Кога Уго Чавез дојде на власт во Венецуела во 1999 година, тој склучи стратешки сојузи со Кина и Русија за да ја промовира својата визија за мултиполарен свет и да се спротивстави на влијанието на Соединетите Американски Држави.
Овие односи се покажаа како клучни во 2019 година, кога наследникот на Чавез, Николас Мадуро, се соочи со сериозна криза на легитимитет по изборите нарушени од обвинувања за измама.
Двете сили одбија да ја признаат победата на лидерот на опозицијата Хуан Гваидо, кој се прогласи за привремен претседател.
Пекинг и Москва дури и му обезбедија економска и воена поддршка на Мадуро.
Шест години подоцна, Мадуро се соочува со нова криза – најсериозната во неговите повеќе од 12 години на власт – но ниту Кина ниту Русија не покажаа никаква подготвеност да го поддржат надвор од општите повици за смиреност и немешање.
Сите индикации се дека Мадуро овој пат е сам во она што го опиша како обид на САД да го соборат од власт.
Од септември, администрацијата на Трамп распореди околу 15.000 војници и повеќе од 20 проценти од борбениот капацитет на американската морнарица во карипските води покрај брегот на Венецуела, вклучувајќи го и најголемиот и најсофистициран носач на авиони во светот.
Трамп изјави дека неговата цел е борбата против трговијата со дрога, но аналитичарите се согласуваат со Мадуро дека крајната цел на Вашингтон веројатно ќе биде промена на режимот во Венецуела.
Поддршката е ограничена на реторика
Ситуацијата на Мадуро е критична, според Фернандо Рејес Мата, директор на Центарот за кинески студии на Универзитетот Андрес Бело во Чиле.
„Му останува малку време. Поддршката што ја имаше во минатото повеќе не постои во вистинска смисла, освен одредени реторички изјави“, изјави тој за BBC Mundo.
Кон крајот на октомври, Мадуро побара помош од Русија и Кина за подобрување на воените капацитети, како што првично објави Вашингтон пост.
Кон крајот на октомври, американскиот весник доби интерни документи на американската влада, во кои е напишано дека Венецуела конкретно побарала од Москва помош за поправка на руските борбени авиони Сухој, подобрување на радарските системи и испорака на ракети.
Кратко по објавувањето на извештајот, портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, беше прашан дали Москва обезбедува помош за Каракас.
Русија одржува постојан контакт со Венецуела, гласеше неговиот краток одговор, одбивајќи да каже нешто повеќе.
Во меѓувреме, портпаролката на руското Министерство за надворешни работи, Марија Захарова, изрази „силна поддршка за венецуелските власти во одбраната на националниот суверенитет“ на прес-конференција.
„Директниот напад само ќе ја влоши ситуацијата, наместо да ги реши проблемите што имаат потенцијал да се решат правно и дипломатски“, рече таа.
Руската новинска агенција ТАСС објави на 7 декември дека рускиот заменик-министер за надворешни работи, Сергеј Рјабков, им рекол дека земјата стои „рамо до рамо“ со Венецуела.
„Ја изразуваме нашата солидарност со Венецуела, со која неодамна потпишавме договор за стратешко партнерство и соработка“, го цитираше ТАСС.
„Ја поддржуваме Венецуела, како што таа нè поддржува нас, во многу области. Во овие тешки времиња, се солидаризираме со Каракас и венецуелското раководство.“
„Се надеваме дека администрацијата на Трамп ќе се воздржи од влошување на ситуацијата и нејзино водење во конфликт од големи размери. Ги повикуваме да го сторат тоа“, додаде тој.
Но, овие реакции се далеку од она што се случи во 2018 година.
Русија потоа испрати повеќе од 100 припадници на воздухопловните сили и два бомбардери со нуклеарни бомби во Венецуела како демонстрација на сила.
Други приоритети
Рејес Мата, кој беше амбасадор на Чиле во Кина за време на првиот мандат на Мишел Башелет (2006-2010), тврди дека Венецуела повеќе не е значајно прашање за Пекинг и Москва во сегашниот геополитички контекст, особено по враќањето на Трамп во Белата куќа.
„Денес, нема причина Русија и Кина да ризикуваат сè бранејќи ја Венецуела, со оглед на нивните други проблеми, како што се војната на Русија во Украина и борбата на Кина да коегзистира на меѓународната сцена со Трамп“, додава тој.
Од почетокот на инвазијата на Украина во 2022 година, Русија посвети огромни финансиски и воени ресурси на војна што ја исцрпи нејзината економија и вооружени сили.
Исто така, се бори со низа западни санкции.
Сето ова се претвора во помалку пари и оружје за идеолошките сојузници кои веројатно станаа второкласни приоритети за рускиот претседател Владимир Путин.
„Ниту Русија нема да ризикува повеќе санкции, ниту Кина ќе ризикува дополнителни тарифи за одбрана на Мадуро“, изјави за Би-Би-Си Владимир Рувински, директор на Лабораторијата за политика и меѓународни односи (PoInt) на колумбискиот универзитет Исиси во Кали.
Односите меѓу САД и Кина се обележани со трговски тензии откако Трамп ја презеде функцијата и објави нови тарифи за неколку земји.
Иако ситуацијата изгледаше комплицирана, средбата меѓу Трамп и Си Џинпинг кон крајот на октомври во Јужна Кореја, која двајцата лидери ја опишаа како позитивна, отвори врата за можни договори.
САД ги намалија тарифите за половина до 20 проценти за кинеските стоки поврзани со контролата на протокот на фентанил.
Но, тарифите за други кинески стоки останаа, во просек близу 50 проценти.
За Пекинг, одбраната на Мадуро веројатно би значело загрозување на овие придобивки без многу корист – освен идеолошка.
Кина повторно се изјасни за својата поддршка за Мадуро
Според протечените официјални документи што ги виде „Вашингтон пост“, Мадуро испратил писмо до кинескиот претседател Си Џинпинг барајќи „поголема воена соработка“ за да се спротивстави на „ескалацијата меѓу САД и Венецуела“.
Мадуро наводно побарал од Пекинг кинески компании да го забрзаат производството на радарски системи, веројатно за Венецуела да може да ги подобри сопствените капацитети.
Со години, кинеските заеми за Венецуела беа неопходни за инвестиции и економски развој на земјата.
Всушност, од средината на 2000-тите до 2016 година, Венецуела беше главен корисник на кинеските заеми во Латинска Америка.
Според Советот за надворешни односи на САД (CFR), Каракас добил приближно 50 до 60 милијарди долари во тој период.
Оваа сума е повеќе од 40 проценти од вкупните кинески заеми за Латинска Америка, а тие ја претворија Венецуела во клучен елемент во проширувањето на кинеското влијание во регионот.
Но, економскиот колапс на земјата и влошувањето на нејзината нафтена индустрија го натераа Пекинг повторно да процени колку сака да го поддржи Мадуро.
Во последните години, Кина го намали доделувањето нови заеми и сега е главно фокусирана на гарантирање на отплатата на претходните заеми.
Кина не сака однапред да ги расипе односите со идната преодна влада, додава Владимир Рувински.
„Кина е подготвена да преговара со која било влада што на крајот ќе го замени Мадуро и верува дека премногу поддршка за него сега би можела да има негативни последици кога режимот ќе падне“, додаде тој.
Неодамна, во својата радио емисија „Со Мадуро“, венецуелскиот претседател изјави дека Кина „јавно го поддржува правото на Венецуела на свој суверенитет и мир“.
„Мадуро е сосема сам“
Политичките настани во Венецуела минатата година, исто така, влијаеја на промената на ставот на Москва и Пекинг кон земјата, вели Фернандо Рејес Мата, директор на Центарот за латиноамерикански студии за Кина на Автономниот универзитет во Барселона (UAB).
„Не верувам дека која било земја е подготвена да поддржи режим со толку мала внатрешна поддршка. И Русија и Кина знаат дека последните претседателски избори имаа многу јасни карактеристики на измама“, наведува тој.
Изборите минатиот јули беа нарушени од сериозни обвинувања за измама.
Иако Националниот изборен совет (CNE), предводен од владејачката партија, ја прогласи победата на Николас Мадуро, тој не презентираше докази или детални податоци, како што беше направено на претходните избори.
Дополнително, опозицијата, предводена од Марија Корина Мачадо, добитничка на Нобеловата награда за мир оваа година, објави изборни записи што укажуваат дека нејзиниот кандидат, Едмундо Гонзалез, победил.
„Овој пат, Мадуро е сосема сам“, нагласува рускиот политиколог Владимир Рувински.
„Русија и Кина можат да продолжат да ја критикуваат интервенцијата на САД, но не се подготвени да одат понатаму“, заклучува тој.
Одговорот на двете земји јасно покажува дека владата на Мадуро повеќе не може да смета на апсолутната поддршка од овие две сили кои играа значајна улога во минатите кризи.
Опстанокот на Мадуро и неговиот најблизок круг овој пат веројатно ќе зависи повеќе од нивната сопствена способност да се спротивстават и колку е решен Трамп да ја продолжи кампањата против него, обвинувајќи го дека е водач на картелот „Сон“, група неодамна прогласена за терористичка организација.