Со лансирањето на најмоќната вселенска ракета, американската вселенска агенција НАСА испрати вселенско летало на Месечината како дел од програмата со која луѓето по 50 години повторно треба да стапнат на површината на Месечината.
Тоа ќе биде и првиот чекор за изградба на постојана база на Месечината, која треба да биде отскочна даска за човечки истражувања на Марс, пишуваат светските медиуми.
Три кукли и Снупи, засега
По низа технички проблеми и двомесечно доцнење поради урагани, најмоќната вселенска ракета во историјата конечно се упати кон Месечината по лансирањето од Флорида во средата, 16 октомври, истакнува „Гардијан“.
25-дневното патување до Месечината и назад, кое покрива растојание од околу два милиони километри, е прва мисија на НАСА во длабока вселена по половина век со вселенско летало способно да носи човечки екипаж.
Лансирањето на вселенското летало, кое се состои од моќна ракета SLS (Space Launch System) и капсула Орион, е првото во серијата мисии Артемис, именувано по грчката божица Артемис, сестра близначка на Аполон, по која НАСА прв мисијата на Месечината беше именувана пред повеќе од 50 години.
Мисијата Артемис 1 е пробен лет до Месечината. Во капсулата Орион нема астронаути, но има три кукли и плишана играчка Снупи, која, според Гардијан, треба да се користи за мерење на нивото на радијација и тестирање на нови системи и опрема за спасување животи дизајнирани за следната генерација на долги -времетраење на вселенските летови.
Успехот на оваа мисија, која ќе кулминира со слетување во Тихиот Океан на 11 декември, е клучен за Артемис 2 и Артемис 3, кои ќе носат и човечки екипаж.
Мисијата Артемис 2, закажана за 2024 година, би требало да види како вселенско летало со екипаж доаѓа до Месечината, додека Артемис 3 во 2025 година би требало да стапне на Месечината за прв пат од 17 декември 1972 година.
Како дел од третата мисија, жена треба да дојде на Месечината за прв пат, како и небела личност – сите астронаути во мисиите Аполо беа бели мажи.
Месечината како транзитна станица
Педесет години откако луѓето последен пат стапнаа на Месечината, НАСА лансираше ракета во мисија да ги врати на сателитот на Земјата, но само како отскочна даска за човечко истражување на Марс, пишува „Тајмс“.
Целта на мисијата Артемис 1 е за прв пат да ги тестира вселенското летало, ракетата и копнените системи заедно и да го доведе Орион во екстремната топлинска средина на вселената за да се осигура дека може безбедно да носи човечки екипаж на 10-дневен лет околу Месечината во 2024 година.
Програмата Артемис, во која се планираат сè покомплексни мисии на Месечината, НАСА ја развива повеќе од една деценија и досега чини 37 милијарди долари.
Трошоците ќе надминат 90 милијарди долари до 2025 година, кога луѓето би требало повторно да слетаат на Месечината.
После тоа, според лондонскиот весник, ќе има дополнителни мисии за воспоставување постојани човечки бази на јужниот пол на Месечината каде што има многу замрзната вода и каде што ќе се вршат научни истражувања и нови технологии за живеење и работа не само на месечината но и пошироко ќе се врши. Вселенската станица „Гејтвеј“ треба да биде составена во орбитата на Месечината до 2027 година.
Месечината повторно е на дофат
Кога астронаутот на Аполо, Џин Сернан, ги остави своите последни траги на Месечината во 1972 година, тој рече дека верува дека нема да помине долго пред луѓето да се вратат.
По 50 години, Месечината повторно е на дофат на човештвото, бидејќи, како што пишува Би-Би-Си, со бучавата од моќните мотори, новата ракета на НАСА лансираше нова ера на човечки вселенски летови.
Но, како што посочува британскиот јавен сервис, „сè уште не сме таму“.
Вселенското летало Орион можеби е на пат, но има два милиони километри патување пред него.
Мора да стигне до Месечината, да ја заобиколи, а потоа да се врати на Земјата.
За време на летот, капсулата ќе се приближи на само 100 километри од површината на Месечината.
За време на својата орбита околу Месечината, Орион ќе се наоѓа на 70.000 километри од далечната страна на Месечината, што ќе биде најдалечното летало што носел луѓе што некогаш патувало од Земјата.
Враќањето на Орион на Земјата ќе биде еден од клучните настани во целата мисија, истакнува Би-Би-Си, бидејќи инженерите се најзаинтересирани да откријат како топлинскиот штит на капсулата ќе се справи со екстремните температури кога повторно ќе влезе во атмосферата на Земјата.
Капсулата ќе се движи со брзина од 38.000 километри на час – 32 пати поголема од брзината на звукот – што ќе ја изложи на температури од речиси 3000 степени Целзиусови, што е половина од температурата на површината на Сонцето.
Иако слетувањето на Месечината може да потрае многу години – планирано е за 2025 година, но многумина мислат дека ќе биде подоцна – успешното лансирање на ракетата како дел од мисијата Артемис 1 претставува значаен чекор на американската вселенска агенција проценува Вашингтон Пост.
Обидите на НАСА да го исполни ветувањето на Џин Сернан за неизбежно враќање на Месечината беа неуспешни и нејзините вселенски мисии беа ограничени на регионот веднаш надвор од атмосферата на Земјата, каде што се наоѓа Меѓународната вселенска станица.
Со текот на годините, различни претседателски администрации на САД ја насочуваа НАСА кон различни цели – прво беше Месечината, потоа Марс, а потоа астероид, и само со програмата Артемис, која беше лансирана од администрацијата на Доналд Трамп и прифатена од страна на администрацијата на Џо Бајдан, успеа да ја исполни мисијата за одење на Месечината.
Првиот лет на програмата доаѓа додека Кина се обидува да слета човечки екипаж на Месечината и гради своја вселенска станица во орбитата на Земјата.
Кина, како и САД, ги насочи своите напори на јужниот пол на Месечината, каде што водата се наоѓа во замрзната состојба во кратерите под вечната сенка.
Затегнување завртки и навртки
Во историскиот чекор кон враќањето на Месечината, НАСА за прв пат ја искористи SLS, најмоќната ракета досега што стигнала до орбитата на Земјата, истакнува Си-Ен-Ен.
Ракетата SLS висока 98 метри испушти 4,1 милиони килограми потисок кога полета од лансирната рампа – тоа е 15 отсто повеќе потисок од ракетата Сатурн V, која овозможи претходно слетување на Месечината.
Сепак, според Си-Ен-Ен, во предвечерието на самото лансирање, тимот на мисијата наишол на низа пречки, меѓу кои и технички проблеми со огромната ракета.
Пополнувањето на ракетата SLS со суперладен течен водород се покажа како еден од главните проблеми што ја принудија НАСА да се откаже од претходните обиди за лансирање.
Во вторникот, 15 ноември, резервоарите беа полни и покрај проблемите со истекување што го запре полнењето гориво неколку часа пред лансирањето. За да го реши тој проблем, НАСА испрати група специјално обучени техничари да направат поправки – според Си-Ен-Ен за да затегнат некои навртки и завртки – додека ракетата била наполнета со погонско гориво.