По повод неодамнешната премиера на долгоочекуваниот филм за Џејмс Бонд „No time to die“, британската Би-Би-Си разговараше со вистински соработници на британската тајна служба МИ6 за да утврди колку всушност филмот се разликува од реалноста.
„No time to die“ е 25-ти филм за таен агент на британската служба и последен пат кога Даниел Крег се појавува во улогата на 007.
Британската Би – Би – Си сакала да испита дали животот на Бонд има врска со вистинскиот живот во реалниот МИ6, британската шпионска агенција, попозната како Тајна разузнавачка служба (SIS).
И можеби уште поважно, колку релевантна може да биде шпионската агенција во оваа дигитална ера?
„Мислам дека најголемата разлика е во тоа што работиме многу повеќе од ликовите на Бонд. Многу ретко, дали некогаш, би излегле на терен сами, без поддршка. Се е во тимовите… секогаш имате тим за безбедност околу тебе“, вели Сем (што не е нејзиното вистинско име).
Сем е соработник на МИ6 со искуство во борбата против тероризмот, еден од ретките разузнавачи со кои разговарал Би – Би – Си.
Ако тие не се како Џејмс Бонд, тогаш што точно прават службениците на МИ6 во реалниот живот, без разлика дали се со седиште во Темза или на терен во странство?
„Има многу различни улоги“, вели Тара, коре исто така не е нејзиното вистинско име.
„Има управување со агенти и регрутирање, ни требаат технички експерти, имаме тимови за комуникација, има остра предност на првата линија.Има мала сличност (на филмот) со реалноста на работа за СИС. Така мислам дека ако дојде некој со желба да работи Бонд работа, многу брзо во процесот на аплицирање ќе сфати дека не е за него“, додаде Тара.
На прашањето дали полицајците на МИ6 некогаш носат огнено оружје, официјалниот одговор гласеше: „Не можеме ниту да го потврдиме, ниту да го негираме тоа“.
Но, друг офицер на МИ6 рече: „Идејата за некој тип што се тепа низ целиот свет и пука во луѓе е апсолутна анатема за нас. Некој таков едноставно не би ни прошол низ вратата”.
Дури и ако агентите не се вооружени, тешко е да се замисли некој од нив на тајна мисија во опасен дел од светот без оружје. Сосема е сигурно, според британската служба, дека ако тие самите немаат оружје, тогаш некој што им е многу близок го има и ги штити.
Строго кажано, службениците на МИ6 не се агенти. Тоа се разузнавачи кои завршуваат обидувајќи се да ги убедат вистинските агенти – кои би можеле да бидат добро поставени лица, да речеме, во ќелија за планирање напад на Ал Каеда или во нуклеарен истражувачки објект на непријателска држава – да украдат витални тајни во име на владата на кралицата Елизабета.
Агентите се оние кои преземаат најмногу ризици секојдневно, и јасно е дека МИ6 се стреми да ги заштити нивните идентитети и семејства.
На прашањето дали агентите можат да бидат пријатели едни со други, полицаецот Том рече: „Ние се потпираме еден на друг. Вие сте одговорни за нечиј живот, така што си кажувате едни на други работи што можеби не сакате да ги слушнете, можеби имате тешки разговори, но се е за безбедност“.
„Луѓето го ставаат својот живот во опасност да работат со нас”, додава Тара, „Некои од нив не се многу ризични. Но, постои категорија на луѓе со привилегија да работат со нив, кои, доколку дознаат дека работат со ќе бидеме во голема неволја и опасности. Тие можат да загубат животи и ние тоа го сфаќаме многу сериозно од првиот момент на интеракција со таа личност”, додаде Тара.
Многу работи се случија во реалниот свет на шпионажа во последните шест години од последниот филм на Бонд „Спектар“ во 2015 година.
Самопрогласениот калифат на Исламската држава дојде и си замина, договорот за спречување на иранските нуклеарни амбиции пропадна, а Кина се заканува дека ќе го „врати“ Тајван.
Доволно за да го одржува МИ6 зафатен.
Но, во ера кога скоро секоја акција остава дигитален белег, има ли уште простор за човечката интелигенција од старата школа, вечната уметност да се убедат некои луѓе да помогнат во крадењето на тајните на другите луѓе?
„Ако го погледнете животниот циклус на податоците што се анализираат, луѓето се вклучени во секој чекор од тоа и ова се односите што ќе ги изградиме. Се разбира дека работиме да ги користиме сите тие технологии за поддршка на нашите разузнавачи на терен”, вели Ема. Не вистинско име), виш внатрешен технички службеник.
Дали постои вистинска работилница полна со гаџети длабоко „во утробата“ на седиштето на МИ6 во Лондон? Се чини дека постои.
„Тоа е сосема поинакво од она што го гледаме во филмовите“, вели Ема. „Имам многу поголем тим инженери кои работат за мене и обезбедуваат нови вештини. И за разлика од филмовите, не носиме бели мантили и не изгледаме како глупаци. Но, кога станува збор за работите, ние работиме многу тесно со разузнавачите да откријат што сакаат“, додаде Ема.
Поминаа речиси 60 години од првиот филм за Бонд и уште 10 години откако авторот Јан Флеминг првпат го создаде овој измислен лик, откако работеше за поморската разузнавачка служба.
Оттогаш, начинот на шпионажа се промени до непрепознатливост.
Денес, на повисоките нивоа на МИ6, има службеници кои ја започнале својата кариера во времето пред мобилните телефони или интернетот, а камоли социјалните медиуми.
Евиденцијата главно се чуваше во сефови и челични ормари. Биометриските податоци сѐ уште не беа во употреба и официјално, МИ6 не постоеше дури до 1994 година.
Во тоа време, сѐ уште беше релативно лесно да се пренесе таен информатор преку граница на непријателско место со лажен идентитет, а понекогаш и буквално со лажна брада и очила.
Деновиве е потешко – иако не и невозможно. Треба само да се потсетиме на рускиот тим на ГРУ, кој пристигна во Солсбери во 2018 година без поголеми проблеми за да се обиде да го убие поранешниот офицер на КГБ и двоен агент Сергеј Скрипаj.
Иако анализата на податоците, заедно со препознавањето на зеници, биметриските податоци, вештачката интелигенција, енкрипцијата и квантните компјутери играат важни улоги во шпионскиот свет, човечката интелигенција секогаш ќе биде неопходна, вели Сер Алекс Јангер, кој ја водел МИ6 шест години, до минатата година.
Неговиот измислен колега во филмот „М“ – кога го толкува Рајф Фајнс во филмот, пророчки предупредува дека „светот се вооружува побрзо отколку што можеме да одговориме“.
Тоа е нешто што јасно ги принудува вистинските жени и мажи од МИ6 да се појават на работа.