Во Молдавија, каде што граѓаните утре ќе одат на парламентарни избори, на сила е предизборен молк.
Секоја предизборна кампања е забранета од полноќ, а прекршителите може да бидат повикани на одговорност.
Парламентарните избори во Молдавија ќе се одржат утре, 28 септември, а 23 кандидати ќе се натпреваруваат за места во парламентот.
За Молдавија, ова се клучни парламентарни избори, за кои аналитичарите велат дека се од клучно значење и би можеле да ја одредат судбината на нејзините напори да се приклучи кон Европската унија или повторно да се сврти кон Русија, објавуваат светските медиуми.
Според најновите анкети, владејачката проевропска Партија за акција и солидарност (ПАС) би можела да го изгуби мнозинството и да биде принудена да бара коалициски партнери.
Опозиционите сили, како што се прорускиот Патриотски блок и номинално проевропската Алтернативна алијанса, се обидуваат да ги придобијат гласачите незадоволни од високите цени, бавните реформи и скептицизмот кон приближувањето кон Европа.
Москва негира дека се меша во внатрешните работи на Молдавија
Москва негира дека се меша во внатрешните работи на Молдавија и тврди дека Кишињев поттикнува антируски чувства од политички причини.
Санду, образована на Харвард и поранешна функционерка на Светска банка, ја основа центристичката, реформски ориентирана партија ПАС во 2016 година.
Една од нејзините најблиски соработници е Дорин Речиан, прозападна економистка и поранешна министерка за внатрешни работи, која стана премиерка во февруари 2023 година.
Нивната ПАС сега се соочува со сериозен предизвик од Патриотскиот блок, сојуз на левичарски проруски партии, во кој е вклучен и поранешниот претседател Игор Додон, кого Санду го победи во 2020 година.
Патриотскиот блок тврди дека европската интеграција е закана за независноста на Молдавија и се залага за поблиски врски со Русија.
Секоја идна коалиција веројатно би ѝ го отежнала на молдавската претседателка Маја Санду спроведувањето на планот земјата да стане членка на ЕУ до 2030 година, што би барало обемна законодавна работа.
На референдумот за членство во ЕУ во 2024 година, прагот од 50 проценти поддршка едвај беше надминат.
Молдавија има мнозинско романско говорно население и големо руско говорно малцинство, а политичката моќ со децении се менуваше помеѓу проруските и проевропските групи.
Руските трупи сè уште се стационирани во Транснистрија, која се отцепи на почетокот на 1990-тите.
Поради неизвесниот исход, помалите актери би можеле да играат клучна улога.
Алтернативната алијанса, предводена од градоначалникот на Кишињев, Јон Чебан, и претседателскиот кандидат на изборите во 2024 година, Александру Стојаногло, се обидува да ги освои разочараните центристички гласачи.
Номинално проевропски настроени, тие ја обвинуваат владата дека не успеала да обезбеди добри патишта, пристојни плати и пензии.
Некои аналитичари веруваат дека Алтернатив всушност служи како „трошаџија на гласови“ што ја одзема поддршката од ПАС, а воедно ги одржува каналите на руско влијание.
Исто така, постои и антиелитистичката популистичка партија „Наша партија“, предводена од поранешниот градоначалник Ренато Усатџи, некогаш поврзан со руски националистички политичари, според „Гардијан“.
„Најважните избори во историјата на Молдавија“
Санду го опиша гласањето како „најважните избори во историјата на Молдавија“ и во обраќањето до нацијата, таа предупреди дека Русија троши стотици милиони евра за да влијае на исходот од изборите.
Молдавската полиција ги засили истрагите за нелегално финансирање на партиите во последните недели, а 74 лица се приведени поради наводна руска вмешаност во обидите за предизвикување немири.
Лидерот на Патриотскиот блок, Игор Додон, поранешен претседател, рече дека некои членови на неговата коалиција биле цел на властите.
„Криминалниот режим на ПАС се обидува да нè заплаши, да го исплаши народот и да нè замолчи“, рече Додон во соопштението.
Минатиот месец, бегалскиот тајкун Илан Шор, под санкции на САД и ЕУ како наводен руски агент, отворено им понуди на Молдавците месечни исплати од 3.000 долари за учество во антивладини протести, според „Ројтерс“.
Молдавија е една од најсиромашните земји во Европа, таа ги покрива поголемиот дел од своите енергетски потреби со увоз на поскапа енергија од Романија.
Иако инфлацијата се намали од двоцифрените нивоа од 2022 година, таа сè уште се движи околу седум проценти, што предизвика огорченост кај многу гласачи.
Корупцијата останува широко распространета, а реформите во клучните области, како што е судството, се одвиваат бавно, соопшти агенцијата.
Гласовите на дијаспората се клучни
Во недела, граѓаните ќе изберат 101 пратеник според пропорционалниот систем.
Клучен фактор ќе бидат гласовите на дијаспората: околу еден милион Молдавци живеат во странство.
Гласачите во Западна Европа традиционално ги поддржуваат проевропските партии и придонесоа за тесната победа на референдумот за ЕУ.
Неизвесноста е претставена и од 277.000 регистрирани гласачи во Транснистрија.
Бидејќи анкетите покажуваат дека ПАС има само мала предност пред Патриотскиот блок, можни се неколку сценарија.
ПАС би можела да извојува тесна победа и со тоа да го продолжи проевропскиот реформски курс.
Поверојатно сценарио е ПАС да освои најмногу гласови, но без мнозинство, што би довело до долги и тешки преговори за формирање влада.
Некои аналитичари веруваат дека разликите во ориентацијата на надворешната политика би можеле да бидат толку непремостливи што само нови избори би можеле да го решат застојот.
Третото сценарио е победа на прорускиот блок со поддршка на центристичките партии, што би ја забавило или запрело европската интеграција на Молдавија.
Исходот ќе покаже дали оваа поранешна советска република, независна од 1991 година, ќе продолжи по својот пат кон Западот или повторно ќе се сврти кон Русија.