По победата над Британците во Првата опиумска војна, династијата Чинг потпиша договор во 1842 година со кој Кина беше осудена на повеќе од 100 години странско угнетување и колонијална контрола врз трговската политика.
Тоа беше првиот во серијата таканаречени „нееднакви договори“ наметнати од воените и технолошките сили од тоа време за да се обидат да ги намалат нивните огромни трговски дефицити.
Речиси два века подоцна, ЕУ штотуку почнува да разбира како изгледа тоа, пишува Политико, пренесува Index.hr.
Трамп се заканува со нови царини поради дигиталните регулативи
Минатиот месец, пристигнувањето на претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, во голф-одморалиштето на Трамп во Шкотска за да се склучи многу нееднаков трговски договор предизвика стравувања кај политичарите и аналитичарите дека Европа го изгубила влијанието за кое некогаш веруваше дека го има.
Критичарите брзо заклучија дека прифаќањето на царината од 15 проценти на Трамп за повеќето европски стоки претставува чин на „покорност“, „јасен политички пораз за ЕУ“ и „идеолошка и морална капитулација“.
Ако фон дер Лајен се надеваше дека ќе го заузда американскиот претседател со овој договор, таа беше пречекана со грубо будење.
Со мастилото сè уште едвај исушено за трговскиот договор, Трамп го удвои притисокот во понеделник, заканувајќи се на ЕУ со нови тарифи за дигиталните регулативи што ќе ги погодат американските технолошки гиганти.
„Ако ЕУ не се придржува, САД ќе престанат да извезуваат витални технологии за микрочипови“, предупреди тој.
Европејците значително заостануваат во воениот и технолошкиот сектор
Неговиот потег дојде помалку од една недела откако Брисел веруваше дека има писмени гаранции од Вашингтон дека неговите дигитални регулативи и суверенитет се безбедни.
Трамп може да користи притисок затоа што, исто како британските империјалисти од 19 век, тој ги држи воените и технолошките карти во свои раце.
Тој е свесен дека Европејците значително заостануваат во двата сектора.
Тој знае дека Европа не може без американската технологија за чипови и не сака да се соочи со рускиот претседател Владимир Путин без американска воена поддршка, па затоа мисли дека може да ја диктира трговската агенда.
Европскиот комесар за трговија, Марош Шефчовиќ, минатиот месец силно наговести дека договорот со САД е одраз на стратешката слабост на Европа и нејзината потреба од американска поддршка.
„Не станува збор само за трговија – станува збор за безбедност, за Украина, за моменталната геополитичка нестабилност“, рече тој.
„Трговскиот договор е директна последица на безбедносната слабост на Европа, која не може да обезбеди сопствена воена безбедност и која не инвестирала во својата одбрана 20 години“, тврди Торстен Бенер, директор на Институтот за глобална јавна политика во Берлин.
Игнорирање на предупредувачките знаци
Исто како и династијата Чинг, Европа ги игнорираше предупредувачките знаци со години, според Политико.
„Ја плаќаме цената за фактот што го игнориравме повикот за будење што го добивме за време на првата администрација на Трамп – и повторно заспавме. Се надевам дека тоа не е она што го правиме сега“, рече Сабине Вајанд, главен трговски службеник во Европската комисија.
Јасно е дека нестабилната царинска игра на Трамп не е ни блиску до крајот и дека блокот од 27 земји ќе се соочи со дополнителни политички навреди и нееднакви резултати од преговорите оваа есен.
За да се спречи вкоренувањето на понижувањето, ЕУ се соочува со огромна задача да ја намали својата зависност од САД – во однос на одбраната, технологијата и финансиите.
Договорот од Нанкинг, потпишан под принуда во 1842 година на британски воен брод закотвен во реката Јангце, ги обврза Кинезите да ја отстапат територијата на Хонг Конг на британските колонизатори, да им платат обештетување и да се согласат на „фер и разумно ниски царински давачки“. На британските трговци им беше дозволено да тргуваат во петте пристаништа на договорот со кого сакаат.
Како Кинезите завршија во подредена позиција?
Опиумската војна го означи почетокот на она што Кина подоцна го оплакуваше како свое „векови на понижување“.
Британците ги принудија Кинезите да ја отворат својата земја за разорната трговија со опиум, за да може Лондон да го намали својот трговски дефицит со Кина.
Тоа е период што сè уште ја прогонува Кина денес и силно влијае на нејзиното стратешко донесување одлуки, како на домашен, така и на меѓународен план.
Клучен фактор што ја доведе династијата Чинг во позиција на потчинетост беше нејзиниот неуспех да инвестира во воен и технолошки напредок.
Во 1793 година, кинескиот император Ќанлонг им кажа на Британците дека на Кина не ѝ се потребни „варварските производи“ на другите нации.
Иако барутот и огненото оружје се кинески пронајдоци, недостатокот на експериментирање и иновации го забави кинескиот развој.
Како резултат на тоа, оружјето на династијата Чинг заостануваше зад британското оружје за приближно 200 години во однос на дизајнот, производството и технологијата.
Слично на тоа, ЕУ денес е казнета за децении зад САД.
Намалувањето на трошоците за одбрана по Студената војна ги направи европските земји зависни од американската војска за сопствена безбедност.
Дополнително, самодоволството во однос на технолошкиот развој значи дека ЕУ сега заостанува зад своите глобални конкуренти во речиси сите клучни технологии.
Трговскиот претставник на САД, Џејмисон Грир, го прогласи почетокот на нов светски поредок. Тој го спореди трговскиот договор меѓу САД и ЕУ со повоениот финансиски систем дизајниран во 1944 година во англиското одморалиште Бретон Вудс.
Нејаснотии во текстот на договорот
Нејаснотии во текстот на договорот од четири страници му оставаат простор на Трамп да постави нови барања или да се закани со одмазда ако процени дека ЕУ не го исполнува својот дел од договорот.
Може да следат уште понижувања додека двете страни се обидуваат да се договорат за различни детали – од систем на тарифни квоти за челик и алуминиум до исклучоци за одредени сектори.
„Овој договор е толку нејасен што има многу точки каде што конфликтите лесно би можеле да ескалираат, а потоа да се користат како оправдување зошто други работи нема да се случат“, забележа Николас Поатје, истражувачки соработник во тинк-тенкот Бругел.
На прашањето што ќе се случи ако ЕУ не ги инвестира ветените 600 милијарди долари во САД, Трамп претходно овој месец одговори: „Па, тогаш тие плаќаат царини од 35 проценти“.
Со прифаќањето на договорот, кој извршниот орган на ЕУ го претставува како „помалку лоша“ опција по заканите на Трамп со царини, Брисел покажа и дека уцената функционира.
Во подготовка за договорот, фон дер Лајен постојано нагласуваше дека стратегијата на ЕУ во односите со САД треба да се базира на три столба: подготовка на одмазднички мерки, диверзификација на трговските партнери и зајакнување на единствениот пазар на Унијата.
За некои, ЕУ треба да го гледа овој договор како повик за будење, за спроведување длабоки промени и зголемување на конкурентноста на блокот преку институционални реформи.