Новиот план на претседателот на Соединетите Американски Држави (САД) Доналд Трамп за крај на војната во Украина предвидува Русија да ги добие деловите од источна Украина што моментално не ги контролира, во замена за безбедносните гаранции на САД за Украина и Европа од идна руска агресија, изјави американски функционер со директно познавање на планот за порталот Аксиос.
Украина и нејзините сојузници би го сметале тоа за огромна отстапка кон Русија.
Според ставот на Белата куќа, како што го пренесе американски функционер, се смета дека Украина веројатно ќе ја изгуби таа територија секако, ако војната продолжи, „и затоа е во интерес на Украина да постигне договор сега“.
Две од најчувствителните прашања во разговорите за Украина досега беа: кој ќе контролира која територија по завршувањето на војната и како може да се гарантира дека Русија едноставно нема да ја продолжи војната во некој подоцнежен момент.
„Аксиос“ пишува дека планот на Трамп од 28 точки бара Русија да добие целосна де факто контрола врз регионите Луганск и Донецк (колективно познати како Донбас), и покрај тоа што Украина сè уште контролира околу 12 проценти од територијата во областа.
Иако тие би биле под руска контрола, областите во Донбас од кои Украина би се повлекла би биле прогласени за демилитаризирана зона, во која Русија нема да може да распореди трупи.
Во другите два региона погодени од војната, Херсон и Запорожје, постојните линии на разделување би биле во голема мера замрзнати, а Русија би вратила дел од територијата, што би било предмет на понатамошни преговори.
Според планот на Трамп, САД и другите земји би ги признале Крим и Донбас како легитимна руска територија, но Украина нема да биде обврзана да го стори тоа.
Еден украински функционер тврдеше дека планот вклучува и ограничувања на големината на украинската војска и нејзиното оружје со долг дострел, во замена за американски безбедносни гаранции.
Украинскиот функционер, исто така, потврди дека американскиот план предвидува украински територијални отстапки во Донбас.
Не е јасно што точно би вклучувале американските безбедносни гаранции, освен ветувањето за одбрана од евентуална нова руска агресија.
Според два извори со директно познавање, Катар и Турција се вклучени во изготвувањето на новиот план на Трамп и во поддршката на напорите за посредување на САД.
„Посредувањето на Катар и Турција помогна да се заврши војната во Газа и може да помогне да се заврши војната во Украина“, рече еден од изворите, според Аксиос.
Висок катарски функционер учествуваше во разговорите меѓу претставникот на Трамп, Стив Виткоф, и советникот за национална безбедност на украинскиот претседател Володимир Зеленски, Рустем Умеров, минатиот викенд, велат изворите.
Еден извор со директно познавање рече дека Умеров бил овластен од Зеленски да преговара со Виткоф и дека многу од неговите коментари биле вклучени во текстот на планот од 28 точки.
Изворот тврди дека за време на разговорот со Умеров е постигнато големо разбирање.
Украински функционер потврди дека Зеленски го испратил Умеров да биде информиран за планот на САД, но рече дека брифингот бил усен и дека Умеров не добил писмен предлог од Виткоф.
Украински функционер негираше дека советникот на Зеленски ги прифатил условите на планот за време на состанокот, тврдејќи дека Украина се спротивставува на многу точки.
Пред средбата со Умеров, Виткоф одржал обемни разговори за планот со рускиот претставник Кирил Дмитриев.
Како дел од поддршката на Турција за мировната иницијатива на Трамп, Виткоф планирал да ја посети Анкара во среда (вчера) и да одржи трилатерален состанок со Зеленски и турскиот министер за надворешни работи Хакан Фидан, изјави американски функционер.
Американскиот функционер рече дека состанокот бил одложен кога станало јасно дека Зеленски се повлекува од постигнатото разбирање со Умеров и не е заинтересиран да разговара за планот на Трамп.
Наместо тоа, Зеленски отпатувал во Анкара со друг план подготвен со европските партнери, кој Русија никогаш нема да го прифати, рече американскиот функционер.
Украински функционер изјави дека состанокот е одложен бидејќи Зеленски побарал планот да се разгледа во поширок формат, вклучувајќи ги и европските земји.
Друг американски функционер изјави дека внатрешен политички скандал во Украина, поврзан со истраги за корупција против некои од најблиските советници на Зеленски, е исто така една од причините за одложување на состанокот.
Функционерот изјави дека Трамп го овластил Виткоф да се обиде да постигне договор со Зеленски во Турција и дека ја поддржува одлуката за откажување на состанокот со украинскиот претседател.
„Сега ќе почекаме. Топката е во дворот на Зеленски“, рече американскиот функционер.
Тој исто така рече дека Зеленски може да дојде во Вашингтон за да разговара за новиот американски план ако сака.
Трамп во неделата одобри план од 28 точки за мир меѓу Русија и Украина, кој високите претставници на администрацијата тивко го развиваа во текот на изминатите неколку недели во консултација со рускиот претставник Кирил Дмитриев и украинските претставници, изјави висок претставник на администрацијата за NBC News.
Специјалниот претставник на Трамп, Стив Виткоф, потпретседателот на САД Џ.Д. Венс, државниот секретар Марко Рубио и зетот на претседателот Џаред Кушнер беа вклучени во формулирањето на планот, рече претставникот.
„Планот се фокусира на обезбедување безбедносни гаранции за двете страни за да се обезбеди траен мир. Содржи работи што Украина ги сака и им се потребни за да има одржлив мир“, изјави висок претставник за NBC News.
Службеникот одби да даде детали за планот, за кој верува дека сè уште е предмет на некаков вид преговори со клучните вклучени страни, соопшти NBC News, додавајќи дека Axios беше првиот што го пријави постоењето на планот.
Тројца американски функционери изјавија за NBC News дека рамката за мировниот договор сè уште не им е презентирана на Украинците и дека временската рамка за финализирање на нацрт-планот се совпадна со посетата на воена делегација на Украина.
„За да се заврши сложена и смртоносна војна како онаа во Украина, потребна е обемна размена на сериозни и реални идеи. А постигнувањето траен мир бара двете страни да се согласат на тешки, но неопходни отстапки. Затоа развиваме и ќе продолжиме да развиваме список на потенцијални идеи за завршување на оваа војна, врз основа на придонесите на двете страни во овој конфликт“, напиша Рубио вчера на платформата X.
Американска делегација пристигна во Киев во среда наутро со две мисии за состаноци со украински функционери: да разговара за воената стратегија и технологија и да помогне во оживувањето на мировниот процес, според двајца американски функционери, еден европски функционер и извор близок до украинската влада.
На секретарот на армијата, Ден Дрискол, му се придружија началникот на Генералштабот, генерал Ренди Џорџ, и други високи функционери на армијата, изјави полковник Дејв Батлер, портпарол на армијата, во соопштението, неколку часа откако украинската полиција соопшти дека најмалку 25 лица биле убиени во тешки напади со руски ракети и беспилотни летала во текот на ноќта.
Еден американски функционер ја опиша посетата како план на Белата куќа за „повторно започнување на мировните преговори“.
Се чини дека напорите на САД за оживување на мировните преговори добиваат на интензитет, иако Кремљ не покажува знаци дека ќе ги промени своите услови за завршување на војната и го минимизираше медиумскиот извештај дека САД работат на мировен план од 28 точки, според NBC News.
Портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, на брифинг за медиумите изјави дека „нема такви планови“ Русија да се сретне со Дрискол по неговите разговори во Киев, што укажува дека малку се променило од августовските разговори во Алјаска.
Еден функционер за одбрана рече дека Дрискол бил запознаен со планот од 28 точки, но дека тоа не била главната тема на неговите состаноци во Киев.
Украина не била вклучена во обликувањето на предложениот мировен план, според извор близок до украинската влада и европски функционер запознаен со ова прашање.
Украина била информирана за општите контури на планот, но не била известена детално, ниту пак била побарана за придонес, рекоа двата извори.
Украинските власти веруваат дека времето на предлогот – кое се совпаѓа со сериозен корупциски скандал во владата на украинскиот претседател Володимир Зеленски – не е случајно, изјави извор близок до украинската влада.
Официјалните лица го гледаат овој потег како веројатен обид на Кремљ да ја искористи потенцијално ослабената украинска власт.
Сојузникот на Трамп, сенаторот Линдзи Греам, републиканец од Јужна Каролина, кој водеше законодавни иницијативи за казнување на Русија за нејзините постапки во Украина, изјави за NBC News дека претходно не бил свесен за планот.
„Не знам ништо за тоа. Но, ќе го кажам следново: се надевам дека нема план – ниту еден план нема да функционира освен ако Путин не верува дека сме сериозни во врска со продолжувањето на испораката на врвна воена помош на Украина“, рече Греам, кој разговараше со Трамп во вторник вечерта.
Американска делегација во Киев разговара за воени прашања, вклучувајќи ги напорите за воздушна одбрана против руските напади со беспилотни летала и ракети врз енергетската инфраструктура на земјата, како и мапирање на фронтовската линија за да се помогне во потенцијалниот мировен процес, изјави извор близок до украинската влада и европски функционер запознаен со ситуацијата.
Претходните дипломатски напори предводени од Виткоф, исто така, ја исклучија Украина и не успеаја, бидејќи Киев и сојузниците во НАТО сметаа дека предлозите се премногу про-Москва и имаат мала реална перспектива за завршување на конфликтот.
Русија постојано бараше строги ограничувања за вооружените сили на Украина, забрана за пристапување на земјата во НАТО и забрана за присуство на западни трупи како услов за обезбедување каков било мир.
„Претседателот јасно стави до знаење дека е време да се запре убивањето и да се постигне договор за прекин на војната. Претседателот Трамп верува дека постои шанса да се заврши оваа бесмислена војна ако се покаже одредена флексибилност“, рече еден функционер на Белата куќа.