Познатата река Тигар во Ирак, некогаш крвотокот на древна Месопотамија, се соочува со сериозна закана од целосно сушење и тешко загадување, што би можело неповратно да ги промени животите на заедниците што живееле покрај нејзините брегови со векови.
Предупредувањето доаѓа од британскиот Гардијан, наведувајќи дека без итни мерки, последиците би можеле да бидат катастрофални.
Меѓу оние чиј секојдневен живот и опстанок зависат од реката е шеикот Нидам Креиди ал-Сабахи, 68-годишниот верски водач на Мандајците, една од најстарите гностички религии во светот.
Според нивните верувања, водата од реката што тече има света улога, а шеикот тврди дека целиот свој живот пиел само вода од Тигар.
„Нема вода, нема живот“, вели ал-Сабахи, кој живее во градот Амара на југот на Ирак и е поврзан со оваа река преку религиозни ритуали уште од првите месеци од својот живот.
За Мандајците, водата е основа на верата и идентитетот.
Секој важен животен настан, од свадбите до последните обреди пред смртта, мора да се случи покрај реката.
Градот Амара, центарот на покраината Мајсан, е изграден токму околу Тигар.
„За нашата религија, водата е како воздух. Без неа, нема живот“, објаснува шеикот, нагласувајќи дека според нивните учења, животот на Земјата се развил од вода.
Тигар, заедно со Еуфрат, ја обликувале Месопотамија, лулката на цивилизацијата каде што се родиле земјоделството, пишувањето и тркалото.
Денес, околу 18 милиони Ирачани зависат од нејзината вода, бидејќи се користи за пиење, наводнување, индустрија и производство на електрична енергија.
Сепак, реката со децении страда од последиците од војните, санкциите и системското занемарување.
За време на војната во 1991 година, голем дел од водоводната инфраструктура на Ирак беше уништен, а постројките за третман на отпадни води никогаш не беа целосно обновени.
Денес, во централен и јужен Ирак, само околу 30 проценти од урбаните домаќинства се поврзани со системот за прочистување, додека во руралните области тој процент е занемарлив.
Канализацијата, земјоделските хемикалии, индустрискиот и медицинскиот отпад завршуваат директно во реката со години.
Последиците веќе се драматични – само во Басра во 2018 година, повеќе од 118.000 луѓе завршија во болница поради загадена вода.
Ситуацијата е дополнително влошена од драстичниот пад на количината на вода.
Изградбата на големи брани на Тигар во Турција го намали протокот на вода во Ирак за една третина, додека Иран ги пренасочи реките што претходно го напојуваа Тигар.
Во Ирак, водата се користи прекумерно, особено во земјоделството, кое користи повеќе од 80 проценти од достапните површински води.
Климатските промени дополнително ја влошуваат ситуацијата – врнежите се намалија за околу 30 проценти, а земјата се соочува со најлошата суша во последните речиси сто години.
Ова лето, Тигар беше толку плиток на некои места што луѓето можеа да го преминат пеш.
Експертите предупредуваат дека помала количина вода значи поголема концентрација на загадувачи, што дополнително го загрозува здравјето на луѓето и екосистемот на реката.
Ирачката влада постојано бараше од Турција да го зголеми испуштањето вода од браните, а неодамна беше потпишан договор што предвидува соработка во управувањето со водните ресурси.
Сепак, договорот е критикуван поради недостатокот на транспарентност и стравувањата дека со него се предава контролата врз ирачката вода на Анкара, особено затоа што договорот не е правно обврзувачки.
За Шеикот Нидам и заедницата Мандаи, иднината е исклучително неизвесна.
Нивниот број во Ирак веќе е драстично намален, а многумина се принудени да ја напуштат земјата или да се преселат на север.
Доколку Тигар продолжи да исчезнува, тие се плашат дека тоа би можело да биде последен удар за опстанокот на една од најстарите живи религии во светот.