претпоставува дека исконските ѕвезди се составени исклучиво од елементи создадени по Големата експлозија: водород, хелиум и литиум во трагови, и треба да бидат потешки од ѕвездите што постојат денес.
Останува да се види дали Ерендел припаѓа на ѕвездите „Популација III“, но иако веројатноста е мала, тоа е примамливо, рече Велч.
Веб, кој треба да започне онлајн ова лето, се очекува да ги собори рекордите на Хабл и да ѕирне уште подалеку во минатото.
Научниците очекуваат дека Ерендел ќе остане зголемен со години и ќе продолжи да се проучува со помош на веб-вселенскиот телескоп на НАСА.