Клучната цел на Владимир Путин, претседателот на Русија, не се променила. Тоа е промосковска влада во Киев.
За европските дипломати, функционери и аналитичари, Путин направил малку за да ги ублажи своите долгогодишни воени цели во Украина, објавува британскиот „Телеграф“.
Тие велат дека рускиот претседател не сака ништо помалку од пријателска влада во Киев кон Кремљ, да ја спречи Украина да се приклучи на НАТО и да ја ограничи големината на нејзините вооружени сили.
Кога Путин првпат разговараше за рамката на мировниот договор со Доналд Трамп во февруари 2025 година, повикот за избори како услов за прекин на огнот изгледаше како реалистичен начин за соборување на владата на Володимир Зеленски.
Но, како што минуваа месеците, американскиот претседател полека почна да ја префрла својата наклонетост од Москва кон Киев.
Очигледната промена во насоката на Белата куќа ѝ отежнуваше на Москва да поставува такви ултиматуми.
Одложувањето на овие барања го зацврстува Путин како главна пречка за мировните напори на Трамп.
Сега, додека руските и американските лидери се подготвуваат за нивната прва средба лице в лице од 2019 година, на Путин му е потребен нов начин да ја претстави својата визија за отстранување на прозападната влада во Киев.
Дали клучот за предизвикување понатамошен хаос преку мировен договор поддржан од САД може да лежи во самиот украински устав?
Законите во Киев наведуваат дека претседателот или парламентот не можат законски да отстапат територија без да одржат национален референдум.
Во пракса, ова не би било можно во моментов, со оглед на тоа што Русија окупира околу 20 проценти од Украина.
И секој обид за еднострано дејствување и заобиколување на уставот би предизвикал немири, особено меѓу војниците кои се борат да ја бранат својата татковина повеќе од три години. Ставот на Зеленски тогаш веројатно би станал неодржлив.
Поради оваа причина, кога Вашингтон и Москва разговараа за договор што би обезбедил прекин на огнот ако Украина ги повлече своите трупи од регионите Донбас, Донецк и Луганск, Зеленски беше принуден многу гласно да се спротивстави.
Од воена перспектива, украинскиот претседател нема да добие ништо за возврат, освен прекин на борбите, додека на Русија ќе ѝ биде дозволено бесплатно да ги заобиколи некои од најсилните одбранбени линии на Украина.
Се зборуваше дека руските сили би можеле да бидат принудени да се повлечат од северниот Сумски регион и соседниот Харков.
Оваа стратегија, според Јарослава Барбиери, истражувач на Украинскиот форум во Чатам Хаус, е осмислена од Путин за да го позиционира Зеленски во очите на Доналд Трамп како главна пречка за мир.
„Би рекла дека, барајќи големи делови од украинската територија како дел од мировниот договор, Путин е свесен дека овој услов е неприфатлив за мнозинството Украинци“, рече Јарослава Барбиери.
Отфрлањето на понудата би можело, додаде таа, „да ја претстави позицијата на Украина како несоработка и неблагодарна кон напорите на Трамп да посредува во мирот“.
„Тоа би можело да создаде раскол меѓу Трамп и европските сојузници, кои постојано ја повторуваат важноста на зачувувањето на украинскиот суверенитет. И потенцијално го дестабилизира украинското општество со мобилизирање на незадоволството кај малцинството кое е подготвено да прифати отстапки за да се стави крај на војната“, додаде таа.
Анкета на Меѓународниот институт за социологија од Киев, објавена во јуни, покажа дека само 38 проценти од Украинците се подготвени да прифатат губење на територија „за да се постигне мир и да се зачува независноста што е можно поскоро“.
Обратно, 52 проценти рекле дека се цврсто против отстапување територија „дури и ако тоа ја продолжува војната“. Сепак, Зеленски прифати дека некаков вид отстапување на територија би бил неопходен за да се стави крај на војната.
Без тоа, тој веројатно би ја изгубил поддршката од Американците, а со текот на времето поддршката од европските сојузници би почнала да бледнее.
„Ќе има одредена размена, некои промени во врска со територијата“, рече Трамп.
Изворите велат дека украинскиот претседател би можел да биде подготвен да ги запре борбите, да ја замрзне линијата на фронтот и да отстапи де факто контрола врз териториите што ги држат руските сили на Москва како дел од кој било договор. Ова вклучува големи делови од Луганск, Донецк, Запорожје, Херсон и Крим.
„Ќе се обидеме да вратиме дел од таа територија на Украина“.
Клучот за Зеленски да го спроведе овој процес и да му го презентира на својот народ ќе биде во начинот на кој тој ќе го формулира.
Де јуре признавањето на руската контрола би барало референдум и веројатно би предизвикало тензии меѓу населението доволно големи за да му наштетат на Зеленски на гласачките места на какви било идни избори.
Предавањето на де факто контролата, која нема да биде правно признаена, а воедно да се прифати привремената реалност на ситуацијата на терен, се чини поверојатно.
Една опција што ја дискутираат набљудувачите на војната би била да се повтори Заедничката кинеско-британска декларација потпишана меѓу Кина и Обединетото Кралство за да се одреди иднината на Хонг Конг.
Тој договор предвидуваше дека Велика Британија ќе го врати суверенитетот на Пекинг во 1997 година, но под услов Хонг Конг да го задржи својот посебен статус 50 години.
Може ли Украина и Русија да се согласат областите Донбас да бидат законски признати како украински, но управувани како да припаѓаат на Москва за однапред одреден временски период?
Тоа веројатно би го решило проблемот на Зеленски со референдумот со одложување на секоја конечна одлука на неодредено време. Крвопролевањето би престанало и ќе се повлече линијата за демаркација – засега.
Сепак, Москва би го искористила времето за да поттикне антиукраински расположенија во регионот, со намера неговото евентуално враќање да биде речиси невозможно и одвратно за Украинците, од кои секој изгубил татко, брат или пријател во војната.
Како и да изгледа предлогот, се чини дека Путин беспрекорно се вратил на една од неговите воени цели, оставајќи го г-дин Зеленски со одлука што ќе ја обликува неговата иднина како претседател.
И повторно го насочи вниманието кон украинскиот лидер. Трамп ги прекина јавните приговори во понеделник.
„Малку ме вознемири што Зеленски рече: „Па, морам да добијам уставно одобрение“. Мислам, тој има одобрение да оди во војна и да ги убие сите, но му треба одобрение да ја замени територијата?“.
Конечните аргументи ќе ги презентираат г-дин Зеленски и другите европски лидери во видеоповик денес со Трамп. Само 48 часа подоцна, Путин ќе пристигне во Алјаска.