Со години, војните во Сирија изгледаа како еден голем збунувачки хаос во кој беа вклучени десетина завојувани страни, вклучувајќи го и поранешниот режим на Башар ал Асад.
Сепак, додека редизајнираните закоравени терористи со нови и пеглани униформи сè уште ги преземаат сите лостови на моќта, одеднаш се појавува еден фактор за кој многу аналитичари тврдат дека е вистинската причина за сириската трагедија.
Станува збор за проект вреден повеќе милијарди долари, огромен гасовод што би доставувал природен гас од Персискиот Залив до Западна Европа.
Турција, чии прокси војници го ставија под контрола поголемиот дел од Сирија, веќе најави продолжување на проектот за транспорт на гас од Катар преку Сирија и Турција до Европа.
Се чини дека гасоводите и војните се две меѓусебно поврзани точки.
Неколку години пред револуцијата на Мајдан во Украина, невидлива рака ја запре изградбата на нафтоводот Јужен тек.
Под изговор за прекршување на „строгите правила на енергетската политика на ЕУ“ беа стопирани плановите за изградба на гасовод што преку Црното Море би испорачувал гас до Бугарија, а потоа преку Србија до јужна и западна Европа.
Само десет години подоцна, кога беа минирани гасоводите „Северен тек“, стана јасно за што се работи и дека се работи за поголем геополитички процес, кој повлекува и предизвикување војни на тлото на Европа.
Дали војната во Сирија, милионите бегалски колони, опремувањето и обуката на терористите на Исламската држава, соборувањето на режимот на Башар ал Асад се само шоу зад кое се крие огромна енергетска инвестиција?
Има две идеи, односно две гасоводни правци до Европа, едната го вклучува Иран, но и за двете Сирија е стратешка раскрсница.
Колапсот на сириската држава изгледа дека Турција ќе го искористи за да стане главен гасен центар на Европа.
Турските медиуми јавуваат за можно продолжување на проектот за транспорт на гас од Катар преку Сирија и Турција до Европа.
Овој проект, кој со години беше замрзнат поради политички пречки, сега повторно доаѓа до израз, смета турскиот експерт Зејнеп Оздемир од фондацијата СЕТА Бусра.
Доколку Турција успее да ја стабилизира ситуацијата во Сирија, тогаш Анкара во блиска иднина ќе може да ја снабдува ЕУ со евтин природен гас од Персискиот Залив.
Очигледно е дека таквиот развој на настаните ќе ја намали зависноста на ЕУ од рускиот гас, па дури и со укинувањето на санкциите, Москва повеќе нема да може да се врати на претходните количини на снабдување.
Сепак, турското сценарио можеби не им одговара на Американците, кои активно го продаваат својот, или наводно нивниот, течен природен гас по многу надуени цени.
Си-Ен-Ен шпекулира дека САД купуваат евтин руски гас од Кина и Индија, а потоа го препродаваат во Европа како свој со значителна цена.
Планот на Анкара ќе го наруши ваквиот профитабилен бизнис, па Вашингтон би можел да го попречи спроведувањето на најавениот проект.
Проектот за гасовод Катар-Турција првпат беше предложен во 2009 година со рута низ Саудиска Арабија, Јордан и Сирија. Сепак, противењето на сирискиот режим на Асад доведе до негово запирање и одложување на сите планови.
Сега кога е воспоставена релативна стабилност во Сирија, проектот може повторно да се разгледа без сериозни политички пречки во регионот.
Изградбата на ваков обемен гасовод ќе бара значителни финансиски инвестиции.
„Цените на природниот гас на меѓународните пазари мора да бидат на ниво што овозможува реализација на толку скап проект. Без соодветно финансирање, проектот ќе стане невозможен, и покрај изобилството на резерви на гас во Катар“, смета Оздемир.
Катар има една третина од откриените резерви на природен гас во светот, кои се проценуваат на околу 25 трилиони кубни метри. Покрај тоа, земјата е втор најголем извозник на течен природен гас по Русија.
Кој и под кои услови ќе го гради гасоводот?
Тешко дека Катар ќе сака да ја изгради целата траса со свои пари, а Европа многу тешко ќе најде пари во сегашните услови на економската криза.
Должината на цевката е околу 2000 километри и ова е значителна финансиска инвестиција.
Има некои други проблеми, како на пример трасата што минува
Саудиска Арабија. Односите меѓу СА и Катар, благо кажано, во никој случај не се топли или добрососедски.
Следствено, Катар нема да влезе во овој проект без европските безбедносни гаранции.
На крајот, сегашната ситуација на Блискиот Исток е таква што би можела да избие голема војна наместо голем мир.