Помеѓу 400 и 500 милијарди евра – ова е приближната сума што Украина ја потрошила за одбрана од почетокот на војната.
Точните бројки веројатно ќе бидат познати дури за десет години, а оваа сума е проценка врз основа на достапните податоци на украинските министерства, со напомена дека некои од информациите се опфатени со воени или службени тајни.
Ако ги погледнеме само официјално евидентираните воени трошоци на Украина, кои ги собира и пресметува SIPRI – Стокхолмскиот меѓународен институт за истражување на мирот, најважната институција во светот што се занимава со следење и контрола на оружјето – тие изнесуваат околу 65 милијарди евра годишно, објавува Hina.
Сепак, бројките на SIPRI ги вклучуваат вкупните воени трошоци (тековни владини трошоци: плати, опрема, муниција, логистика, амортизација…), но не ја вклучуваат пазарната вредност на опремата и оружјето донирано или испорачано од сојузниците.
Украина не купува најголем дел од оружјето
Според податоците на Украинскиот институт за политика, вклучувајќи ја и вредноста на оружјето и опремата добиени од партнерите, реалните воени трошоци само за 2024 година надминале 125 милијарди евра, а за тековната година ќе бидат уште повисоки.
Институтот наведува дека Украина потрошила 5,5 милијарди евра за одбрана во 2021 година, а 44 милијарди евра една година подоцна – зголемување од шест и пол пати.
Ова е најголемото годишно зголемување на воените трошоци што го забележал SIPRI од неговото основање во 1966 година.
Украина ги финансира воените трошоци преку комбинација од сопствен буџет, меѓународна воена и финансиска помош, домашна одбранбена индустрија и воени обврзници.
Таа не купува најголем дел од оружјето, туку го добива преку помош или на кредит, додека поголемиот дел од парите одат за плати, муниција, поправки, беспилотни летала и производство на оружје.
„Украина потрошила вкупно помеѓу 100 и 120 милијарди долари“
Најголем донатор се Соединетите Американски Држави.
Според податоците од USAFacts, од почетокот на инвазијата до средината на оваа година, САД одобриле 182,8 милијарди долари помош за Украина преку таканареченото итно финансирање.
Од тоа, околу 67 милијарди долари одат за безбедносна помош, оружје и воена опрема – вклучувајќи тенкови, артилерија, радарски системи и муниција.
Според Институтот за светска економија од Кил, европските земји (ЕУ и други европски земји) обезбедиле 72 милијарди евра воена помош за Украина до април оваа година.
Проценките велат дека од почетокот на војната, Украина потрошила помеѓу 100 и 120 милијарди долари сопствени пари, од кои 60-70 милијарди за оружје и воена опрема, а остатокот за широк спектар на воени трошоци.
Ова вклучува плати на војниците, надоместоци за опасност од борба, логистика, гориво, поправки на опрема, комуникациски системи, радарска технологија, како и поправки на инфраструктурата, снабдување на војската со енергија, вода и храна и обнова на мостови, патишта и болници.
Зеленски: Ни треба финансиска помош од Европа
Значителен дел од трошоците се однесуваат и на хуманитарна помош и грижа за бегалците – милиони Украинци се раселени во земјата, а државата им обезбедува сместување, храна, здравствена заштита и образование.
Трендот на меѓународната помош се менува – САД ги забавуваат испораките, додека европските земји ја преземаат водечката улога во воената поддршка, вклучително и производството на оружје во локалните фабрики.
Украинскиот претседател Володимир Зеленски постојано изјавува дека ќе „потроши сè што може“ за одбраната на земјата. На конференцијата за обнова на Украина, тој повтори:
„Сè што сега е обновено, поправено и заштитено во Украина ќе ни служи не само нам, туку и на Европа. Ни треба вашата директна финансиска помош за да ја преживееме оваа војна.“
Според проценките на ММФ, Украина троши 172 милиони евра дневно за војна, а благодарение на меѓународната помош, засега може да ја финансира.
„Сите ја плаќаме цената на оваа тешка војна и така ќе биде сè додека трае“, рече главниот економист на ОЕЦД, Алваро Сантос Переира, неодамна на крајот од својот мандат.
Светската банка има три сценарија
Се проценува дека војната во Украина досега ја чинела глобалната економија повеќе од два трилиони долари поради зголемувањето на цените и изгубените економски можности.
Според четвртата „Брза проценка на штетите и потребите“ (RDNA4), која заеднички ја спроведуваат украинската влада, Светската банка, Европската комисија и Обединетите нации, се проценува дека на Украина ќе ѝ бидат потребни 524 милијарди долари во следните 10 години за реконструкција и закрепнување на земјата.
Пред сè, станува збор за враќање на станбената, сообраќајната и деловната инфраструктура на нивото пред војната.
Светската банка, која го води и управува со фондот за реконструкција на Украина, презентираше три можни сценарија: оптимистичко, песимистичко и реалистично.
Оптимистичко сценарио
Ова сценарио предвидува крај на војната за една или две години, со постојана и предвидлива меѓународна помош (од ЕУ, САД и други земји) преку грантови и меки заеми.
Овие пари би биле активно инвестирани од приватниот сектор во реконструкцијата на индустријата, енергетиката и транспортот, додека украинската администрација ефикасно и транспарентно би управувала со средствата, така што тие би се користеле ефикасно и без корупција.
Песимистичко сценарио
Во песимистичко сценарио, војната би траела повеќе од пет години, со постојано уништување на инфраструктурата.
Меѓународната помош би се намалила и би имала доцнење во плаќањата, а приватниот сектор би избегнувал инвестиции поради неизвесност.
Инфлацијата, корупцијата и бирократските пречки дополнително би ја намалиле ефикасноста на расположливите средства.
„Реалистично“ сценарио
Реалистичкото сценарио претпоставува уште две до три години војна, со непредвидлива меѓународна помош и повремени доцнења во испораката на средствата.
Приватниот сектор би инвестирал побавно поради ризик и неизвесност, а реконструкцијата би била забавена, особено во најпогодените региони.
Сите три сценарија почнуваат од претпоставката за територијален интегритет на Украина – што, според моменталната состојба на терен, е можеби најоддалечениот можен исход.