Русија ја прекина испораката на гас за Молдавија на 1-ви јануари. Во Приднестровје, сепаратистички регион контролиран од Русија, тие се смрзнуваат.
Тешка е ситуацијата и во некои региони под контрола на Кишињев.
Во Република Молдавија е студено во првите денови од 2025 година. Во текот на ноќта температурите се движат околу нула. Во сончеви денови тие малку се зголемуваат.
На 7 јануари семејството Колун традиционално јаде сарма: заедно со сопругата, пензионерот Ѓорѓе Колун го подготвува ова традиционално божиќно јадење.
Во Република Молдавија, која е претежно православна, Божиќ се слави според стариот јулијански календар, на 7 јануари.
Но, готвењето во денешно време е можно само на шпорет на дрва.
Од 1 јануари 2025 година, Русија ја прекина испораката на гас за Молдавија.
„Гледате, немаме гас. Има светлина, но нема гас. Ни чај не можеме да направиме“, огорчено вели пензионерот.
Изолирани во сопствената земја
Колуни живеат во мала куќа во селото Косиери на реката Днестар во Придњестровје.
Регионот помеѓу реката и украинската граница е управуван од сепаратистичко раководство поддржано од Москва и де факто контролирано од Русија.
Реката Днестар ја претставува границата.
Селото Козиери, кое има околу 4.000 жители, се наоѓа во енклава во рамките на сепаратистичкиот регион, но е под управа на Република Молдавија.
За да стигнат до територијата на државата западно од Днестар, која е под контрола на Кишињев, селаните мора да користат траект за да ја преминат реката.
Сепак, иако нивното село е под управа на молдавските власти, сè уште е поврзано со стари руски гасоводи и затоа не може да прима гас од Кишињев.
Од почетокот на руската војна против Украина во 2022 година, Република Молдавија повеќе не увезува гас од Русија, туку од европскиот пазар.
Москва, сепак, продолжи да го снабдува сепаратистичкиот регион.
„На 1 јануари во 9:00 часот беше прекинато снабдувањето со гас“, вели Ѓерѓ Колун.
„Потоа го исклучив парното на гас. Тоа што го прават Русите е терор. Ништо друго не можат. Тие не можат да се носат со цивилизираниот свет.“
Пензионерот бил свесен дека регионот од јануари повеќе нема да добива гас од Русија, имајќи предвид дека договорите за транзит на гас меѓу руската државна компанија Газпром и Украина истекоа на 1 јануари.
Така, Русија од почетокот на новата година престана да испорачува гас за Придњестровје.
Колун, сепак, презел мерки на претпазливост и навреме набавил доволно огревно дрво.
Дотогаш, како и сите жители на Придњестровје, тој ја уживал привилегијата да плати симболична цена за рускиот гас.
Сепак, тој е свесен дека, дури и да се реши кризата еден ден, луѓето во регионот нема да можат да платат повисока цена за гасот.
Хуманитарна криза
Во селата се уште некако може да се помине со дрва и јаглен, вели Колун, но има пријатели и во градовите во Придњестровје и вели дека ситуацијата таму е драматична.
Луѓето седат на студ, без греење, а немаат ни гас за готвење.
Откако Русија ја затвори славината, Придњестровје е во енергетска и хуманитарна криза.
Парното греење е исклучено, неколку фабрики се затворени, а поради студот училиштата и универзитетите можат да нудат само онлајн часови.
Илјадници луѓе се невработени на социјалните мрежи се објавуваат видеа на кои се гледа секојдневната борба на жителите со студот.
Во градот Дубасари, на пример, каде што има многу висококатници, луѓето исто така немаат парно.
Многумина купиле електрични радијатори како замена, но всушност и тие не работат: поради зголемената потрошувачка на електрична енергија, електричната мрежа е преоптоварена.
Поради тоа, властите во Тираспол мора периодично да го прекинуваат снабдувањето со електрична енергија. Сега нема струја и до осум часа дневно.
Сепак, засега нема миграција преку Днестар, што властите во Кишињев некако го очекуваа.
Повеќето луѓе во Приднестровје го поднесуваат студот, главно без жалење, иако ситуацијата од ден на ден се влошува.
Шансите за решавање на конфликтот во Придњестровје?
Молдавските власти се подготвени да им обезбедат на луѓето во сепаратистичкиот регион храна и лекови доколку ситуацијата се влоши.
Сепак, властите во Тираспол демантираат дека добиле такви понуди од Кишињев.
Властите на главниот град на Придњестровје ја обвинуваат владата во Кишињев.
Велат дека „Владата е виновна за енергетската криза, бидејќи намерно игнорира бројни проблеми во односите со Гаспром“.
Молдавскиот експерт за енергија Сергиу Тофилат смета дека актуелната криза може да биде можност за решавање на конфликтот во Придњестровје:
„Според договорот со Гаспром, Русија е обврзана да испорачува гас до границата со Република Молдавија. Постои алтернатива за транспорт на гас преку Турција, наместо преку Украина. Меѓутоа, Путин одлучи да дозволи Придњестровје да замрзне за да изврши притисок врз Кишињев и Киев. Во интерес на Путин е да продолжи транзитот на гас преку Украина, во спротивно тој губи 6,5 милијарди долари годишно. Тие пари му требаат за да ја финансира војната во Украина“, вели Тофилат за ДВ.
Ѓорѓе Колун одамна научил да се справува со војната во соседна Украина и сите ризици што таа ги носи за неговото семејство.
Поради долгогодишните кризи во неговата земја, годинава внимателно се подготвувал за зимата.
Барем за оваа година има доволно огревно дрво. Што ќе донесе утре – не знае.
Во неговото село, сместено помеѓу сепаратистичката област и реката, луѓето живеат од ден на ден.
Така размислува тој пар во пензија. Моментално со нетрпение го очекуваат доаѓањето на нивните внуци, кои наскоро ќе ги посетат.
И тие го прославија Божиќ со добар, топол оброк.