По неодамнешниот конфликт со Израел, Иран започна бран масовни апсења и егзекуции на луѓе за кои се сомнева дека имаат врски со израелските разузнавачки служби.
Властите тврдат дека ова се неопходни мерки за зачувување на националната безбедност, но бројни набљудувачи и активисти предупредуваат дека тоа е обид за потиснување на несогласувањето и зголемување на контролата врз населението, пишува Index.hr.
Инфилтрација на израелски агенти
Според информациите од BBC Persian, иранските власти тврдат дека израелските агенти се инфилтрирале во иранските безбедносни структури без преседан.
Се верува дека информациите доставени до Израел овозможиле серија атентати врз високи команданти на Иранската револуционерна гарда (IRGC) и научници поврзани со нуклеарната програма.
Шокирани од обемот и прецизноста на тие атентати, иранските власти започнаа широка акција против секој што е осомничен за соработка со странски разузнавачки служби.
За време на 12-дневниот конфликт со Израел, три лица обвинети за шпионажа беа погубени, додека уште три беа погубени денот по прогласеното примирје.
Државната телевизија ги прикажа наводните признанија на некои од уапсените, кои, како што се тврди, признале дека соработувале со израелскиот Мосад.
Во меѓувреме, стотици луѓе се уапсени низ целата земја под обвинение за шпионажа.
Според иранската новинска агенција Фарс, која е блиска до Револуционерната гарда, повеќе од 700 лица се уапсени од 13 јуни – кога започна израелскиот напад врз Иран.
Активистите за човекови права изразуваат сериозна загриженост за овие настани, потсетувајќи дека Иран често изнудува признанија и спроведува неправедни судења.
Се стравува дека бројот на егзекуции би можел дополнително да се зголеми.
Притисок врз медиумите
Иранското Министерство за разузнавање тврди дека е во „немилосрдна борба“ против западните и израелските разузнавачки мрежи, вклучувајќи ги ЦИА, Мосад и британскиот МИ6.
Покрај бранот апсења, иранските власти почнаа да испраќаат предупредувачки пораки до граѓаните чии телефонски броеви се поврзани со израелски страници на социјалните медиуми.
Во пораките се бара од нив веднаш да го напуштат местото или ќе се соочат со кривично гонење.
Се зголемува и притисокот врз новинарите кои работат за персиски медиуми надвор од земјата, вклучувајќи ги BBC Persian, Iran International и Manoto TV.
Според Iran International, Иранската револуционерна гарда ги уапси родителите и братот на водителка на вести во Техеран за да ја принуди да поднесе оставка поради известувањето за војната со Израел.
За време на организиран повик овозможен од безбедносни агенти, нејзиниот татко ја предупреди дека последиците би можеле да бидат уште потешки ако не ја прекине соработката со телевизијата.
Новинарите на BBC на персискиот јазик доживеале слични закани и заплашувања.
Иранските служби контактирале со нивните семејства, оправдувајќи ги можните мерки против нив со „воена состојба“.
Тие ги етикетирале новинарите како „мохареб“ – што значи „непријател на Бога“, обвинение кое носи смртна казна според иранскиот закон.
Зголемена репресија
Manoto TV, исто така, објави закани против семејствата на своите вработени, од кои некои се соочуваат со обвиненија како шпионажа и „непријателство против Бога“ – злосторства казниви со смрт.
Набљудувачите веруваат дека овие мерки се дел од поширока кампања на заплашување, не само против активисти и новинари, туку и против уметници, писатели и семејства на жртви од претходните протести.
Оние поврзани со протестите од 2022 година, кои се одржаа под слоганот „Жени, живот, слобода“, се особено цел.
За време на тие протести, стотици луѓе беа убиени, а илјадници беа уапсени. Сега се апсат и членовите на семејствата на убиените.
Поголемиот дел од притворените не се обвинети за никакво конкретно кривично дело, а многу случаи се водат без никакви транспарентни процедури.
Споредба со настаните по војната меѓу Иран и Ирак
За време на конфликтот со Израел, иранските власти строго го ограничија пристапот до интернет.
Иако е прогласено примирје, сè уште не е воспоставена целосна поврзаност.
Пристапот до социјалните мрежи како што се Инстаграм, Телеграм, Јутјуб и мрежата X е блокиран во Иран со години и е можен само преку VPN услуга.
Застапниците за човекови права сè повеќе ги споредуваат актуелните настани со 1980-тите, кога властите брутално се справуваа со политичката опозиција за време на војната меѓу Иран и Ирак.
Тие особено потсетуваат на масовните егзекуции во 1988 година, кога илјадници политички затвореници, од кои многумина веќе ги отслужиле своите казни, беа погубени по тајни судења пред таканаречените „смртни комисии“. Повеќето од жртвите беа погребани во необележани масовни гробници.
Постојат стравувања дека Иран, откако неговата меѓународна позиција беше дополнително ослабена од војната со Израел, би можел повторно да тргне по истиот пат – оној на репресија, затворање и егзекуција во обид да се задуши секоја трага од бунт.