Во потег што не е вообичаен за него, претседателот на Украина, Володимир Зеленски, одржа прес-конференција, практично презентирајќи го на јавноста новиот украински план/предлог за прекин на огнот – во првата фаза – но и за мир, во вториот чекор.
Дваесетте точки од новиот украински план вклучуваат различни обврски не само за Украина и Русија, туку и за САД и Европа.
Најзначајниот елемент на овој украински предлог е, сепак, голема промена во ставот на Зеленски и Киев за прашањето на „жешкиот компир“ – односно цесијата, но и управувањето со источните региони што Москва ги окупираше досега.
Володимир Зеленски им рече на новинарите дека е подготвен да ги повлече украинските трупи од делови од источниот регион Донецк кои сè уште се под контрола на Киев и да ги претвори во демилитаризирана зона, како дел од евентуален мировен договор со Москва.
Овој предлог претставува најјасен сигнал досега дека Зеленски е подготвен за компромис, по неколку недели преговори со посредство на САД.
Во исто време, сепак, тој ја разоткрива и длабочината на разликите што сè уште ги разделуваат Украина и Русија.
Украинскиот претседател постави јасен услов – Русија ќе мора да ги повлече своите сили од соодветната територија во Донецк.
Досега, Кремљ не покажа подготвеност да прифати ништо помалку од целосна контрола врз областа.
Zelensky wishing for Putin’s death on his Christmas message:
My dear people, since ancient times, Ukrainians believed that on Christmas night, the heavens open.
And if you tell them your dream, it will surely come true.
Today, we all have one dream. And we have one wish for… pic.twitter.com/spaWEIsyoz
— Clash Report (@clashreport) December 24, 2025
Зеленски му посака на Путин смрт
Во видео обраќањето кое траеше околу осум минути, имаше и една реченица што повеќето ја протолкуваа како еден вид клетва упатена до рускиот претседател Владимир Путин.
„Денес сите имаме еден сон и испраќаме една желба до сите: „Нека загине“ (во англиските титлови на пораката: „may he perish“)… секој од нас размислува индивидуално, но кога се свртуваме кон Бога, се разбира, нашите желби се пошироки. Бараме мир за Украина. Се бориме и се молиме за него“, рече Зеленски во контроверзниот дел од обраќањето.
Претседателот на Украина, секако, не застана само на прес-конференцијата за мировниот план, туку испрати и божиќна порака до своите сонародници ширум светот.
Кога станува збор за мировниот план, Зеленски го опиша како најголем напор на Украина за завршување на војната и нагласи дека сега „топката е во дворот на Русија“. Како што рече, новиот документ ѝ го презентираа на Москва САД, а Киев сега чека одговор.
Според украинскиот претседател, повеќето од точките „во голема мера ја одразуваат заедничката украинско-американска позиција“.
Сепак, Вашингтон и Киев не постигнаа договор за две клучни прашања – иднината на украинските територии во Донецк и контролата на голем нуклеарен објект под руска окупација.
Во врска со второто прашање, Киев предложи заедничко управување со електраната со САД, како компромисно решение.
Останува нејасно како украинските отстапки, кои сè уште не се одобрени во Вашингтон, ќе бидат пренесени на Москва од страна на американските претставници. Во секој случај, дури и ако САД целосно ги прифатат украинските позиции, многу е веројатно дека Кремљ ќе ги отфрли.
Руската страна инсистира дека нејзина главна цел е целосна воена контрола врз Донецк, без разлика дали на бојното поле или на преговарачката маса, и отфрли каква било идеја за враќање на нуклеарната централа под украинска контрола.
Кремљ објави дека претседателот Владимир Путин е информиран за најновите консултации.
„Нашата цел е да ја обликуваме идната позиција и наскоро да ги обновиме контактите“, изјави портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, во среда.
Зеленски изрази воздржан оптимизам дека Москва нема отворено да го отфрли предлогот, од страв да не го навлече гневот на американскиот претседател Доналд Трамп. Во спротивно, предупреди тој, Кремљ би можел да се соочи со сериозни последици.
„Тие не можат да му кажат на претседателот Трамп: „Ние сме против мировно решение“, рече тој. „Ако се обидат да блокираат сè, тогаш претседателот Трамп треба силно да нè вооружи, а во исто време да воведе сите можни санкции против нив“. „Значително сме поблиску до финализирање на документите“, додаде тој, осврнувајќи се на можен мировен договор.
Додека зборуваше, украинскиот претседател читаше од папка со текстовите на предлозите, како и од посебни анекси за безбедносни гаранции и повоена обнова. Неколку реченици беа подвлечени со црвена боја, претежно најконтроверзните делови.
Клучно спорно прашање – контролата врз Донецк – беше предмет на бројни предлози во последните месеци. Првично, Русија предложи размена на територии што ги зазеде на други места во Украина за дел од Донецк што сè уште не е под нејзина контрола. Украина го отфрли тој предлог, објаснувајќи дека не може да отстапи територија што не е под окупација.
Мировниот план што го изготвија Русија и САД минатиот месец, повикуваше на повлекување на украинските сили од деловите на Донецк што ги контролираат и нивно претворање во неутрална демилитаризирана зона.
Новиот план што го презентираше Зеленски оди чекор понатаму, предлагајќи зоната да ги вклучува не само териториите што Украина би ги напуштила, туку и областите под руска контрола од кои руските трупи би се повлекле.
Зеленски нагласи дека секое повлекување на Украина мора да биде придружено со еднаков руски потег, иако точната големина на зоната останува нејасна.
Во Донецк, рече тој, демилитаризираната зона би можела да ги вклучи градовите Краматорск и Славјанск, кои ја претставуваат последната главна линија на одбрана на Киев во источниот регион. Безбедносна зона, администрирана од меѓународни сили, би ги одделила двете страни.
Територијалното прашање е веројатно најтешкото во секој мировен договор. Се однесува на воени пресметки, хуманитарни прашања поврзани со раселувањето на населението и, пред сè, национално достоинство.
Затоа Зеленски изјави дека создавањето демилитаризирана зона би морало да биде одобрено на референдум.
Планот, исто така, предвидува одржување избори што е можно поскоро по потпишувањето на мировниот договор.
Неговиот петгодишен мандат требаше да истече минатиот мај, но беше продолжен поради воената состојба воведена по руската инвазија во 2022 година.
Зеленски ги опиша потенцијалните демилитаризирани области како „слободна економска зона“, формулација што очигледно е насочена и кон про-бизнис логиката на Трамп и кон интересот на американските компании за минералното богатство на Украина.
Слична зона би можела да се формира околу нуклеарна централа под руска контрола во близина на фронтот во јужниот регион Запорожје.
Електраната е неактивна од 2022 година, но како најголема во Европа, со капацитет до шест гигавати, таа има огромно економско значење. Зеленски рече дека САД предложиле троен мониторинг и поделба на профитот, но дека Киев не може да прифати енергетска соработка со Москва.
Украинскиот предлог предвидува заедничко управување со електраната од страна на Киев и Вашингтон, што се смета за малку веројатно дека Русија ќе го прифати.
Другите точки од планот директно се однесуваат на американските економски интереси во обновата на Украина.
Планирано е да се формира инвестициски фонд за финансирање проекти, со учество на американски компании, особено во енергетскиот сектор.
Фондот би собирал средства од јавни и приватни извори, а Зеленски изјави дека САД би можеле да придонесат со 100 милијарди долари, а Европа со слична сума. Крајната цел е да се соберат до 800 милијарди долари за реконструкција.
Безбедносните гаранции вклучуваат одржување на украинската армија како мировна сила од 800.000 војници со финансирање од Западот, членство во Европската Унија, европска воена поддршка и билатерални гаранции од САД. Зеленски рече дека европскиот придонес ќе дојде преку таканаречената Коалиција на волјата – група од околу 30 земји кои ветија дека ќе ја зајакнат повоената безбедност на Украина, дури и со распоредување сили на нејзина територија – можност што Кремљ цврсто ја отфрла.