Оправданувајќи го со вонредната состојба во земјата, украинската влада одлучи да ги национализира стратешките компании во земјата, кои досега беа во сопственост на олигарси.
Меѓу нив, најинтересен е секако Игор Коломојски, олигарх кој бил близок со претседателот Зеленски.
Коломојски беше сопственик на телевизискиот канал 1+1, кој ја емитуваше серијата Слуга на народот, во која Володимир Зеленски го играше главниот лик на украинскиот претседател.
Серијата подоцна беше искористена на споменатиот канал за политички цели, кога беше јасно дека Зеленски ќе се кандидира за претседател на Украина.
Коломојски имаше јасен интерес да го поддржи претседателскиот кандидат, бидејќи беше во отворен конфликт со актуелниот претседател Петро Порошенко.
Претседателот Зеленски победи на изборите благодарение на реториката во која главните политички пораки беа: борбата против корупцијата и демонтирањето на олигархискиот систем.
Тој, исто така, испрати помирувачки тонови до одметнатите републики (ЛНР и ДНР), повикувајќи ги да преговараат, што беше голем пресврт во однос на претходната милитантна политика предводена од Порошенко.
Игор Коломојски
Иако Коломојски значително го поддржа Зеленски на претседателските избори, актуелната украинска влада предводена од претседателот Зеленски е во отворен конфликт со олигархот.
Зеленски уште во август потпиша таен декрет со кој на неколку високи украински функционери им беше одземено државјанството.
Меѓу нив, најголемото име беше Игор Коломојски. На Коломојски му е одземен украинскиот пасош и тој моментално се наоѓа во Израел.
Покрај украинскиот пасош, Коломојски како припадник на еврејската заедница има и израелски пасош.
По Коломојски беше издадена потерница од Интерпол бидејќи ФБИ покрена истрага за неговите зделки во Западна Вирџинија и Охајо.
Судот во САД наведе и опиша како Коломојски ја искористил својата контрола врз Приват банка за да повлекува пари од Украина во САД преку лажни компании и офшор сметки.
Затоа, дел од американската елита не е задоволен од одржувањето на влијанието врз претседателот на Украина.
Украина до неодамна одбиваше да го екстрадира Коломојски, бидејќи тој е исклучително влијателна личност, која поседува голем број разузнавачки, финансиски и политички податоци.
Меѓутоа, од друга страна, украинските власти сакаа да го намалат влијанието на Коломојски во земјата, па му го одзедоа државјанството и неодамна го национализираа неговиот имот.
Коломојски и неговите партнери од Групацијата Приват изгубија 42 отсто од своите акции во УКРНАФТА и 60 отсто во УКРТАТНАФТА.
Имотот беше одлучно и брзо земен, а Коломојски немаше време ниту да реагира.
Во тој круг на национализација, освен Коломојски, паднаа и помали акционери на неговите фирми кои останаа без акции во фирмите.
Она што е уште поинтересно е што сето ова се случува во моментот кога рускиот суд во Казан ги обвини Игор Коломојски и неговиот партнер Генадиј Богољубов и им суди во отсуство.
Тие се обвинети за „организирање криминална заедница“. Станува збор за долгорочен економски спор за рафинеријата за нафта во Кременчуг (која сега е де факто уништена со постојано гранатирање и прекин на работата).
Така, иако до неодамна беше еден од најбогатите и најмоќните луѓе во Украина, милијардер и олигарх, Коломојски го има ФБИ по него, му беше одземен украинскиот пасош, му беа национализирани фирмите, а во Русија сѐ уште му се суди.
Национализација
Одлуката за национализација ја донесе Комисијата за хартии од вредност, врз основа на законот за воена состојба и наредбата на Генералштабот на Врховниот командант на вооружените сили на Украина.
Ова особено беше нагласено во украинските медиуми. Најверојатно, вака претседателот Зеленски се обидува да го минимизира сопствениот конфликт со Коломојски, но и да им даде до знаење на другите олигарси дека не се обидуваат да играат двојна игра.
Во рамките на тој закон, освен Коломојски, имотот им беше одземен и на други олигарси.
Милијардерот Вјачеслав Богуслаев неодамна беше уапсен под обвинение за предавство, по што беше национализирана фабриката за авиони Motor Sich во Запорожје, која ја поседуваше. До 2014 година беше член на проруската Партија на регионите, а извесен период беше и пратеник.
Потврдено е дека тој има руско државјанство, а постои сомневање дека и продавал делови од моторот на хеликоптер на руската армија за време на војната.
Следен е Константин Жеваго, минатата година прогласен за трет најбогат човек во Украина, а магазинот Форбс го прогласи за најмлад милијардер во Европа.
Тој беше дел од политичката група собрана околу Јулија Тимошенко, слична на Игор Коломојски.
Сличноста не завршува тука, бидејќи по Жевага е распишана потерница од Интерпол.
Тој е обвинет дека преку офшор компании проневерил 113 милиони долари од неговата непостоечка банка.
Според последните информации Жеваго се наоѓа некаде во Монако, а украинските власти ја национализирале неговата автомобилска компанија „АвтоКрАЗ“, која произведува камиони.
Последен на листата на милијардери кои паднаа во немилост на украинските власти во оваа рунда на национализација е Константин Григоришин.
Нему му е одземена фирмата Запорожтрансформатор која е во стечај. Иако е роден во Запорожје, добар дел од животот го поминал во Русија, каде што воспоставил клучни деловни врски.
Тој побарал и добил украинско државјанство дури во 2016 година, кога судот во Русија издаде налог за негово апсење. Во 2018 година тој беше на списокот на лица кои беа санкционирани од владата на Руската Федерација.
Ринат Ахметов
Во толку широка акција, невозможно е да не се забележи како Ринат Ахметов, еден од највлијателните луѓе во Украина, избегна национализација на својот имот.
Тоа предизвика различни шпекулации дека украинските власти со национализирање на одредени фирми и напаѓање одредени олигарси фаворизираат уште еден прилив на олигарси.
Сепак, ситуацијата не е толку еднонасочна. Ринат Ахметов, кој одбива да биде наречен олигарх, од почетокот на војната ги напушти медиумите што ги поседуваше кога беше објавен „законот против олигарсите“ и руската окупација на неговите компании во југоисточна Украина.
Пред војната, Ахметов беше познат како противник на актуелниот претседател. Неговите ТВ канали поддржаа еден од неговите противници на изборите во 2019 година и беа силно критични кон Зеленски.
Во ноември 2021 година, претседателот Зеленски го обвини Ахметов дека е ангажиран за да помогне во планирањето државен удар против него од страна на Русија.
Ахметов, се разбира, ги негираше тие тврдења. Обвинувањата беа кулминација на спорот меѓу Зеленски и Ахметов како дел од напорите на претседателот да се справи со корупцијата.
Сепак, односот се промени на почетокот на војната. Ахметов, сега кога голем дел од неговата компанија е под руска окупација, се согласи да се повлече од медиумите.
Иако неговата групација SCM сè уште поседува голем број компании поврзани со енергетскиот и металопреработувачкиот сектор, неговите компании не се национализирани.
Порошенко и Медведчук
Во контекст на односите со актуелната украинска влада, особено е интересно да се набљудуваат две лица: Петро Порошенко и Виктор Медведчук.
Петро Порошенко е поранешен претседател на Украина, силно проукраински и прозападен, а пред војната оваа година беше поборник за воено решение на ситуацијата во источна Украина.
Од друга страна, Виктор Медведчук, кој неодамна беше разменет во Русија за околу двесте заробени украински војници, со години беше лидер на проруската опозиција и личност која имаше блиски врски со руските власти. Него го поврзува дури и кумството со претседателот Путин.
Неговиот бизнис во Украина пропадна минатата година. Украинските истражители се обидоа да го уапсат под сериозни обвинувања дека насочувал пари од неговата рафинерија, со седиште во Русија, на сепаратистите во ДНР и ЛНР. Она што стана интересно, Медведчук не беше сам.
Според неговото сведочење пред судот, Порошенко бил вклучен во купување јаглен од ЛНР и ДНР, а како врска служел токму Медведчук.
После тоа, украинските истражители се обидоа да го уапсат и Порошенко, а главен доказ беа снимките од разговорите на Медведчук со руската политичка елита.
На судските сослушувања во 2021 година, Порошенко и Медведчук ги негираа обвиненијата за заговор и финансирање тероризам.
Тие го опишаа договорот со државните претпријатија кои потпаднаа под сепаратистичка контрола како разумен начин за излез од енергетската криза во Украина.
Според нив, ова овозможило да се исплаќаат плати на илјадници рудари кои инаку би можеле да се приклучат на редовите на сепаратистичките милиции.
Со доаѓањето на Зеленски, кој дојде на власт токму врз основа на антагонизмот против Порошенко, позицијата на Порошенко се влоши.
Во 2021 година, под притисок на „Законот за олигарси“, Порошенко ги продаде акциите на два ТВ канали во негова сопственост на вработените.
Без разлика, двата канали се отстранети од државната фреквенција и може да се гледаат само преку сателит или интернет.
Состојбата за Медведчук исто така се влоши очекувано, особено по почетокот на војната во Украина. Од самиот почеток на војната тој се најде во притвор, беше етикетиран како главен соработник на руските власти во Украина, а подоцна, како што веќе беше споменато, беше разменет во Русија.
Целта на пресметката
Претседателот Зеленски од првите денови на доаѓањето на власт не криеше дека му е потребна сета моќ во државата за да се соочи со олигархиските структури.
Неговата партија Слуга на народот го зазеде мнозинството места во 2019 година, а со почетокот на војната и воведувањето на вонредната состојба, речиси сите мејнстрим медиуми се под контрола на украинските власти.
Последните потези се само продолжение на најавената пресметка со олигарсите, кои не можат да имаат големо влијание во оваа вонредна состојба во државата.
Судејќи според анкетите, граѓаните на Украина ја поддржуваат власта во борбата против олигарсите, кои со текот на годините добија многу негативна конотација кај народот.
Воената состојба и вонредната состојба на украинските власти им ја „полесна“ внатрешната борба со олигархиските структури, кои отсекогаш имале големо влијание врз украинската политика од независноста на Украина, а честопати и самите биле учесници во неа.
Сепак, судејќи според споменатиот Ахметов, како и други познати олигарси, ова не е исклучиво конфронтација со олигархиските структури како такви, туку порака од украинските власти до олигарсите дека нема да толерираат никакви обиди за играње двојник. игра, кои постоеја досега, како и обид да се наметнат одредени политики на украинското раководство.