Под голем притисок, демохристијаните (ЦДУ/ЦСУ) и социјалдемократите (СПД) водат прелиминарни разговори за можна коалиција.
Сепак, приоритет е огромниот недостаток на средства во буџетот.
Утврдено е дека во наредните четири години 130 милијарди евра нема да бидат покриени со буџетски приходи.
Германските економисти пресметаа дека дополнителното вооружување на Бундесверот ќе чини 400 милијарди евра во наредните години.
Во исто време, потребни се околу 500 милијарди за обнова на застарената инфраструктура.
Овие пари би биле наменети за рехабилитација и изградба на патишта, мостови и железници.
„Кочница за позајмување“
На тие бројки сега реагираат и потенцијалните коалициски партнери.
Сите трошоци за одбраната што надминуваат еден процент од бруто домашниот производ ќе бидат ослободени од ограничувањата за новото задолжување на државата, познато како „кочница за задолжување“.
Ова правило диктира дека државата мора да работи одговорно – дека расходите не смеат да ги надминуваат приходите.
Промената на тоа правило ја најави лидерот на демохристијаните и веројатно иден канцелар Фридрих Мерц.
„Со оглед на заканата за нашата слобода и мир на нашиот континент, нашата одбрана мора да се води од правилото дека ќе се добие се што е потребно“, рече Мерц.
Дополнително, треба да се формира „специјален фонд“ од 500 милијарди евра за период од десет години.
Сто милијарди од вкупната сума ќе бидат наменети за германските покраини.
„Конечно ќе ја надминеме инвестициската стагнација во нашата земја“, изјави лидерот на социјалдемократите Ларс Клингбејл.
Врз основа на промената на „сопирачката на долгот“, на провинциите ќе им биде дозволено да позајмуваат во помал обем – до 0,35% од нивниот бруто домашен производ. Досега тоа беше привилегија само на сојузната држава.
Социјалдемократите и демохристијаните планираат следната недела да поднесат барање до Бундестагот за измена на уставната одредба за лимитот за задолжување.
Во актуелниот Бундестаг има неопходното двотретинско мнозинство за оваа промена, бидејќи и Зелените навестија дека ќе гласаат за неа.
Новиот парламент е избран на 23 февруари, но стариот парламент има право да носи одлуки до првата седница на новиот парламент на 24 март.
Во новиот парламент, за двотретинско мнозинство ќе бидат потребни гласовите на Левата партија или делумно на екстремно десничарската Алтернатива за Германија (АфД).
Додека Левица се противи на зголемување на воените трошоци, АфД генерално се противи на промена на „сопирачката за долгот“.
Специјален фонд и покрај ограничувањата за задолжување – како е тоа можно?
Тоа се огромни суми на пари. На пример, вкупниот буџет на Германија минатата година изнесуваше 467 милијарди евра.
Учеството на кредитите изнесувало само 25 милијарди евра, а останатите трошоци биле покриени со приходи.
Така, буџетот беше донесен во согласност со правилата за ограничување на новото задолжување.
„Посебни средства“ или „посебни фондови“ се сегменти од државните финансии кои се управуваат одвоено од редовниот буџет, па за нив не важи „кочницата за задолжување“.
Овие средства не мора да се одобруваат секоја година во парламентот, туку само еднаш, со двотретинско мнозинство во двата парламентарни домови – Бундестагот и Бундесратот.
Од тој момент, парите може да се потрошат во текот на неколку години.
Тоа не е имот, тоа се долгови
Критичарите ова го нарекуваат „буџетирање во сенка“ и „креативно сметководство“.
Германскиот сојузен суд на ревизори, исто така, изрази загриженост за овој пристап.
Во извештајот за 2023 година, Судот на ревизори ги анализираше „посебните средства“ и заклучи дека попрецизно име би било „посебни долгови“, бидејќи тие во суштина се „поместени должнички фондови“.
Судот на ревизори наведе вкупно 29 „посебни средства“, од кои најстариот е основан во 1950-тите.
Еден од најголемите такви фондови беше Фондот за стабилизација на финансискиот пазар, основан за време на глобалната финансиска криза во 2008 година.
Тогаш износот на заемот достигна 90 милијарди евра.
Во 2020 година беше формиран Фондот за економска стабилизација за да се ублажат економските и социјалните последици од пандемијата на коронавирус.
Овој фонд одигра клучна улога откако социјалдемократите победија на изборите во 2021 година и формираа коалициска влада со либералите (ФДП) и Зелените.
Заемот од 60 милијарди евра првично наменет за пандемијата подоцна беше пренаменет за заштита на климата.
Демохристијанската опозиција поднесе тужба до Уставниот суд, тврдејќи дека со тоа се заобиколува „сопирачката на долгот“. Судот ги потврди наводите во тужбата, така што дел од кредитот не можеше да се активира.
Сто милијарди за Бундесверот ќе бидат потрошени до 2027 година
Во 2022 година беа формирани два посебни фонда.
Првиот беше одговор на рускиот напад врз Украина.
Бундестагот одлучи да го модернизира Бундесверот, кој со децении беше запоставен, со нови заеми во износ од 100 милијарди евра. Тие пари ќе бидат потрошени до 2027 година.
Вториот специјален фонд беше формиран во 2022 година за поддршка на германската економија за време на енергетската криза.
Германскиот федерален суд на ревизори пресметал дека збирот на поголеми „посебни средства“ – средства полни со заеми – изнесува околу 869 милијарди евра.
Само една десетина од таа сума е покриена со реалниот приход.
Вкупните долгови на овие специјални фондови се проценуваат на 522 милијарди евра, што е пет пати повеќе од планираните заеми во буџетите меѓу 2023 и 2027 година, кои беа проектирани според правилата на „должничката кочница“.
Трошоците за камати се огромни
Новото задолжување ќе доведе до значително зголемување на националниот долг.
Во земјите на Европската унија долговите не смеат да надминат 60% од бруто домашниот производ.
Ако некоја земја го надмине тој праг, таа е обврзана да го намали својот долг и се соочува со финансиски казни.
Дополнително, на финансискиот пазар се земаат кредити, што значи дека се плаќа камата.
Германија во изминатите децении акумулираше долг од 1,7 трилиони евра.
Само за камати лани од буџетот биле издвоени 33 милијарди евра.
Една година претходно таа сума изнесуваше дури 39 милијарди евра, поради зголемувањето на каматите поради инфлацијата.
Адвокатите и финансиските експерти предупредуваат дека новото натрупување долгови дополнително ќе го оптоварува буџетот, ќе го намали политичкиот простор за маневрирање и ќе ги зголеми ризиците за германската економија.