Американскиот претседател Доналд Трамп врши притисок врз Украина да отстапи територија на Русија за да се стави крај на војната, заканувајќи се дека ќе се повлече од медијацијата и помошта доколку не се постигне договор.
Ваквите најави предизвикуваат тревога во Европа за тоа како да се пополни празнината.
Европските сојузници на Украина ја сметаат војната за клучна за безбедноста на континентот, а сега расте притисокот да се најдат начини за обезбедување воена поддршка на Киев, без оглед на тоа дали Трамп ќе се повлече, пишува Асошиејтед Прес.
Трамп постојано го напаѓа украинскиот претседател Володимир Зеленски, обвинувајќи го за продолжување на агонијата и страдањето со тоа што го отфрли неговото барање Украина да го предаде окупираниот Крим на Москва.
Планот на Трамп „земја за мир“ би означил значаен пресврт во поредокот по Втората светска војна и би ги поништил конвенциите според кои границите не треба да се менуваат со сила.
„Имаше светска војна за поништување на де јуре анексиите и 60 милиони луѓе загинаа. Европејците нема да го прифатат тоа, ниту Украина“, рече Франсоа Хејсбург, советник во Фондацијата за стратешки студии во Париз, осврнувајќи се на предвоената нацистичка анексија на Австрија.
Може ли Украина да се бори без американска поддршка?
Дипломатите и експертите разгледуваат различни сценарија доколку САД одлучат да се повлечат.
Тие се движат од прекинувањето на директната помош на САД за Украина, но дозволувањето на европските земји да доставуваат клучни американски разузнавачки податоци и оружје до Киев, до забраната на Трамп за трансфер на каква било американска технологија, вклучително и компоненти или софтвер во европското оружје.
Секое повлекување на американската воена помош за Украина би можело да создаде сериозни тешкотии за Европа, изјавија аналитичари и дипломати за Асошиејтед Прес.
Способноста на Киев да ја продолжи борбата ќе зависи од политичката волја на Европа да обезбеди пари и оружје и од брзината со која можат да се пополнат празнините што ги остави Вашингтон.
„Да беше толку лесно, Европа веќе ќе работеше без Америка“, рече еден европски дипломат кој зборуваше под услов на анонимност поради чувствителноста на темата.
Од каде би доаѓале парите за одбраната на Украина?
Откако Трамп ја презеде функцијата, нема нови пакети помош од САД за Украина.
Но, европските земји колективно обезбедија поголема помош за Украина отколку Вашингтон.
Европа придонесе со 157 милијарди долари, околу 26 милијарди повеќе од САД, иако Вашингтон малку води во воената помош.
„Ќе биде тешко, но постојат начини на кои Европа може да најде пари за финансирање на Украина, вклучително и запленување на замрзнатите руски средства. Но, парите не можат да истрелаат куршуми“, рече Хајсбург.
Големата грешка на Европа беше намалувањето на трошоците за одбрана по Студената војна и ставот дека војната во Украина започна во февруари 2022 година, а не во февруари 2014 година кога Москва го анектираше Крим, според Томас Гомар, директор на IFRI, француски институт за меѓународни односи.
Украина го зголеми производството на муниција и беспилотни летала по руската инвазија. Многу е потешко, велат експертите, да се замени напредното американско оружје, вклучително и воздушната одбрана.
Може ли американското оружје да се замени?
Русија ја напаѓа Украина речиси секоја вечер, преплавувајќи го небото со ракети и беспилотни летала.
Лажни дронови се користат и за трошење и измама на украинската воздушна одбрана. Во април, најмалку 57 лица беа убиени во неколку напади.
Бројот на жртви од руските напади ќе беше уште поголем без американските системи за воздушна одбрана „Патриот“ кои го штитат украинското небо, истакнува Даглас Бари, соработник на воздухопловните сили во Меѓународниот институт за стратешки студии во Лондон.
Системите „Патриот“ можат да следат и пресретнуваат руски ракети, вклучувајќи го и хиперсоничниот „Кинжал“, за кој Путин се фали дека е незапирлив.
Киев ги користи за заштита на клучната инфраструктура како што е електричната мрежа.
На почетокот на април, Зеленски побара купување на 10 системи „Патриот“, што Трамп го отфрли.
„Не започнувате војна против противник 20 пати посилен, а потоа се надевате дека некој ќе ви даде ракети“, рече Трамп еден ден по рускиот напад врз украинскиот град Суми во кој загинаа 35 лица.
Франција и Италија го испорачаа својот систем за воздушна одбрана „Астер SAMP/T“ на Украина, но не станува збор за квалитет, туку за квантитет, смета Бари.
Иако Трамп го критикуваше Путин минатиот викенд за ракетните напади и предложи воведување дополнителни санкции против Русија, Европа сè уште е оставена со чекање и неизвесност.
Ненадејните пресврти во агресивната надворешна политика на Трамп значат дека ништо не е исклучено, велат експертите.
Најлошото сценарио би можело да вклучува забрана за извоз и трансфер на американско оружје во Украина, што би им оневозможило на европските земји да купуваат американско оружје за Киев или да ја снабдуваат Украина со оружје со американски компоненти или софтвер.
Ова би можело да значи дека на земји како Германија, кои веќе испратија американски системи „Патриот“ во Украина, ќе им биде забрането повторно да го сторат тоа.
Таквиот потег сериозно би ја ослабнал способноста на Европа да го поддржи Киев и би означил фундаментална промена во односите на САД со нејзините сојузници.
„Едно е САД да престанат да бидат сојузник, а друго е да станат непријател“, рече Хајсбург, истакнувајќи дека таков потег би можел да му наштети и на американскиот одбранбен сектор, бидејќи купувањето американско оружје би се сметало за проблематично поради политичката волја на Трамп.
Пополнување на празнината во споделувањето на разузнавачките информации
Во март, администрацијата на Трамп ја суспендираше размената на разузнавачки информации со Украина за да го принуди Зеленски да прифати примирје со Русија.
Суспензијата од околу една недела влијаеше врз способноста на Украина да ги следи и таргетира руските трупи, тенкови и бродови.
„Постојат одредени можности, вклучувајќи напреден надзор и извидување со помош на сателити, што само САД можат да ги обезбедат“, рече Метју Крониг, потпретседател на Центарот за стратегија и безбедност „Скоукрофт“ при Атлантскиот совет во Вашингтон.
Иако целосниот обем на размена на разузнавачки информации меѓу САД и Украина не е познат, експертите велат дека тоа веројатно му обезбедува на Киев увид во речиси реално време за распоредувањето на руските трупи.
Сојузниците на Украина немаат толку сателитски капацитет како САД, но би можеле да лансираат повеќе сателити, или Украина би можела да користи комерцијални системи ако Трамп повторно го намали споделувањето на разузнавачки информации.
Второто најверојатно би морало да дојде од европски добавувач.
На Украина ѝ е потребна и алтернатива на сателитската мрежа „Старлинк“ на Илон Маск, која е клучна за одбраната и цивилните комуникации.
Европските одбранбени компании разговараат за создавање сателитска алијанса, но во моментов немаат алтернатива од ист обем.
Дали Украина би се распаднала без американска поддршка?
„Ако Трамп се повлече или ако Киев го отфрли договорот и продолжи да се бори со европска поддршка, тоа не мора да значи колапс на Украина, иако повеќе луѓе речиси сигурно ќе умрат ако САД ги повлечат системите за воздушна одбрана и разузнавачката поддршка“, рече Хајсбург.
Ова значи дека европските земји мора да инвестираат повеќе во одбраната, да соработуваат за да го зголемат военото производство и да изградат доверба во споделувањето разузнавачки информации.
„Ова прашање не е проблем за следните два месеци или две години. Ова е проблем за следните две децении“, рече Гомарт.