Американецот Нуриел Рубини, еден од најпознатите економисти на денешницата, во опширно интервју за германскиот неделник Шпигел, зборуваше за десет мегазакани кои ја загрозуваат нашата иднина.
Рубини ја предвиде финансиската криза во 2008 година, а неговите песимистички предвидувања му го донесоа прекарот „Д-р Дом“, но тој претпочита да го нарекуваат доктор реалист.
Тој појасни дека заканите за кои пишувал во новата книга се реални.
– Шеесетите и седумдесетите ги поминав во Италија. Тогаш немаше загриженост за нуклеарните закани, никој не спомнуваше климатските промени и глобалната пандемија. Не се зборуваше дека роботите ни ги преземаат работните места, живеевме во стабилни демократии, дури и да не беа совршени. Јавниот долг не беше висок, немавме престаро население. Тоа е светот во кој пораснав. Денеска морам да се грижам за сето тоа, објасни Рубини.
Тој раскажа како неодамна во Вашингтон, на состанокот на ММФ, економскиот историчар Ниал Фергусон коментирал дека ќе имаме среќа ако нѐ зафати криза како онаа во 70-тите, без војна како 40-тите.
На истиот состанок советниците за национална безбедност изразиле загриженост за вмешаноста на НАТО во војната меѓу Русија и Украина, пишува Јутарњи лист.
– Само што прочитав утрово дека администрацијата на Бајден очекува Кина наскоро да го нападне Тајван. Да бидеме фер, Третата светска војна всушност веќе започна, секако во Украина и на интернет, тврди Рубини.
Во интервју за Шпигел тој изрази став дека политичарите прво треба да се грижат за војната во Украина, па дури потоа да ја решат кризата во Иран, Израел или Кина.
Во исто време, тие би морале да размислуваат за инфлација и рецесија, односно стагфлација.
– Еврозоната е веќе во рецесија и мислам дека ќе биде долго и грдо. Во Велика Британија е уште полошо, тврди тој.
Зборувајќи за пандемијата, тој истакна дека ситуацијата е под контрола, но наскоро би можеле да се појават нови варијанти на Ковид-19.
Тој вели дека климатските промени се „катастрофа со бавно движење што се забрзува“.
За секоја од 10-те закани што ги опишува во својата книга, рече тој, може да наведе десет примери што се случуваат токму сега, а не во далечна иднина.
Потоа зборуваше за опасностите од климатските промени со неколку примери.
– Летово имаше суша во сите делови на светот, вклучително и во САД. Во близина на Лас Вегас, сушата беше толку силна што телата на мафијаши од 50-тите беа пронајдени во исушените езера. Во Калифорнија, земјоделците ги продаваат своите права за вода затоа што е попрофитабилно од одгледување било што. Во Флорида, повеќе не можете да осигурате куќа на брегот. Половина од Американците ќе мора да се преселат на Среден Запад или Канада. Тоа е наука, а не нагаѓања, рече тој.
Друга закана што Нуриел Рубини ја опишува во својата книга се однесува на односот меѓу САД и Европа.
Тој тврди дека Америка може да изврши притисок врз Европа да ги ограничи економските односи со Кина бидејќи не сака да го загрози американското воено присуство на континентот.
Тој тврди дека ваквото сценарио веќе се игра.
– САД воведоа нови прописи за забрана на кинеските компании да извезуваат полупроводници за вештачка интелигенција, воена употреба или квантно пресметување. Европејците сакаат да продолжат да прават бизнис со САД и Кина, но тоа нема да биде можно поради прашањата за националната безбедност. Трговија, финансии, технологија, интернет: сè ќе се подели на два дела, тврди тој.
Американскиот економист коментира дека Германија направила голема грешка бидејќи многу се потпирала на енергетските извори од Русија.
Во врска со приказната дека кинеската компанија Коско треба да купи делови од пристаништето Хамбург, Рубини истакнува дека останува да се види која е целта на таквата намера на Кина.
– Кина, се разбира, нема воено да ги преземе германските пристаништа, како што можеше во Азија или Африка. Но, мислам дека тоа не е многу паметна идеја, рече тој.
Тој раскажа и една интересна анегдота од разговорот со претседателот на една африканска држава. Го прашал зошто ја купил 5G технологијата од Кина, а не од Запад.
– Тој одговори дека тие се мала земја и дека некој сепак ќе ги шпионира, така што нема причина да не се земе кинеската технологија бидејќи е поевтина.
Тој објасни како Кина ја зголемува својата економска, финансиска и трговска моќ во многу делови од светот.
На прашањето да ја спореди кризата од 70-тите години на минатиот век, кога и светот доживуваше енергетска криза, висока инфлација и стагфлација, со денешната ситуација, тој рече дека денес е многу потешко.
– Тогаш немавме толку јавен и приватен долг како денес. Ако централните банки ги зголемат каматните стапки за да се борат против инфлацијата, тоа ќе банкротира многу зомби компании, банки во сенка и владини институции. Покрај тоа, нафтената криза беше предизвикана од многу повеќе геополитички шокови отколку во тоа време. Замислете ги само последиците од кинескиот напад на Тајван, кој произведува 50% од сите полупроводници во светот, од кои 80% се со врвен квалитет. Тоа би бил глобален шок. Денеска сме многу повеќе зависни од полупроводници отколку од нафта, предупреди Рубини.
Во својата книга тој ги опишува климатските промени како најголемата мегазакана.
– Мораме да се грижиме за се во исто време, бидејќи сите овие мегазакани се меѓусебно поврзани. Еден пример: во моментов не постои начин значително да се намалат емисиите на CO2 без економски колапс. Иако во 2020 година ја имавме најлошата рецесија во последните 60 години, емисиите на стакленички гасови се намалија за само 9 проценти. Од друга страна, без силен економски развој нема да можеме да го решиме проблемот со долгот. Затоа мораме да најдеме други начини да растеме без емисии на стакленички гасови, рече тој.
Тој изрази загриженост за опстанокот на демократијата против авторитарните системи како Русија или Кина.
Тој потсети дека демократиите се кревки кога се случуваат големи шокови во светот, додавајќи дека секогаш постои мачо човек кој вели дека ќе ја „спаси земјата“, а потоа ги обвинува странците за тоа.
Тој тврди дека Владимир Путин го направил токму тоа со Украина.
– Ердоган би можел да го направи тоа со Грција следната година, би можел да се обиде да создаде криза бидејќи во спротивно му се заканува пораз на изборите. Доколку Доналд Трамп повторно се кандидира и загуби, овој пат тој може отворено да ги повика приврзаниците да го нападнат Капитол. Можеме да бидеме сведоци на насилство и вистинска граѓанска војна во САД. Ситуацијата во Германија изгледа релативно добра. Но, не знаеме што ќе се случи ако економијата почне да слабее и луѓето гласаат за десницата, рече тој.
На крајот од разговорот со Шпигел, Нуриел Рубини го претстави можното сценарио во случај на нуклеарна војна.
– За време на пандемијата, не побегнав во Хемптон или Мајами како многу други. Останав овде, бев сведок на демонстрациите на Black Lives Matter, волонтирав да им помогнам на бездомниците. Секој ден бев сведок на очајот на многу пријатели уметници кои останаа без работа и не можеа да си ја платат киријата. Ќе останам во Њујорк дури и ако го погоди ураган што може да доведе до насилство и хаос. Мораме да се соочиме со светот таков каков што е. Дури и да има нуклеарна војна. Затоа што првата бомба ќе падне на Њујорк, а следната на Москва, предупреди тој.