По избувнувањето на низа конфликти на границата на Азербејџан и Ерменија, стравот од нова војна расте во двете земји.
Овие две поранешни советски републики се во конфликт од доцните 1980-ти за регионот Нагорно-Карабах.
Тие конфликти досега однесоа илјадници животи, а десетици илјади жители се раселени.
Каде се наоѓаат Ерменија и Азербејџан?
Ерменија и Азербејџан се наоѓаат во јужниот дел на Кавказ, планински регион на границата на Источна Европа и Азија, помеѓу Црното и Каспиското Море.
Во Азербејџан има околу 10 милиони жители, главно муслимани.
Ерменија има околу три милиони жители, главно христијани.
Азербејџан има силни дипломатски односи со Турција, додека сојузник на Ерменија е Русија, која исто така одржува добри односи со Азербејџан.
Во 1923 година, Советскиот Сојуз го анектираше регионот Нагорно-Карабах, каде мнозинското население беше Ерменија, кон автономната република Азербејџан.
Овој регион сè уште е претежно населен со Ерменци, ги има околу 150.000.
Како дојде до конфликтот меѓу Ерменија и Азербејџан?
Неколку години пред распадот на Советскиот Сојуз во 1988 година, етничките Ерменци во Нагорно-Карабах се обидоа да влијаат на врвот на државата да ја вклучи областа во границите на Ерменија.
Ова доведе до зголемени тензии и кога Нагорно-Карабах прогласи независност во 1991 година, започна војната меѓу Ерменија и Азербејџан.
Конфликтот однесе 30.000 животи, а стотици илјади луѓе избегаа.
Во 1993 година, Ерменија ја презеде контролата врз регионот, кој е опкружен со територијата на Азербејџан.
Во 1994 година, Русија посредуваше за договор за прекин на огнот.
Регионот Нагорно-Карабах остана дел од Азербејџан, но во голема мера беше контролиран од сепаратистичките власти предводени од етничките Ерменци и поддржани од Ереван.
Вториот конфликт меѓу две кавкаски држави избувна во септември 2020 година и траеше два месеци.
Азербејџанските сили, поддржани од Турција, презедоа контрола врз голем дел од територијата на Нагорно Карабах.
Русија уште еднаш посредуваше за прекин на огнот, а ерменската армија се повлече.
Москва испрати околу 2.000 војници како дел од мировните сили.
Околу 6.600 луѓе загинаа во конфликтите во 2020 година.
Лидерите на двете земји се сретнаа неколку пати за да се обидат да постигнат мировен договор за Нагорно Карабах, но без успех.
Што се случи во последниот конфликт?
Во последните неколку дена избувнаа нови конфликти на границата на Ерменија и Азербејџан.
Двете страни меѓусебно се обвинуваат дека први започнале нов конфликт.
Повеќе од 100 ерменски војници загинаа, објави ерменскиот премиер Никол Пашинјан.
Азербејџан соопшти дека изгубил 50 војници во борбите.
Азербејџанската армија бомбардирала неколку градови во близина на границата, според ерменските власти кои го нарекоа нападот „голема провокација“.
Властите во Ереван тврдат дека Азербејџанците не сакаат да преговараат на територијата на Нагорно Карабах.
Пашинјан ги обвини азербејџанските трупи за окупација на 10 квадратни километри ерменска територија оваа недела и рече дека се обратил до Русија, долгогодишниот сојузник на Ерменија, за воена помош.
Азербејџанските власти тврдат дека ерменските војници први отвориле оган.
Во Баку, Ерменија е обвинета и за разузнавачки активности долж границата.
Како реагираа другите земји на последниот конфликт?
Меѓународната заедница е загрижена поради можноста, по војната во Украина, на европско тло да избие уште еден конфликт меѓу две поранешни советски држави.
Во тој конфликт би можеле да бидат вовлечени и воени сили како Русија и Турција.
Руските власти тврдат дека веќе посредувале за прекин на огнот меѓу Ерменија и Азербејџан, но извештаите за судири на границата продолжуваат да се појавуваат.
Турција застана до Азербејџан и и порача на Ерменија „да престане да провоцира“.
Франција, која во моментов претседава со Советот за безбедност на Обединетите нации, повика на преговори.
Шарл Мишел, претседател на Европскиот совет, рече дека разговарал со Пашинјан и Алиев за да се обиде да спречи понатамошен конфликт.
Во интерес на Европа е Азербејџан да не влезе во конфликтот, бидејќи земјите од ЕУ секоја година увезуваат по осум милијарди кубни метри гас од оваа земја.
Поради прекинот на испораките на гас од Русија, ЕУ потпиша договор со Азербејџан за зголемување на увозот на 12 милијарди кубни метри во 2023 година и 20 милијарди кубни метри до 2027 година.
Сепак, договорот зависи од компаниите кои инвестираат во Азербејџан за да се осигураат дека земјата има капацитет да извезува толкаво количество гас.
Кога азербејџанскиот претседател Илхам Алиев и ерменскиот премиер Никол Пашинјан се сретнаа во Брисел на крајот на август 2022 година, тие за прв пат се ракуваа, а повеќето набљудувачи веруваа дека ќе се постигне договор.
Никој не очекуваше дека толку брзо ќе избијат нови конфликти.
Ерменија тврди дека Азербејџан ги нападнал југоисточните региони.
Азербејџан негира какви било напади на ерменска територија и тврди дека воените операции се одговор на ерменските провокации.
Причината за конфликтите на двете поранешни советски републики од независноста беше регионот Нагорно-Карабах, кој е меѓународно признат како дел од Азербејџан, иако е населен и управуван од етничко ерменско мнозинство.
Меѓутоа, неодамнешниот конфликт избувна на 200 километри од Карабах.
Овој дел од Ерменија е стратешки важен бидејќи го одвојува Азербејџан од неговата ексклава Нахичеван, регион кој граничи со Турција.
Властите на Азербејџан сакаат да отворат коридор преку територијата на Ерменија до Накичеван, а можеби и до Турција.
Премиерот на Ерменија Пашинјан го отфрли овој предлог.
Досега немаше меѓусебен договор за точните граници на двете држави бидејќи конфликтите избија веднаш по распадот на Советскиот Сојуз.