Руско-белоруската воена вежба „Запад 2025“ заврши без ескалација. Наместо тоа, се случи нешто изненадувачко: властите во Минск воспоставуваат врски со Вашингтон.
Како да се разбере овој развој на настаните?
За време на неговата посета на воената вежба во вторник, рускиот претседател Владимир Путин изјави дека вкупно „100.000 војници“ учествувале во руско-белоруската вежба „Запад 2025“ во текот на изминатите пет дена.
Тие вежбале одбранбени стратегии на вода, копно и во воздух.
Сепак, се вежбало планирање за употреба на новата руска ракета со среден дострел „Орешник“, која може да биде вооружена со нуклеарно оружје.
Загриженоста на земјите од источното крило на НАТО за можна ескалација беше голема.
Пред да започнат маневрите, многу руски беспилотни летала предизвикаа тревога, од кои неколку беа соборени над полскиот воздушен простор.
Воената вежба заврши без понатамошна ескалација – иако може да се сомнева дали бројот на учесници бил навистина толку голем како што изјави Путин, иако, според неговата презентација, маневрот се одржал на „вкупно 41“ локација помеѓу Баренцовото Море и Белорусија.
Според Кремљ, во вежбите учествувале и „воени контингенти“ од Индија, Бангладеш, Иран и, меѓу другите, Буркина Фасо и Мали.
Според Министерството за одбрана во Њу Делхи, Индија испратила само 65 војници.
Броевите од другите земји не се познати, но веројатно не биле значително поголеми.
А во Белорусија, според министерот за одбрана, учествувале само „6.000 белоруски и 1.000 руски војници“.
Американски воени набљудувачи
Општо земено, однесувањето на белоруските државни претставници во изминатите денови претставува изненадувачки контрапункт на Путин.
Додека во Русија напорот беше да се демонстрира моќ и голем број, претседателот Александар Лукашенко се обиде да ја смири ситуацијата:
„Немаме намера да му се закануваме на никого“, рече Лукашенко.
Иако на набљудувачите не им беше дозволено да влезат во Русија, државното раководство во Минск им дозволи на новинарите и воените набљудувачи да присуствуваат на вежбите во близина на Борисов.
Меѓу поканетите беа припадници на армиите на три земји од НАТО: Турција, Унгарија и САД.
Ова беше прв пат од 2017 година двајца американски војници да бидат присутни како набљудувачи.
Според извештајот на „Њујорк тајмс“, белорускиот министер за одбрана Виктор Кренин ги поздравил со ракување:
„Не криеме ништо. Ќе ви покажеме што сакате!“
А потоа им наредил на своите подредени да ја однесат делегацијата на „најдобрите места“ за да можат да видат сè.
„Офанзива на шарм“
Овој настан е само кулминација на случувањата што се најавуваат откако американскиот претседател Доналд Трамп повторно ја презеде функцијата на 20 јануари оваа година.
Само седум дена потоа, Лукашенко го ослободи уапсениот американски државјанин.
Според политичарката Качјарина Шмачина од Вашингтонскиот институт „Лофер“, тоа бил „пресметан гест за привлекување на вниманието на Вашингтон“.
Веќе во февруари, претставници на американскиот Стејт департмент отпатуваа во Минск за да разговараат за ослободувањето на други политички затвореници во Белорусија.
Моделот се повтори во јуни 2025 година, кога по посетата на американскиот специјален пратеник Кит Келог, уште 14 политички затвореници беа ослободени од Белорусија, меѓу кои и познатиот опозиционер Сергеј Тихановски, кој планираше да се кандидира против Лукашенко на претседателските избори во 2020 година.
Во пресрет на тие избори, имаше масовни протести, на кои режимот одговори со силна репресија.
И минатата недела американски претставници повторно го посетија Минск.
Овој пат тие постигнаа ослободување на 52 уапсени новинари и критичари на режимот.
За возврат, САД ги ублажија постојните санкции против белоруската државна авиокомпанија Белавија.
Што очекуваат Трамп и Лукашенко од сето ова?
Колку е сериозно ова приближување меѓу Минск и Вашингтон?
„Претседателот Трамп јасно верува дека Лукашенко може да му помогне да го убеди Путин да ја прекине агресијата во Украина и да се движи кон мировниот процес“, објаснува за ДВ Џон Хербст, поранешен амбасадор на САД во Киев, а сега директор на Центарот за Евроазија на Атлантскиот совет.
„Сепак, не верувам дека таа надеж ќе се оствари. Трамп постојано ветуваше брзо да ја заврши војната во Украина, но честопати наидуваше на пречки во односите со рускиот претседател.“
Александар Лукашенко, од друга страна, е политички и економски речиси целосно зависен од Путин.
„Да, тој е цврсто во прегратката на Кремљ“, вели Џон Хербст, „но би сакал таа прегратка да омекне, да има повеќе простор за дејствување – да не мора секогаш само да ги исполнува желбите на Путин и да се покорува на неговата волја. Лукашенко отсекогаш се стремел кон одредено зближување со Западот, особено со САД.“