Европа е континентот кој најбрзо се загрева, предизвикувајќи тешки временски настани, со најмалку 413.000 луѓе погодени од поплави низ Европа минатата година, според извештајот за 2024 година на Службата за климатски промени Коперник и Светската метеоролошка организација.
Минатата година повторно беше најтопла досега во Европа, со рекордни температури во централниот, источниот и југоисточниот регион.
Бурите често беа силни, а поплавите беа широко распространети, а имаше изразен климатски контраст помеѓу истокот и западот – екстремно суво и топло на исток, а топло, но влажно на запад.
„Овој извештај нагласува дека Европа е континентот кој најбрзо се загрева и доживува сериозни влијанија од екстремните временски услови и климатските промени“, рече Селесте Сауло, генерален секретар на Светската метеоролошка организација.
Документот, кој вклучува придонеси од околу 100 научници, дава голем број загрижувачки податоци, како што е највисоката забележана температура на површината на морето 0,7 степени над просекот во европскиот регион и 1,2 степени над просекот во Медитеранот, според RTVE.
Овој индикатор е особено опасен, бидејќи температурата на површината на морињата и океаните делува како гориво што ги напојува атмосферските системи, што значи дека колку е потопла водата, толку повеќе пареа и енергија се ослободува во атмосферата, со што се зголемува јачината на бурите и екстремните настани.
„Во 2024 година има значително зголемување на температурите низ Европа, зголемувајќи го ризикот од топлотни бранови, тропски ноќи и шумски пожари“, вели Ана Кабре, климатски научник од Универзитетот во Пенсилванија.
За време на невремето што ја погоди Валенсија и другите околни провинции на Шпанија, според Саманта Бургес од Европскиот центар за среднорочни временски прогнози (ECMVF), беа срушени националните рекорди за вкупни врнежи од еден, шест и 12 часа, додека максималните врнежи од 24 часа достигнаа 771 милиметри во Спа.
Според експертот, интензитетот на врнежите веројатно е поврзан со климатските промени, бидејќи зголемувањето на температурата на атмосферата и површината на морето поттикнува акумулација на водена пареа во облаците.
Во однос на екстремните горештини, Југоисточна Европа минатото лето го доживеа најдолгиот топлотен бран – дури 13 последователни дена, а погодени се 55 отсто од регионот.
Освен тоа, со денови се уриваа рекорди со „силен термички стрес“ (66), кој мери како човечкото тело реагира на влијанието на високите температури – и „тропските ноќи“ (23) во кои минималната температура не паѓаше под 20 степени.
Од друга страна, само на 31 процент од европската територија имало најмалку 90 дена мраз, што е најнизок процент забележан досега (просекот е 50 проценти).
Во однос на глечерите, сите европски региони претрпеа загуба на мраз, а особено беа погодени Скандинавија и Свалбард, кои забележаа највисоки стапки на загуба на маса во нивната историја: 1,8 метри просечна дебелина изгубена во Скандинавија и 2,7 метри во Свалбард, кој беше еден од областите со најбрзо затоплување на планетата.
Кога станува збор за шумските пожари, Португалија е најтешко погодена, со приближно 25 проценти од континентот изгорени до 2024 година (околу 110.000 хектари за само една недела и 42.000 луѓе погодени).
За Виктор Реско де Диос, професор по шумарско инженерство и глобални промени на Универзитетот во Лајден, овој извештај е „уште еден потсетник за сериозноста и брзината со која климатските промени напредуваат низ Стариот континент“.
Тој истакнува дека „во сегашниот геополитички контекст, стремежот да се намали концентрацијата на CO2 сега се чини дека е наше главно оружје и прилагодување кон климатските промени“.
Сепак, во извештајот се наведува дека е постигнат напредок во областа на обновливите извори на енергија и дека производството на електрична енергија од овие извори во Европа достигна рекордни 45 отсто во 2024 година, надминувајќи ги 43 отсто постигнати во 2023 година.