Западните земји го зголемуваат притисокот врз Турција да ја прими Шведска во Северноатлантската алијанса (НАТО), додека Стокхолм се обидува да ѝ угоди на Анкара и да го надмине нејзиното противење на новиот закон за тероризам кој стапува во сила денеска, пренесува агенцијата Слободна Европа.
Некои аналитичари сметаат дека ратификацијата на членството на Шведска може да биде корисна и за турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган, кој сака американски борбени авиони Ф-16, чија продажба беше блокирана од американскиот Конгрес, меѓу другото, поради проблемите околу проширувањето на Алијансата.
Борбени авиони Ф-16
Американскиот државен секретар Антони Блинкен ја повика Турција веднаш да го финализира пристапот на Шведска во НАТО, велејќи дека оваа нордиска земја веќе презела значителни чекори за да одговори на приговорите на Анкара, објави Ројтерс.
Говорејќи на 30 мај на заедничката прес-конференција со шведскиот премиер, Блинкен рече дека Вашингтон ќе продолжи да работи на завршување на пристапувањето на Шведска.
Блинкен го отфрли предлогот дека администрацијата на Џо Бајден го поврза одобрувањето на Турција за прием на Шведска во НАТО со продажбата на борбени авиони Ф-16 на Анкара, иако тој рече дека Конгресот го прави тоа.
Турција побара од САД да купат Ф-16 вредни 20 милијарди долари и речиси 80 комплети за модернизација.
Иако администрацијата на Бајден постојано повторуваше дека ја поддржува продажбата, таа беше прекината по приговорите на Конгресот поради одбивањето на Анкара да даде зелено светло за проширување на НАТО, но и поради состојбата со човековите права во Турција и нејзината политика во Сирија.
На 29 мај, турскиот претседател Ердоган ја повтори желбата на Турција да купи авиони, изјави Бајден на новинарите по разговорот со турскиот лидер, додавајќи дека му рекол дека Вашингтон сака да види одобрение за прием на Шведска во НАТО.
Минатата година, по почетокот на руската инвазија на Украина, Шведска и Финска поднесоа барање за членство во Алијансата, напуштајќи ја својата долгогодишна политика на воено неврзување.
Турција и Унгарија сѐ уште ја немаат одобрено кандидатурата на Шведска. Во март, Анкара го ратификуваше пристапувањето на Финска во НАТО, но не и на Шведска, тврдејќи дека во земјата се сместени членови на милитантни групи, особено членови на Курдистанската работничка партија (ПКК), кои Турција ги смета за терористи.
Кандидатура за реизбор
Шведскиот премиер Улф Кристерсон тврди дека новиот закон за антитероризам, кој стапува на сила во четврток, е „последниот дел“ од договорот за обезбедување поддршка на Анкара за приклучување кон воената алијанса, посочува Фајненшл тајмс.
Застојот откако Ердоган го блокираше членството на Шведска поради тврдењата дека Стокхолм мора да стори повеќе во борбата против тероризмот, доведе до јаз меѓу Турција и нејзините сојузници во НАТО додека алијансата се обидува да проектира единство околу војната во Украина ја доведуваат во прашање политиката на отворени врати на НАТО за прием на нови членки.
Сепак, постојат сомневања дека турскиот претседател, чиј цврст став кон курдскиот тероризам беше централна карактеристика на неговата кандидатура за реизбор, ќе продолжи да изразува загриженост за членството на Шведска.
Ова, посочува Фајненшл тајмс, го сигнализираше твитот на директорот за комуникации на Ердоган, Фахретин Алтун, кој не напиша дека турската влада „искрено се надева дека новиот антитерористички закон ќе биде соодветно спроведен“.
Во меѓувреме, други земји од НАТО го повикаа Ердоган да го поддржи членството на Шведска, тврдејќи дека тоа стана клучно за безбедноста во нордиските и балтичките региони по руската инвазија на Украина.
Додека САД и другите сојузници во НАТО беа толерантни кон желбата на Ердоган да ја зајакне својата програма пред претседателските избори во Турција, кои завршија минатиот викенд, тие сега ги засилија напорите да го убедат да отстапи, пишува Фајненшл тајмс.
Позицијата на Унгарија ја следи и Турција
Шефот на НАТО изрази внимателен оптимизам за приемот на Шведска во алијансата бидејќи САД ја притискаат Турција да се откаже од своите приговори, два дена откако Ердоган беше реизбран, пренесува АФП.
Генералниот секретар Јенс Столтенберг во вторникот рече дека пристапувањето на Шведска е „на дофат“ и се очекува да се случи пред самитот на НАТО на 11-12 јули во литванскиот главен град Вилнус.
Унгарија, чија тврдодесничарска влада ги затегна односите со поголемиот дел од Европската унија, исто така одби да ѝ даде благослов на Шведска, иако нашироко се смета дека ефикасно ги следи одлуките на Турција во тоа.
Се очекува по реизборот за претседател Ердоган да ги подобри врските со САД и да го одобри членството на Шведска во НАТО, како што веќе направи со Финска, посочува Њујорк Тајмс на мислењата на аналитичарите.
Одобрувањето на влезот на Шведска може да биде корисно за Ердоган, пишува весникот, додавајќи дека тоа би можело да ја отклучи продажбата на американските Ф-16 и опрема за надградба на постарите турски модели.
Тие продажби се блокирани во Конгресот, каде што многу пратеници се лути поради врските на Ердоган со Русија и неговото купување на рускиот систем С-400.
Емре Пекер, кој ја проучува Турција за групата Евроазија, смета дека Ердоган по неговиот најголем изборен предизвик ќе ја заостри политиката дома, со цел да ја спречи опозицијата да победи во големите градови на изборите следната година.
Во исто време, економските тешкотии значат дека Ердоган ќе биде повнимателен во странство, вели Пекер, додавајќи дека „односите на Турција со САД и ЕУ ќе останат трансакциски и напнати“.
Тој додава дека Анкара најверојатно ќе го ратификува членството на Шведска во НАТО оваа година, за возврат да бара финализирање на купувањето Ф-16 од САД.