Евтините руски беспилотни летала, направени од дрво и стиропор, оваа недела го нападнаа полскиот воздушен простор и беа соборени од воени системи вредни милиони долари.
Овој инцидент јасно го истакна недостатокот на соодветна подготовка на НАТО за справување со вакви закани, пишува Политико.
Најмалку 19 беспилотни летала долетаа во Полска завчера, што беше оценето како политички и воен тест од Русија.
„Многу е добро што Полска ги откри и собори беспилотните летала“, рече Улрике Франке, виш политички соработник во Европскиот совет за надворешни односи.
Украинците соборија најмалку 80 проценти од дроновите, НАТО собори 4 од 19
Сепак, реакцијата на НАТО беше значително помалку ефикасна од онаа што редовно ја покажува Украина.
НАТО успеа да собори само четири беспилотни летала, додека Киев обично бележи стапка на пресретнување од 80 до 90 проценти и тоа во услови на значително помасовни напади.
Франке, исто така, ја истакна огромната разлика помеѓу евтината руска опрема и прескапиот воен одговор на НАТО:
„Дали ќе испраќаме Ф-16 и Ф-35 секој пат? Тоа не е одржливо. Треба подобро да се опремиме со системи против беспилотни летала.“
Заканата што ја претставуваа беспилотните летала беше многу реална.
Петте беспилотни летала беа на директна рута до базата на НАТО пред да бидат пресретнати од холандските борбени авиони Ф-35 од „Локид Мартин“.
Авион за полнење гориво на НАТО, италијански извидувачки авион и германскиот противвоздушен систем „Патриот“.
Станува збор за опрема вредна милијарда долари што е активирана за да се запрат евтини руски беспилотни летала од типот „Гербера“ – копии на иранските „Шахеди“ чии трошоци за производство се проценуваат на околу 10.000 долари по парче.
Евтин упад, скапа реакција
Овој евтин упад предизвика реакција на највисоко ниво.
Полска се повика на Член 4 од Договорот за НАТО, кој бара итни консултации меѓу членовите на алијансата.
И Полска и Латвија го затворија својот источен воздушен простор, а НАТО наводно разгледува „одбранбени мерки“.
Британскиот министер за одбрана Џон Хили објави дека ќе побара од военото раководство информации за тоа како Лондон може да помогне во зајакнувањето на воздушната одбрана на НАТО над Полска, а Украина исто така понуди помош.
„Полска побара одредена поддршка, вклучително и континуирано внимателно следење, поголем разузнавачки надзор и извидување и поголема воздушна одбрана“, рече еден функционер на НАТО.
Воздушната одбрана долго време е препознаена како една од клучните слабости на земјите-членки на НАТО.
Европската унија, исто така, ги охрабрува земјите да потрошат дел од 150-те милијарди евра од SAFE кредитите за зајакнување на противвоздушната одбрана.
Проблемот, сепак, е што голем дел од тие пари се наменети за екстремно скапо оружје.
Самиот украински претседател Володимир Зеленски нагласи дека американскиот MIM-104 Patriot и француско-италијанските SAMP/T системи, вредни стотици милиони долари, не се рационална опција за борба против евтини руски камикази беспилотни летала.
Украина не користи таква опрема против бранови руски беспилотни летала, но развила свои, евтини контра-дронови за соборување на заканите.
Ова прашање беше покренато и во четврток за време на состанокот на генералниот секретар на НАТО, Марк Руте, и амбасадорот на ЕУ во Брисел.
Многу учесници изразија загриженост дека одговорот на инцидентот ја истакна неподготвеноста на Западот, заклучувајќи дека војските на НАТО не можат редовно да го користат Ф-35 за пресретнување на вакви закани.
„Самиот Руте заклучи дека тоа е така, и никој не се спротивстави“, рече еден дипломат.
Нови лекции и стари предизвици
Чарли Салониус-Пастернак, извршен директор на тинк-тенкот Nordic West Office, верува дека прилагодувањето на соодветниот одговор на НАТО на масовно произведената, евтина руска опрема требало да се спроведе одамна.
„Дали постојат лекции за тоа како да се следат и соборуваат многу евтини беспилотни летала кои не вклучуваат мултимилионска ракета? Секако, но тоа не е нова лекција“, рече Салониус-Пастернак, прашувајќи: „Што направи европскиот политички естаблишмент во врска со тоа?“
Некои од европските одбранбени гиганти се обидуваат да се прилагодат.
Шведскиот „Сааб“ неодамна претстави ефтина ракета „Нимбрикс“ за неутрализирање на мали дронови, додека Франција нарача развој на ласерски систем против дронови.
Сепак, помалите, иновативни компании имаат тешкотии да се пробијат на пазарот.
Неверојатната брзина со која се развива технологијата
Улрике Франке посочува два главни предизвици: потребата од слоевита одбрана и неверојатната брзина со која се развива технологијата.
Токму овој пристап го користи Украина, комбинирајќи електронски контрамерки со масовно производство на илјадници дронови-пресретнувачи месечно.
Ова ќе бара промена во методот на набавка, според поранешниот началник на францускиот одбранбен штаб, генерал Тиери Буркхард:
„За одредена опрема, веројатно е подобро да се купува во серии од 10, 15, 20 или можеби 50. Не е важно дали компанијата што ја развива не може да обезбеди одржување 20 години, бидејќи за една година или ќе биде мртва на бојното поле или ќе биде застарена“.