Конзервативната Христијанско-демократска унија (ЦДУ и ЦСУ) ја постигна својата главна цел – да стане најсилна политичка сила и да ја обезбеди позицијата на следниот канцелар.
„Победивме на овие избори за Бундестагот“, рече претседателот на ЦДУ и веројатно иден канцелар Фридрих Мерц.
Сепак, во седиштето на ЦДУ немаше голема прослава, бидејќи очекувањата беа поголеми.
Во текот на кампањата се зборуваше дека целта е над 30 отсто од гласовите, но резултатот остана под таа граница – околу 28 отсто.
Тоа не е доволно за независно владеење, па демохристијаните мора да бараат коалициски партнери.
Според најавите на Мерц, ова дефинитивно нема да биде Алтернатива за Германија (АфД), која е убедливо втора.
Секој петти гласач во Германија гласал за оваа партија, чии комисии се регистрирани како екстремистички.
„Се удвоивме! Сакаа да не преполоват, но се случи спротивното“, рече копретседателката на АфД, Алиса Вајдел.
Таа рече дека само со АфД демохристијаните би можеле да ги спроведат клучните ветувања, како што е ставање крај на нерегуларната миграција.
„Нашата рака за учество во владата секогаш ќе биде подадена, за да можеме да ја спроведеме волјата на народот, волјата на Германија“, рече Вајдел.
Мерц сепак повтори дека нема соработка со десничари.
„Имаме фундаментално различни позиции, на пример за надворешната и безбедносната политика, но и за прашањата на ЕУ, НАТО и еврото“, рече Мерц ноќта на изборите.
Свртувајќи се кон Вајдел, тој додаде: „Можете да ни ја подадете раката колку сакате“.
АфД се закани дека ќе изврши притисок врз владата како најголема опозициска сила.
„Ќе ги натераме да водат разумна политика за нашата земја“, рече Вајдел.
Демохристијаните ветуваат пресврт
Покрај слабата економија, клучна тема на изборната кампања беше и политиката за азил.
„Постои чувство на несигурност меѓу Германците“, рече претседателот на баварската ЦСУ Маркус Содер, коментирајќи го успехот на АфД.
Според него, гласачите не се сигурни дека демохристијаните навистина ќе ги спроведат своите ветувања, па затоа многумина одлучија да останат со АфД.
„Ќе вложиме максимални напори да организираме политички пресврт во Германија“, рече Седер.
Математиката вели дека демохристијаните можат да формираат влада со социјалдемократите. Само соработката со Зелените не е доволна за мнозинството.
Овие две партии, СПД и Зелените, претходните партии на власт, прво мора да се соочат со големи загуби.
Најголемиот удар го претрпе СПД, која го постигна најлошиот резултат од 1890 година со само 16 отсто од гласовите.
„Ова е горчлив исход за Социјалдемократската партија“, призна канцеларот Олаф Шолц.
Министерот за одбрана Борис Писториус – инаку најпопуларниот политичар во Германија – отиде чекор подалеку, опишувајќи го исходот од изборите како „уништен и катастрофален“.
Несреќниот канцелар Олаф Шолц
Шолц стана првиот германски канцелар во последните пет децении кој не бил реизбран на функцијата. Неговата коалиција со Зелените и Либералите траеше помалку од три години.
На почетокот на ноември 2024 година пропадна поради конфликти околу државните финансии.
Шолц веќе најави дека во иднина сака да биде само обичен пратеник во Бундестагот.
Казната на гласачите силно ги погоди и либералите, кои останаа под прагот. По овој неуспех, лидерот на партијата Кристијан Линднер најави дека се повлекува од политиката.
Загубите на Зелените се релативно ограничени. Нивниот кандидат Роберт Хабек го оцени изборниот резултат како „пристоен“.
„Не бевме казнети толку строго, но сакавме повеќе и не го добивме“, призна тој.
Ако на Унијата и се потребни Зелените како коалициски партнер, Хабек рече дека неговата партија е подготвена за разговори.
Левица е удобна во Бундестагот
Пред изборите, демохристијаните ја отфрлија можноста за коалиција со левицата, како и со Алијансата на Сара Вагенкнехт (BSW), која се отцепи од таа партија на почетокот на 2024 година.
Сепак, левицата постигна изненадувачки скок во поддршката на крајот од кампањата и со речиси девет проценти од гласовите стана неочекуван победник меѓу помалите партии.
BSW, сепак, остана под прагот за 0,03 проценти. Да го минеа прагот, соработката на Мерц со социјалдемократите немаше да биде доволна за мнозинството, па затоа демохристијаните секако најмногу се радуваа на неуспехот на БСВ.
Без разлика колку сложени ќе бидат коалициските преговори, идната влада се соочува со огромни предизвици.
Фридрих Мерц во изборната ноќ изјави дека процесот на формирање влада мора да биде брз, со оглед на итните задачи.
„Светот надвор не не чека, ниту долги коалициски разговори и преговори“, нагласи тој.
Според него, Германија мора што поскоро да стане способна за дејствување за повторно да биде присутна во Европа и светот да разбере дека повторно се управува со сигурност.
ЦДУ смета дека тоа би било полесно да се постигне доколку коалицискиот договор се обликува како рамковен документ, а не како детален владин план.
Огромна дупка во буџетот
Најголем предизвик за новата влада ќе биде буџетот. Даночните приходи повеќе не се доволни за покривање на државните обврски.
Огромни средства за војската, рехабилитација на пропадната инфраструктура и климатски одржлива трансформација на земјата – сето ова бара милијарди евра.
Покрај тоа, Германија е во средината на својата најголема економска криза од обединувањето.
Ова се први избори по рускиот напад на Украина. Оттогаш, германската влада ѝ обезбеди на Украина воена помош во вредност од околу 28 милијарди евра, што ја прави Германија, по САД, најголемиот поддржувач на владата во Киев.
Сепак, со доаѓањето на власт на Доналд Трамп во САД, односите се сменија: новата американска администрација и го врти грбот на Европа.
Вашингтон сега вели дека дополнителните распределби за Украина се првенствено задача на европските земји.
Исто така, се очекува дека Европа во иднина повеќе ќе се грижи за сопствените одбранбени капацитети.
Меѓународните очекувања од Германија
За новата германска влада тоа ќе значи дека мора брзо да ги постави приоритетите. Особено ако Германија сака да си го врати политичкото значење што ЦДУ го вети за време на изборната кампања.
„Мораме повторно да преземеме водечка улога во Европа, не од високо, туку со Франција, со Полска, со силна ЕУ“, нагласи генералниот секретар на ЦДУ Карстен Линеман непосредно пред изборите.
Покрај дипломатските иницијативи, за ова се потребни и големи финансиски инвестиции. Најголемиот спор во коалициските преговори најверојатно ќе биде прашањето од каде ќе дојдат парите: од нови заеми или заштеди во федералниот буџет? По ова прашање има разлики, особено меѓу ЦДУ/ЦСУ и социјалдемократите.
Што ќе се случи со законот за ограничување на долгот?
Да не трошите повеќе пари отколку што заработувате е запишано во германскиот устав. Исклучоци постојат само во итни ситуации, природни катастрофи и тешки економски кризи.
СПД и Зелените сметаат дека задолжувањето е неизбежно. Кандидатот за канцелар на ЦДУ, Фридрих Мерц, има сосема спротивно мислење: тој се потпира на економскиот раст и бара намалување на социјалните бенефиции. Ова е неприфатливо за СПД.
Новиот Бундестаг мора да се конституира најдоцна 30 дена по изборите или најдоцна до 25 март. Според германскиот устав, мандатот на канцеларот Олаф Шолц и неговата влада, која ја сочинуваат СПД и Зелените, завршува со конститутивната седница на Бундестагот.
Доколку дотогаш не се формира нова влада, сегашната ќе продолжи технички да ги извршува своите обврски.