Европските престолнини се обземени од стравот дека рускиот претседател Владимир Путин вешто ќе го подели трансатлантскиот сојуз, како и ќе добие сè што сака во Украина.
Пред ненадејниот самит во Алјаска во петокот меѓу Путин и американскиот претседател Доналд Трамп, еден европски дипломат, кој зборуваше под услов да остане анонимен бидејќи не беше овластен јавно да зборува, за Си-Ен-Ен изјави: „Ризикуваме да станеме фуснота во историјата“.
Европските стравови делумно произлегуваат од фактот дека многу малку се знае за тоа што Кремљ предложил за запирање на борбите во Украина.
Путин не даде никакви детали.
Американскиот претставник Стив Виткоф не рече ништо по средбата со рускиот лидер минатата среда.
„Многу е комплицирано. Ќе добиеме нешто назад, ќе размениме нешто. Ќе има размена на територија, во корист на двете страни“, рече Трамп откако Виткоф ја напушти Москва.
Европа со право се плаши
Европа се плаши дека „благосостојбата на двете страни“ е неверојатен исход.
Нема индикации дека Путин попуштил во однос на своите барања – ниту територијално, ниту во однос на тоа Украина да остане безбедносно ранлива цел за Русија, со ограничувања на големината и можностите на нејзината војска.
„Во Париз, Берлин или Лондон нема чувство дека заземањето странска територија е проблем за оваа американска администрација и дека е длабоко вознемирувачко за Европејците“, рече дипломатот.
Велика Британија, Франција, Германија, Италија и ЕУ се чувствуваа обврзани да кажат во заедничка изјава во саботата дека остануваат „посветени на принципот дека меѓународните граници не смеат да се менуваат со сила“. Изјавата ја потпишаа Полска и Финска.
Тие го поминаа поголемиот дел од денот обидувајќи се да го убедат потпретседателот на САД Џ.Д. Венс, кој требаше да започне одмор во Велика Британија, и да добијат појасна слика за тоа што ќе биде тема на преговорите.
„Администрацијата на Трамп ги опиша наводните барања на рускиот претседател Владимир Путин за прекин на огнот во Украина на четири различни начини од 6 август“, според Институтот за проучување на војната (ISW).
Една нишка ги поврзува сите верзии – Путин ќе бара украинските сили да се повлечат од сите делови од регионот Донецк што сè уште ги држат.
Ова би ги вклучило важните градови Славјанск, Краматорск и Костјантиновка.
„Согласувањето со такво барање би ја принудило Украина да се откаже од својот „појас на тврдина“, главната утврдена линија на одбрана во регионот Донецк од 2014 година“, рече ISW, што би ја изложило Украина на понатамошна агресија во иднина.
Мик Рајан, кој ја следи војната во Украина на својот блог Futura Doctrina, во неделата изјави дека Украина, повеќе од кој било друг, разбира дека отстапената територија потоа ќе се користи како отскочна даска за идна руска агресија.
Паралелите со Минхенскиот договор од 1938 година помеѓу британскиот премиер Невил Чемберлен и Адолф Хитлер се впечатливи.
Дури и откако нацистите ја окупираа Чехословачка, Чемберлен тврдеше дека Хитлер го уверил:
„Ова е последното територијално барање што го имам во Европа“.
Не е познато дали Путин ќе инсистира Русија да добие контрола врз уште два украински региони, Херсон и Запорожје, чии регионални престолнини се уште се во украински раце.
Или би прифатил замрзнување на конфликтот по сегашните фронтовски линии во тие области, од кои дел поминува низ отворени полиња и би бил тежок за следење, пишува CNN.
Исто така, не е јасно дали Путин ќе бара Украина да го признае рускиот суверенитет над Крим, и ако е така, што би можел да понуди за возврат.
Зеленски веќе истакна дека украинскиот устав забранува откажување од кој било дел од територијата.
Постои и прашањето за редоследот на настаните, при што Европејците го сметаат прекинот на огнот како предуслов за какви било разговори за територијата.
„Сегашната линија на контакт треба да биде почетна точка на преговорите“, изјавија европските лидери во саботата.
Друга непозната е дали Кремљ ќе се согласи на некаков вид европска „гарантна сила“, која би обезбедила прекин на огнот.
Сите индикации досега укажуваат дека тие нема да дозволат ниту една членка на НАТО да учествува во таква мисија.
Европските лидери во саботата објавија дека мора да постојат веродостојни безбедносни гаранции што ќе ѝ овозможат на Украина ефикасно да го брани својот суверенитет и територијален интегритет.
Но, искуството покажува дека Европејците можеби залудно се обидуваат да го задоволат и смират Трамп.
„Од неговата инаугурација во јануари, Европејците купуваат неограничени билети за да се возат на ролеркостерот на Трамп. Се качуваа, врзуваа појаси, редовно врескаа од страв, но не слегоа“, рече Рим Момтаз од Карнеги фондацијата за меѓународен мир, тинк-тенк со седиште во Вашингтон.
Тие ја плаќаат цената за тоа што не развија стратешки идентитет независен од американската „престилка“, како што францускиот претседател Емануел Макрон инсистира веќе осум години.
Колку и да сакаат да ја поддржат и заштитат Украина, Европејците се сведени на молби и шпекулации за тоа што може да се одлучи во нивно отсуство.
Шефот на европската дипломатија, Каја Калас, во неделата изјави дека „секој договор меѓу САД и Русија мора да ги вклучи Украина и ЕУ, бидејќи тоа е прашање на безбедност за Украина и цела Европа“.
За Рајан, поранешен австралиски генерал кој сега го следи конфликтот, позицијата на Европа е многу поризична отколку што треба да биде бидејќи, вели тој, самите САД немаат стратегија за Украина.
„Постои само гнев, импулси, објави на социјалните мрежи, постојани промени на курсот и основната желба на Трамп да ја освои Нобеловата награда за мир“, истакнува Рајан.