Повеќето нови и повторливи заразни болести се предизвикани од вируси кои циркулираат меѓу животните.
Кога овие вируси преминуваат од животните на луѓето – процес наречен зооноза – тие можат да предизвикаат ширење на болести, епидемии и пандемии како ебола, грип или ковид-19.
Со оглед на огромното влијание на зоонотичните болести врз јавното здравје, луѓето генерално се сметаат за примач, а не за извор на вируси, а многу помалку внимание се посветува на преносот на вирусите од луѓето на животните, пишува EurekAlert.
Студијата анализирала речиси 12 милиони вирусни геноми кои досега биле внесени во јавните бази на податоци.
Истражувачите ги користеа тие податоци за да ги реконструираат еволутивните истории и минатите „скокови“ до домаќините за вируси од 32 семејства и погледнаа кои делови од вирусните геноми мутираат за време на тие пренесувања.
Тие откриле дека има речиси двојно повеќе транзиции од луѓе на други животни (антропоноза) отколку обратно.
Таа шема беше конзистентна кај повеќето проучувани семејства на вируси.
Освен тоа, биле откриени уште повеќе пренесувања од животно на животно во кои не биле вклучени луѓе.
Истражувањето укажува на широко потценетиот факт дека човечките вируси често се шират од луѓето на дивите и домашните животни.
Луѓето се само еден јазол во огромната мрежа на домаќини кои постојано разменуваат патогени, велат научниците.
Следењето на преносот на вируси меѓу луѓето и животните, во која било насока, може да придонесе за подобро разбирање на еволуцијата на вирусот и подготовка за идни избивања и ширење на нови болести.
Наодите, исто така, покажуваат дека, во просек, трансферите на вируси на различен домаќин се поврзани со зголемување на генетските промени или мутации кај вирусите, во споредба со нивната стабилна еволуција со само еден животински домаќин, што покажува како вирусите мора да се прилагодат за подобро да ги искористат своите нови домаќини.
Покрај тоа, вирусите кои веќе инфицираат многу различни животни покажуваат послаби знаци на овој адаптивен процес, што укажува на тоа дека вирусите со поширок опсег на домаќини може да поседуваат особини што ги прават подобро способни да заразат различни домаќини, додека другите вируси бараат поголеми адаптации за да заразат нови видови.
„Кога животните ќе се заразат со вируси од луѓето, тоа не само што може да им наштети на животните и да го загрози постоењето на видовите, туку и да создаде нови проблеми за луѓето со тоа што ќе влијае на безбедноста на храната доколку треба да се елиминираат голем број животни за да се спречи епидемија, како што е во случајот со птичјиот грип Х5Н1“, велат тие.научниците.
„Понатаму, ако вирусот што го носат луѓето зарази нов животински вид, вирусот би можел да продолжи да се развива дури и ако е искоренет од луѓето, па дури и да развие нови адаптации пред повторно да ги зарази луѓето.
Знаејќи како и зошто вирусите еволуираат за да се префрлат на различни домаќини во поширок опсег може да ни помогне да разбереме како се појавуваат нови вирусни болести кај луѓето и животните.
Влегувањето во клетката генерално се смета за прв чекор на вирусна инфекција на домаќинот.
Сепак, истражувачите открија дека многу од адаптациите поврзани со префрлувањето на домаќинот не се пронајдени во вирусните протеини кои овозможуваат врзување и влез во клетките домаќини, што укажува на тоа дека вирусната адаптација е сложен процес кој допрва треба целосно да се разбере.
– Нашето истражување беше овозможено од безброј истражувачки тимови кои јавно ги споделија своите податоци. Интегрирањето на знаењето и алатките на различни дисциплини, вклучително и геномика, епидемиологија и екологија, ќе го унапреди нашето разбирање за пренесувањето во нови домаќини, велат истражувачите.