Вчера, Ројтерс објави дека Русија гради место за лансирање на експерименталната крстосувачка ракета на нуклеарен погон Буревестник, која САД ја нарекуваат SSC-X-9 Skyfall.
Објектот е речиси готов, што сугерира дека новата ракета наскоро би можела да влезе во арсеналот на руските стратешки ракетни сили.
Местото се наоѓа во складиште за нуклеарни боеви глави, наводно наречено Вологда-20, на приближно 600 километри од границите на Русија со Финска и Естонија.
Содржи девет фиксни позиции за лансирање, како и капацитети за подготовка на ракети и бункери за складирање на нуклеарни боеви глави.
Со оглед на тоа дека се е на иста локација, веројатно Буревестник ќе биде подготвен за итно лансирање, пишува Форин полиси.
Буревестник досега привлече големо внимание. Американските власти го осудија развојот на Русија на „крстосувачки ракети со нуклеарен погон што шират радијација“ и го нарекоа системот „летечки Чернобил“.
За разлика од стандардните крстосувачки ракети, кои се напојуваат со млазни мотори, Буревестник користи нуклеарен реактор за погон.
Треба да стане првата оперативна ракета од ваков вид
Буревестник треба да стане првиот оперативен проектил од ваков вид. САД го истражуваа концептот на ракети со нуклеарен погон во 1950-тите и 1960-тите како дел од проектот Плутон, но сите беа откажани поради загриженоста за опасноста што системот ќе ја претставува за американското население.
Ваквата загриженост беше потврдена во 2019 година, кога Буревестник експлодираше за време на тестирањето, при што загинаа неколку руски ракетни научници.
Напредниот погонски систем на Буревестник и речиси неограничениот дострел би можеле да ѝ овозможат на Русија да ја користи оваа ракета на радикално нови начини.
Директорот за одбранбено разузнавање на Обединетото Кралство, генерал Џејмс Хокенхул, им изјави на новинарите во 2020 година дека Москва тестирала крстосувачки ракетен систем на нуклеарен погон со „глобален дострел што овозможува напад од неочекувани правци“ и „речиси неопределено време на крстарење“.
Ова значи дека проектилот би можел да лета околу одредена цел долго време пред да ја погоди, потенцијално дури и околу целата Земја.
Можно заплашување на НАТО и ЕУ
Ова предизвика загриженост дека Русија би можела да лансира ракети Буревестник доколку се најде во криза.
Ракетите потоа би можеле да крстосуваат блиску до цели во САД и земјите на НАТО додека чекаат инструкции.
Ова ќе ѝ овозможи на Москва брзо да нападне по издавањето на наредбата, значително скратувајќи го времето на реакција на НАТО на руската агресија.
Некои аналитичари дури шпекулираа дека Русија би можела да го испрати „Буревестник“ на европска територија, а потоа да го врати во базата и на тој начин да ги заплаши сојузниците на НАТО да се откажат и да попуштат на руските барања.
Овие проценки за потенцијалните можности на Буревестник, сепак, се технички неостварливи.
Русија најверојатно нема да ја користи новата ракета на овој начин бидејќи два фактори ги ограничуваат нејзините можности и потенцијална употреба: дострелот и видливоста.
И покрај тврдењата на руското Министерство за одбрана дека дострелот на ракетата е практично неограничен, има значителни трошоци за летање на долги растојанија или крстарење на долги растојанија.
Ракетата има сериозни проблеми
За да се осигура дека ракетата работи без да се потпира на сателити, таа е опремена и со инерцијална навигација, која ја наоѓа позицијата на проектилот преку процес на мртво пресметување.
Со консултација со механички акцелерометри и жироскопи, проектилот може да ја одреди својата позиција со внимателно снимање на брзината, насоката и должината на летот.
Но, малите грешки во системот за водење на проектилот се зголемуваат со текот на времето, слично како механичкиот часовник на крајот ќе престане да го кажува точното време.
Затоа, долгото крстарење на проектилот би создало сериозен ризик да излезе од курсот и да ја промаши целта.
Русија би можела да се обиде да ги насочува своите ракети од далечина, но ограничениот опсег на руските комуникациски системи – заедно со малиот проблем со заобленоста на Земјата – драстично ја ограничува областа во која Русија би можела активно да насочи проектил.
Малку е веројатно дека Русија би можела да испрати ракети далеку од нејзината територија и веродостојно да комуницира со нив.
Доколку Русија инсталира далечински насоки, ракетите сè уште би биле ранливи на активности за електронско војување.
Не е бескорисно, но…
Сепак, тоа не значи дека опсегот на Буревестник е бескорисен. Крстосувачките проектили се всушност авиони за еднократна употреба; како и кај авионите, нивниот домет се одредува според факторите на економичноста на горивото.
Висината на која лета проектилот претставува важен компромис: дострел наспроти откривање.
Колку подалеку лета проектилот со традиционален млазен мотор, толку поекономично станува; бидејќи воздухот е потенок, отпорот е помал.
Но, крстаречките ракети на поголема височина се полесни за откривање од радарот.
Спротивно на тоа, пониските височини им овозможуваат на ракетите полесно да избегнуваат откривање, но погустиот воздух бара од млазните мотори да согоруваат повеќе гориво, што значително го скратува дострелот на ракетата.
Главната предност на моторот на Буревестник со нуклеарен погон е тоа што нема потреба да се прави компромис помеѓу потрошувачката на гориво и способностите за откривање.
Споредба со Томахавк
Додека американската ракета Томахавк со дострел до 2.500 километри не може да достигне интерконтинентални цели, моторот Буревестник теоретски би можел да работи со денови, дозволувајќи и на ракетата да достигне цели дури и во САД од нејзината база во Русија, под услов да лета ниско за да избегне радар.
И покрај тоа што реакторот на Буревестник овозможува таков план, прецизното водење на ракетата до целта сепак би било огромен предизвик.
Иако Хералд можеби е потешко да се открие, тој не е невидлив.
Крстосувачките проектили се поневидливи од другите проектили бидејќи генерираат силни топлински сигнали само во моментот на лансирање.
После тоа, излезната топлина е помала – може да се открие, но е потешко да се следи, особено од сателитите во вселената кои треба да гледаат низ често облачната атмосфера.
За Буревестник, сепак, таа предност исчезнува колку подолго Русија ѝ дозволува да патува.
Ставањето на ракетата во состојба на воздушна тревога на подолги временски периоди ќе им даде на копнените, поморските, воздушните и вселенските одбранбени средства на НАТО повеќе време за откривање и пресретнување на проектилот.
Тоа навистина не може да го изненади НАТО
Русија би можела да се обиде да го ублажи овој проблем со тоа што ќе го направи мобилниот систем за лансирање, дозволувајќи му да се скрие од каде потекнува проектилот, но тоа не го стори.
Наместо тоа, Русија гради фиксни локации за лансирање, кои извидувачките сили на НАТО внимателно ќе ги следат за каков било знак за лансирање. Ова го олеснува предвидувањето и следењето на летовите на Буревестник.
Поради проблеми со комуникацијата и прецизноста, Буревестник веројатно нема способност вистински да го изненади НАТО.
На Буревестник треба да се гледа како на директен начин за пробивање на воздушната одбрана на САД и НАТО бидејќи е способен да лета повеќе или помалку директно кон својата цел на екстремно ниски височини.
Изгледа страшно само на хартија
Вистинскиот проблем со Буревестник е што Русија може да биде принудена превентивно да го лансира во услови на криза, бидејќи нејзината фиксна локација за лансирање е ранлива на напади.
Покрај тоа, проектилот има многу долго време на патување до интерконтинентални цели во споредба со интерконтиненталните балистички ракети, што се мери во часови, а не во минути.
Буревестник не е чудо оружје, а предизвиците што ги поставува за безбедноста на НАТО не се ниту нови, ниту непремостливи.
Можеби на хартија изгледа застрашувачки, но техничките проблеми на неговата мисија ја ограничуваат нејзината закана.
Можеби една од најдобрите работи што НАТО може да ги направи за да остане силен во криза е да го нарече ова оружје како што е – терористичко оружје, пишува ФП.