Ако постои област што може да се нарече леден пекол, тогаш тоа е сибирската тајга – екстремната субарктичка клима го прави речиси невозможно да се живее.
Сепак, во овие морничаво изолирани шуми, каде што температурите паѓаат до педесет степени целзиусови под нулата во зимските месеци, едно семејство живее повеќе од четири децении.
На местото каде што Господ рекол „добра ноќ“, на 240 километри од најблиската населба, тројца мажи и три жени се спротивставиле на студот, гладот и дивите ѕверови, обединети со верата на нивните предци и речиси патолошкиот страв од надворешниот свет.
Сибир, еден од најмалку населените региони во светот, кој го доби прекрасниот прекар „Сталиновиот прстен на смртта“ од неговите поранешни работни логори, се чини дека ја компензира својата гостопримливост со големо минерално богатство.
Во летото 1978 година, потрагата по богатството што земјата го крие во утробата донела група советски геолози овде. Со хеликоптерот ги надлетувале густите шуми во близина на границата со Монголија, на стрмен терен во близина на реката Абакан, кога пилотот видел нешто што не требало да биде таму, нешто на почетокот му изгледало како привидение: траги од човечко присуство.
Со ширум отворени очи ги гледал долгите бразди, кои несомнено биле моделирани од човечка рака!
Еден час подоцна, кога успеале да најдат област погодна за слетување, членовите на тимот тргнале во потрага по мистериозните луѓе кои го населуваат можеби најнепристапниот агол на нашата планета.
Тие биле доста внимателни. Водачот на групата, геологот Галина Писменскаја, се сеќава како поцврсто го грабнала пиштолот што ѝ висел на страна. По околу половина час пешачење, научниците сфатиле дека информациите што им ги дал пилотот се точни – уредно исечените трупци и стапалата во калта им дале до знаење дека некој навистина живее тука.
Кога групата стигнала до трошната дрвена колиба, нејзините членови немале поим дека ќе откријат една од најнеобичните приказни на дваесеттиот век.
Нивното доаѓање не поминало незабележано – старец со долга, разбушавена брада, облечен во партали, ѕиркал низ вратата што била само малку отворена. Изгледал исплашено, но во исто време љубопитно. Научниците љубезно го поздравиле, на што тој, по кратка пауза, одговорил: „Па, кога веќе сте патувале толку долго, би било ред да ве поканам во куќата“.
Кога го преминале прагот на старецот, истражувачите мислеле дека се вратиле во средниот век – темната соба била ледена како фрижидер, подот бил покриен со лушпи од компири и лушпи од ореви, а единствениот извор на светлина доаѓал низ незамисливо валкани прозорци, само малку поголеми од дланка.
Тишината наеднаш ја прекинало тивко липање. Во аголот на единствената соба, стоеле две жени, кои низ солзи извикувале нешто за гревот и казната. Сфаќајќи дека реагирале на нивното присуство, научниците веднаш го напуштиле нивниот дом.
Следниот ден, откако поставиле камп во близина, кај нив дошол нивниот несуден домаќин. Двете жени, сè уште исплашени, но веќе не во паника, го следеле на безбедно растојание. Старецот љубезно, но решително ја одбил понудената храна. „Не ни е дозволено“, дал објаснување што не кажувало ништо.
Гледајќи со каков интерес го набљудува лебот на нивната маса, научниците го прашале дали некогаш го јадел. „Јас да“, одговорил тој, а потоа, покажувајќи кон двете жени, додал: „Но, моите ќерки не… Згора на тоа, никогаш не го виделе“.
Тој ден, старецот – кој се претставил како Карп Ликов – на дојденците им ја раскажал неверојатната приказна за своето семејство.
Зачудените геолози дознале дека семејството Ликов живеело во изолација четириесет и две години – толку биле отсечени од светот што не ни знаеле дека се водела Втора светска војна!
Карп Ликов припаѓал на т.н „Стари верници“, основен огранок на Руската православна црква. Кога ја презеле власта во Русија во 1917 година, болшевиците почнале да ги прогонуваат членовите на оваа група. Семејството Ликов, кое живеело во селото, успеало да избегне чистки до 1936 година.
Токму кога пронашле лажна безбедност, група вооружени мажи упаднале во нивниот имот. Братот на Карп, кој бил единствениот што го пронашле, бил брутално убиен. Кога се вратиле од посета на роднините, останатите членови на семејството сфатиле дека таму нема повеќе живот за нив.
Откако собрале само основни намирници и малку топла облека, Карп и неговата сопруга Акулина замиле со децата на место каде што никој нема да ги бара – во Сибир.
По долго патување со деветгодишниот син Савина и двегодишната ќерка Наталија, се вдомиле во Велика Ништавила, во колиба што мажот и жената сами ја изградиле. Парот имал уште две деца во ледената пустелија, синот Димитрије во 1940 година и ќерката Агафија во 1943 година.
Освен членови на семејството, двајцата најмлади не виделе друго човечко суштество до доаѓањето на геолозите!
Истражувачите откриле дека домородците не биле примитивно семејство, како што им се чинело на почетокот. Сите членови на семејството имале остра интелигенција и исклучителна физичка сила, квалитети кои им овозможиле да преживеат во тешките услови толку многу години.
Со текот на годините, синовите се развиле во вешти и неразбирливо издржливи ловци: Савин, на пример, знаел да лови животни бос на снегот, а Дмитриј им го лупел крзното со импровизирани алатки.
Ќерките, кои меѓусебно комуницирале на тешко разбирлив јазик кој ги потсетувал научниците на гугуткање, ги презеле улогите на готвачки, шивачки и дадилки. Сите деца знаеле да читаат и пишуваат – користеле наострени гранчиња од бреза натопени во сок од растението орелови канџи – а нивниот главен извор на знаење била старата, полураспадната Библија.
Единствената забава на семејството било собирање околу огнот и раскажување на своите соништа. На нозете носеле хулахопки од дрво, а облеката, закрпена безброј пати, им била прицврстена со конци од коноп.
Тајгата им понудила многу чисти, ледени брзаци, но не многу храна. Имало години кога преживувале јадејќи бобинки и мов, а завивањето на нивниот стомак била музика во позадина на нивниот живот.
Најтешко било во 1961 година. Таа година снегот неочекувано паднал во јули, па сè што семејството растело во нивната мала градина пропаднало. Решена да ги остави оскудните залихи на децата, Акулина умрела од глад таа година. Остатокот од семејството го спасил едно семе од ‘рж: кога снегот се повлекол, успеале да го засадат, да добијат слаб род и така да преживеат.
Научниците, кои работата на геолозите ја замениле со работа на антрополози, останале во кампот цели три години. Членовите на семејството, со кои развиле блиски пријателски односи, биле запознаени со многуте придобивки на цивилизацијата – им помагале да садат нови култури, им давале кујнски прибор и топла облека, па дури и џебни батерии…
Додека pater familias и постарите деца биле резервирани кон со овие иновации, со оглед на тоа дека водат кон грев, Димитриј и Агафија како да сакале што побрзо да впијат што е можно повеќе од овие прекрасни чуда.
Заедништвото со дојденците, кое на почетокот изгледало како благослов, на крајот се покажало како проклетство. Во 1981 година, само неколку недели подоцна, три од четирите деца на стариот Карп Ликов им подлегнале на болести.
Иако не е докажано што била причината, најверојатно било кобно да се сретнат со патогени со кои досега не се сретнале, па не можеле да развијат имунитет ниту кон нив.
Геолозите се обиделе да ги убедат преживеаните членови на семејството, Карпа и Агафија, да се вратат во цивилизацијата со нив, но тие одбиле.
Крап починал во 1988 година, а неговата ќерка го погребала недалеку од нивната скромна колиба. Агафија, која сега има 78 години, сè уште живее во Сибир сосема сама.
Научниците ја посетувале долги години, добивала донации од неколку руски моќници, а дури шест пати ја посетила цивилизацијата, но останала тврдоглава во намерата да ги остави коските во сибирската пустелија.
„Ова е мојот дом, единствениот што некогаш сум го познавала“, му објаснила на еден од ретките посетители жилавата ќерка на тајгите.