Новата Европска комисија влезе во првата недела од својот петгодишен мандат во која ќе треба да се занимава со голем број прашања – од геополитички тензии до внатрешни предизвици како што се економската слабост и илегалната миграција, пишува European News Room (ENR).
Новата извршна власт на Европската унија, предводена од претседателката на Комисијата Урсула фон дер Лајен, ја презеде функцијата на 1 декември, пишува ENR, заеднички проект на дваесет европски новински агенции, меѓу кои и Хина.
Новата Комисија се соочува со огромна задача: безбедност и одбрана во светло на руската агресија, тензиите на Блискиот исток, слабата конкурентност, економското ривалство со Кина, трговските грижи пред враќањето на Доналд Трамп во Белата куќа и илегалната миграција.
Минатата недела Европскиот парламент го даде конечното одобрение за почеток на петгодишниот мандат на новата Комисија, со 370 гласа „за“, 282 „против“ и 36 „воздржани“.
„Не можеме да губиме време. Мора да бидеме амбициозни со оглед на сериозните закани“, им рече фон дер Лајен пред европратениците во Стразбур пред гласањето.
Поранешниот естонски премиер Каја Калас стана новиот висок претставник за надворешна и безбедносна политика, на местото на поранешниот шеф на европската дипломатија, Жозеп Борел.
На функцијата стапи и поранешниот португалски премиер Антонио Коста, кој го презеде претседателството со Европскиот совет од рацете на Шарл Мишел.
Раководството на Европската комисија се состои од 27 членови, секој од една земја-членка. Новата извршна власт на Унијата се подготвува од изборите за Европскиот парламент во јуни.
Силни сигнали за Европа и Украина
На нивниот прв ден на функцијата, Коста и Калас, заедно со комесарката за проширување Марта Кос, отпатуваа во Киев за да испратат силна порака дека блокот ќе продолжи да ја поддржува Украина во нејзината борба против руската инвазија и на нејзиниот пат кон членство во ЕУ.
„Ситуацијата во Украина е многу, многу сериозна“, изјави новиот шеф на дипломатијата Калас.
Според Коста, помошта за Украина вклучува хуманитарна, финансиска, воена и дипломатска поддршка.
Кос, кој беше словенечки амбасадор во Германија и Швајцарија, за пристапувањето на Украина во Унијата рече: „Ветувам дека ќе направам се што е во моја моќ да ве доведам до крајот на преговарачкиот процес“.
ЕУ официјално ги започна пристапните преговори со Украина во јуни. Коста во неделата рече дека ќе работи со Киев за да отвори најмалку две поглавја за пристапување во првата половина на 2025 година.
Поради руската агресија, Унијата ја промени политиката на проширување за своите источни соседи кога на Украина, Молдавија и Грузија им даде статус на земји кандидати.
Пред војната, тоа беше незамисливо бидејќи ЕУ традиционално беше претпазлива во однос на проширувањето, но руската инвазија на Украина во 2022 година даде нов поттик за проширувањето на блокот.
Сепак, Коста рече дека се противи на „вештачки поставените рокови“ во процесот на пристапување, отстапување од позицијата на Шарл Мишел, кој рече дека ЕУ и земјите кандидати треба да бидат подготвени за проширување до 2030 година.
Повеќе средства за одбрана
Фон дер Лајен, која минатата недела ги претстави приоритетите на својата нова Комисија, ја истакна важноста од зголемените трошоци за одбраната и потребата да се одржи единството на ЕУ.
Зајакнувањето на европската одбрана е приоритет од руската инвазија на Украина во 2022 година.
Комисијата, сепак, тврди дека во изминатите децении се трошеле премалку и премногу некоординирани трошоци за одбраната за да бидат во чекор со Русија и Кина.
„Нашата распределба за одбраната мора да се зголеми. Ни треба единствен пазар за тоа. Треба да ја зајакнеме одбранбената индустрија“, рече таа.
Европа потроши вкупно околу 119 милијарди евра за поддршка на Украина од инвазијата во 2022 година.
САД одвоија над 85 милијарди евра за истата цел, според Институтот Кил, независна германска истражувачка институција и тинк-тенк.
Фон дер Лајен претходно изјави дека блокот треба да инвестира 500 милијарди евра во следната деценија за да не заостане зад Русија и Кина.
Стана многу поитно откако Доналд Трамп беше реизбран за претседател на САД поради загриженоста дека тој би можел да ја намали посветеноста на Америка за европската безбедност и поддршката за Украина.
За првпат ЕУ ќе има комесар за одбрана, Литванецот Андриус Кубилиус, кој заедно со новиот шеф на дипломатијата е задолжен за креирање на план за европска одбрана во првите 100 дена од новата Комисија.
Што друго да очекуваме во првите 100 дена од Комисијата?
Фон дер Лајен рече дека друга централна цел на нејзиниот нов тим треба да биде да ја врати економската конкурентност на Европа за да го избегне она што поранешниот италијански премиер Марио Драги го опиша како „бавна агонија“ на падот.
Блокот се бори да остане во чекор со САД и се соочува со зголемена конкуренција од Кина во услови на низа предизвици кои вклучуваат ниска продуктивност, бавен раст, високи цени на енергијата и ниски инвестиции.
Французинот Стефан Сежурн, задолжен за индустриската стратегија на Унијата, ќе мора да соработува со Шпанката Тереза Рибера, новата шефица на конкуренцијата и зелената транзиција, за да го усогласи прашањето на економскиот раст со климатските амбиции, без да ја загрози конкурентноста на европски компании.
„Компасот за конкурентност“, кој ќе ја обликува стратегијата на Комисијата, ќе биде првата голема иницијатива, рече фон дер Лајен минатата недела.
Трите главни столба на тој компас ќе бидат зајакнување на иновациите, поддршка на декарбонизацијата на економијата и диверзификација на снабдувањето со суровини.
Претседателката на Комисијата има намера да го презентира и претходно објавениот план за чиста индустрија во првите 100 дена од нејзиниот мандат.
Целта на планот е да се овозможи инвестирање, да се создадат водечки пазари за чисти технологии и да се овозможат услови во кои европските компании ќе можат да растат и да се натпреваруваат со оние во Кина или САД.
Со цел да се зајакне иновативноста, комесарот за развојни компании, истражување и иновации, Бугарката Екатерина Захариева, е задолжена за подобрување на Европската истражувачка област и вети дека ќе претстави нов европски акт за иновации.
Исто така, има намера да ги поттикне земјите-членки да ги постигнат своите цели, според кои тие треба да издвојат три проценти од својот БДП за истражување и развој.
Дополнително, фон дер Лајен рече дека сака да се справи со кризата во автомобилската индустрија предизвикана од транзицијата кон технологии со ниска употреба на јаглерод, прекините во синџирите на снабдување, зголемената конкуренција од Азија и падот на побарувачката за електрични возила.
Во однос на енергетската безбедност, цените и станбената криза, Дан Јоргенсен од Данска доби задача како комесар за домување и енергија да ги намали цените на енергијата и да ја направи Европската унија независна од рускиот гас.
Фон дер Лајен, исто така, го повтори нејзиниот силен став за миграцијата. Илегалните гранични премини во Европската унија паднаа за 43 отсто оваа година, откако речиси го достигнаа десетгодишниот врв во 2023 година.
Сепак, миграцијата се уште е високо на листата на приоритети со оглед на добрите изборни резултати постигнати од екстремно десничарските партии во неколку земји.
Во октомври, европските лидери побараа нова легислатива за да се забрза и зголеми бројот на враќање на мигрантите, а Комисијата да истражи „нови начини“ за сузбивање на илегалната миграција.
Фон дер Лејен вети дека ќе го претстави својот предлог наскоро, само неколку месеци откако блокот ја усвои долго дебатираната реформа на својата политика за азил.