Највисокиот врв на светот, Монт Еверест, е повисок од 15 до 50 метри поради река, бидејќи во нејзиното корито има ерозија на камења и сол, кои со протокот на вода стигнуваат до врвот, покажува новото истражување.
Миењето на почвата во реката Арун, 75 километри оддалечена од Монт Еверест, придонесува за нејзиниот раст до максимум два милиметри годишно, велат истражувачите од Универзитетскиот колеџ во Лондон.
„Тоа е малку како истовар на товар од брод. Бродот станува полесен и затоа плови на повисока точка. Слично на тоа, кога почвата станува полесна, може да исплива на малку повисока точка“, изјави за Би-Би-Си Адам Смит, еден од авторите на студијата.
Хималаите настанале пред 40 до 50 милиони години поради притисокот предизвикан од судирот на индиските и евроазиските тектонски плочи, а движењето на плочите се уште е главната причина за континуираниот раст на оваа планина во Азија.
Но, и сливот на реката Арун придонесува, велат истражувачите од Лондон.
Како што тече низ Хималаите, реката во своето корито носи материјал кој потекнува од Земјината кора.
Ова го намалува притисокот врз почвениот слој под кората, предизвикувајќи тенката кора да се свитка и да плови нагоре.
Овој феномен се нарекува изостатски скок и предизвикува раст на Монт Еверест и другите планини во областа, како што се врвовите Лока и Макалу, четвртиот и петтиот највисок врв во светот, според истражувањето објавено во списанието Nature Geoscience.
„Монот Еверест и блиските врвови растат бидејќи изостатскиот скок ги крева побрзо отколку што ерозијата предизвикува нивно собирање“, изјави Метју Фокс, еден од истражувачите, за Би-Би-Си.
„Користејќи ГПС, можеме да видиме дека тие растат за околу два милиметри секоја година, а сега подобро разбираме зошто тоа се случува“, додава тој.
Некои геолози кои не учествувале во истражувањето велат дека теоријата на научниците од Лондон е веродостојна, но многу аспекти од неа сè уште не се доволно јасни.
Монт Еверест е на границата на Кина и Непал, а северниот дел на планината е во Кина.
Реката Арун тече низ Тибет до Непал, спојувајќи се со две други реки за да ја формира реката Коси, која тече низ северна Индија, а потоа се влева во Ганг.
Ерозијата е карактеристична за Арун поради стрмните планини во кои се забива и силата што ја има, што му овозможува да однесе големи количества карпи и сол по должината на неговиот тек.
Но, научниците од Лондон посочуваат дека најверојатно ја добил својата сила кога пред 89.000 години „презел“ друга река или некое водно тело во Тибет, што во геолошки аспект било во релативно поновата историја.
Су Хан, академик од кинескиот универзитет за геолошки науки, го водеше истражувањето за време на неговиот престој на Универзитетскиот колеџ во Лондон.
„Промената на висината на Монт Еверест навистина ни покажува колку е динамична природата на површината на Земјата. Односот помеѓу ерозијата на реката Арун и притисокот што го врши Земјината обвивка одозгора предизвикува Монт Еверест да биде повисок отколку што би бил без него“, вели експертот.
Со преземање на друг воден систем во Тибет пред 89 милениуми, Арун веројатно исто така стекнал капацитет да мие огромни количини карпи и други материјали.
Тоа го прави она што го забележале истражувачите да изгледа целосно остварливо, вели Хју Синклер, експерт од Факултетот за геолошки науки на Универзитетот во Единбург, кој не бил вклучен во студијата.
Но, сè уште има големи несигурности за точниот обем на сечењето и продлабочувањето на коритото и последователно издигнување на земјата на блиските планински врвови, според Синклер.
„Пред сè, предизвик е да се предвидат пресеците на коритото на таквите големи сливови, што се случува кога една река превзема друга река или езеро“, вели тој.
За оваа неизвесност зборуваат и авторите на истражувањето.
Синклер истакнува дека е многу тешко да се процени до кој степен планините би можеле да се издигнат поради интензивната ерозија на локалниот речен слив.
„Во секој случај, и покрај овие сомнежи, можноста дел од извонредното издигнување на Еверест да е поврзан со работата на реката е возбудлив концепт“, заклучува научникот.