За време на неговата прва посета на Европа во февруари, американскиот министер за одбрана Пит Хегсет предупреди дека присуството на американската војска во Европа „не е засекогаш“, предизвикувајќи шок кај европските земји.
Оттогаш, американските и европските претставници постојано негираат дека посветеноста на САД кон НАТО под претседателот Доналд Трамп е доведена во прашање и дека Вашингтон размислува за повлекување, но многумина сè уште веруваат дека тој момент ќе дојде.
„Сигурен сум дека ќе има одредено намалување на американското присуство во Европа“, рече пензионираниот генерал-потполковник Бен Хоџис, поранешен командант на американската армија за Европа.
Значително намалување во споредба со Студената војна
Проценките за бројот на американски војници во Европа се движат помеѓу 70.000 и 90.000 војници.
Ова е сепак значително помалку во споредба со 1950-тите, кога повеќе од 400.000 американски војници беа стационирани во Европа за време на најнапнатите години од Студената војна.
Според аналитичарите и поранешните и сегашните американски воени претставници, повлекувањето или дури и намалувањето на американското воено присуство во Европа значително би ги ослабнало одбранбените капацитети против Русија и би предизвикало финансиски трошоци и за Европа и за САД, објавува Index.hr.
Келнскиот институт за економија (IW Köln) во извештај објавен оваа недела предупреди дека на Европа може да ѝ бидат потребни 10 до 12 години за да ги достигне клучните воени капацитети на САД.
Генералот Кристофер Каволи, командант на Европската команда на САД и врховен командант на НАТО во Европа, им рече на американските пратеници претходно овој месец:
„Препорачувам сегашниот распоред на силите да остане непроменет. Ни треба силно копнено присуство заедно, особено за да ја неутрализираме предноста на Русија во брзото распоредување трупи по нашите граници“.
Каволи се пензионира од служба оваа година, а Вашингтон наводно размислува да ја предаде командата на Европеец за прв пат од основањето на НАТО алијансата во 1949 година.
Самоостварувачко пророштво
Некои европски земји сакаат да се подготват за повлекување на САД, наместо да се надеваат на најдобар исход, но како што изјавија тројца европски претставници за „Политико“, не сите европски престолнини се усогласени по ова прашање.
Според Меѓународниот институт за стратешки студии од Обединетото Кралство, најмногу американски војници во Европа се во Германија – повеќе од 38.000.
Има над 14.000 од нив во Полска, 12.000 во Италија и 10.000 во Велика Британија.
На почетокот на месецот, NBC News објави дека Пентагон размислува за повлекување на до 10.000 војници од Централна Европа, првенствено од Полска и Романија. И двајцата претставници од тие земји остро ги негираа тврдењата.
Неколку европски земји сега бараат Вашингтон јасно да ги презентира своите планови. Германскиот министер за одбрана Борис Писториус ги повика САД да изготват јасен распоред за повлекување, за да можат земјите да се подготват.
Сличен повик упати и неговиот фински колега Анти Хаканен.
Пентагон сè уште не одговорил.
Надеж за слабеење на влијанието на Трамп
„САД имаат обврски според регионалните одбранбени планови на НАТО договорени на самитот во Вилнус во 2023 година. Доколку САД одлучат да се повлечат, тоа ќе мора да биде координирано со другите сојузници“, рече Хоџис.
Другите европски влади остануваат надевани дека следните избори за Конгресот во САД за две години, како и претседателските избори во 2028 година, ќе го ослабат влијанието на Трамп и ќе ја вратат старата доверба во алијансата.
Сепак, во исто време, тие стравуваат дека подготовката за најлошото сценарио би можела да стане самоостварувачко пророштво и дополнително да ги забрза процесите што сакаат да ги избегнат, велат тројца европски претставници.
„Да го цитирам поранешниот германски канцелар Ото фон Бизмарк: не се самоубивате затоа што се плашите од смртта“, рече летонскиот министер за одбрана Андрис Спрудес на конференција во Париз овој месец.
Скапи ефекти од повлекувањето
Ова не е прв пат американската администрација да размислува за намалување на своето воено присуство во Европа со цел да се фокусира повеќе на Азија.
За време на мандатот на Барак Обама, започна работата за оваа цел, но планот беше променет откако Владимир Путин го анектираше Крим во 2014 година.
Според истражувачот Бен Харис од Советот за надворешни односи, во случај на повлекување на САД, Полска и балтичките држави би биле првите што ќе бидат погодени.
„Безбедноста на цела Европа би била доведена во прашање“, вели тој.
Делумно повлекување веројатно би започнало со распоредување на трупи по февруари 2022 година, кога Русија ја нападна Украина, како дел од програмата на НАТО „Зголемено напредно присуство“.
Американските војници се распоредени во Европа во различни режими – од постојани единици кои остануваат долгорочно и често доаѓаат со семејства, до ротирачки единици финансирани надвор од редовниот буџет, како што е борбената група на НАТО во Полска. Исто така, постојат билатерални програми за соработка со Националната гарда на САД.
Како што објаснува Харис, на Трамп нема да му треба одобрение од Конгресот за да го намали бројот на одредени сили во Европа.
„Планот за повлекување на Трамп не успеа порано поради трошоците“
За време на неговиот прв претседателски мандат во 2020 година, Трамп најави повлекување на околу 12.000 војници од Германија.
Некои требало да бидат префрлени во други европски земји, додека други требало да бидат вратени дома.
„Планот не успеа поради пречекорување на трошоците“, вели Харис, а подоцна беше отфрлен од поранешниот претседател Џо Бајден.
Хоџис верува дека сегашната неизвесност би можела да ги охрабри европските престолнини да „ги обединат своите одбранбени капацитети и индустрии“.
„Американските сили во Европа претставуваат нуклеарна, воздушна и поморска моќ. Но, на копно, во однос на големината и капацитетот, Европејците имаат поголема моќ“, заклучува тој.