Истрага на „Гардијан“, израелско-палестинското списание +972 и хебрејскиот портал „Локален повик“ открива дека израелската воена разузнавачка служба класифицира само еден од четири притвореници во Газа како припадник на милитантни групи.
Огромното мнозинство Палестинци притворени по 7 октомври 2023 година се држат без обвинение или судење, честопати во услови опишани од меѓународните организации како злоупотребувачки.
Според класифицирани информации, во мај оваа година, израелската база на податоци содржела имиња на повеќе од 47.000 луѓе означени како борци на Хамас или палестински исламски џихад.
Сепак, во тоа време имало околу 6.000 Палестинци од Газа во притвор, од кои само 1.450 биле регистрирани како борци.
Ова значи дека три четвртини од притворените се цивили, меѓу нив медицински лица, наставници, писатели, деца, стари лица и лица со попреченост.
Затворите се полни со болни и стари лица
Базата Сде Теиман, озлогласена по злоупотребата на затворениците, во еден момент имала посебен хангар за стари, болни и инвалиди, кој војниците цинично го нарекувале „геријатриски корал“. Израелски војник се присетил како биле приведени луѓе во инвалидски колички и луѓе без нозе.
Особено трогателен случај е оној на Фахамија ал-Калиди, 82-годишна жена со Алцхајмерова болест која била притворена шест недели, заедно со нејзиниот негувател.
Таа не знаела каде е, а медицински техничар од воената база ја опишал нејзината состојба како понижувачка.
Друг пример е случајот на Абир Габан, 40-годишна мајка на три деца, која била уапсена на израелски контролен пункт во декември 2023 година.
Иако за време на испрашувањето било докажано дека имало забуна околу идентитетот на нејзиниот сопруг, таа останала зад решетки повеќе од шест недели. Кога била ослободена, ги затекнала своите деца како просат на улица.
Неопределени притворања без обвиненија
Законот на Израел за „нелегални борци“ ѝ дозволува на државата да ги притвора Палестинците на неопределено време без обвинение или судење.
Во првите месеци од војната, тој период беше дополнително продолжен, пристапот до адвокат можеше да се одбие до 180 дена, а затвореникот можеше да се изведе пред судија само по 75 дена.
Правните организации тврдат дека ова е систематско негирање на основните права.
„Овој закон е наменет за олеснување на масовните апсења на цивили и присилните исчезнувања“, рече Хасан Џабарен од организацијата Адала. Џесика Монтел, директорка на ХаМокед, нагласува дека илјадници Палестинци едноставно „исчезнале“ преку оваа законска рамка.
„Заложници“ во политичките преговори
Израелските војници и политичари честопати ги нарекуваат сите притвореници „терористи“, без оглед на околностите.
Многу активисти и адвокати се сомневаат дека масовните апсења имаат дополнителна политичка димензија, користење на цивили како адут за преговарање во разговорите за размена на заложници.
Еден војник кој ги чувал затворениците рекол дека меѓу војниците има отпор кон ослободувањето на цивилите: „Велат дека затворениците не ни ги враќаат заложниците, па зошто да ги пуштиме?“
Слушнале слични изјави од политичарите. Кога директорот на болницата Шифа, Мохамед Абу Салмија, беше ослободен минатата година, израелскиот пратеник Симча Ротман го критикуваше потегот бидејќи не дојде како дел од размена на израелски заложници.
Броеви и реалност
Заклучно со август, израелската затворска служба држеше рекордни 2.662 притвореници под статус на „нелегални борци“, според податоците што ХаМокед ги доби преку судовите.
Вистинската бројка може да биде поголема бидејќи некои од луѓето се во воени објекти.
Според организацијата Ал Мезан од Газа, процентот на цивили меѓу затворениците е дури и поголем од она што го признаваат израелските власти.
„Можно е само еден од шест или седум да има каква било врска со Хамас или други фракции, и тоа не мора преку воени структури“, рече Самир Закут од Ал Мезан.
За многу семејства во Газа, судбината на најблиските останува непозната.
Со месеци, Несрин Деифалах го бараше својот 16-годишен син Моатасем, кој исчезна додека бараше храна во декември 2024 година.
Дури по сведочењето на ослободениот притвореник таа дозна дека нејзиниот син е жив, но дури и денес не може да го пронајде.
Заклучок од истрагата
Истрагата наведува дека самите израелски власти признаваат дека морале да вратат повеќе од 2.000 луѓе во Газа бидејќи не пронашле докази за поврзаност со милитантни групи.
Сепак, масовните апсења, долгите притворања без обвиненија и етикетирањето на цивилите како „нелегални борци“ продолжуваат да предизвикуваат осуда од организациите за човекови права и да ја продлабочуваат трагедијата на палестинското население, според Гардијан.