Поминаа три недели откако Северна Кореја го пријави првиот официјален случај на Ковид.
Владата тврди дека ја држи епидемијата под контрола, но деталите остануваат мистерија.
БиБиСи собра информации, преку интервјуа со луѓе кои успеале да стапат во контакт со оние кои живеат во Северна Кореја и со помош на јавно достапни извори.
Гласови во Северна Кореја
Ким Хванг Сун седел сам во својата кујна во Сеул кога му заѕвонил телефонот.
Тоа бил кинески посредник со веста што со нетрпение ја очекувал.
Неговото семејство можело да разговара со него.
Поминале десет години откако самиот Хванг Сун избегал од Северна Кореја.
Неговите две деца, внуци и осумдесет и петгодишна мајка сѐ уште се таму, а тој веќе изгубил надеж дека ќе успее да ги извлече од таму.
Овие тајни телефонски повици се единствениот начин да се комуницира со нив.
Знае дека не смее да поставува премногу прашања во случај да бидат прислушувани.
Се грижи и разговорите да бидат кратки, никогаш да не бидат подолги од пет минути.
Два дена претходно, Северна Кореја објави дека го забележала првиот случај на коронавирус.
Податоците објавени од владата, во првиот потег од ваков вид досега, укажуваат дека вирусот брзо се шири во секоја провинција во земјата.
„Ми кажаа дека многу луѓе имаат треска“, вели Хванг Сун.
„Добив впечаток дека ситуацијата таму е многу лоша. Ми кажаа дека сите се шетаат наоколу барајќи лек од секој што ќе го сретнат.
„Сите бараат нешто што ќе им помогне да ја намалат температурата, но никој не може да најде ништо.
Не се осмелил да праша колку умираат.
Ако некој го слушне неговото семејство како зборува за бројот на загинати, тоа би можело да се сфати како критика на владата, а тој стравува дека тогаш неговото семејство може да биде погубено.
Досега околу 15 отсто од населението добило „температура“, покажуваат официјалните податоци.
Отсуството на тестирање значи дека случаите се опишани на овој начин.
Севернокорејскиот лидер Ким Џонг Ун призна дека има недостиг од лекови и нареди на армијата да ги дистрибуира сопствените залихи.
Болниците и аптеките немаат лекови со години, вели Хванг Сун.
Лекарите пишуваат рецепт, а на пациентот е да го најде тоа што му треба и да го купи, или од некој што го продава директно од дома или на локалниот пазар.
„Ако ви треба анестетик за операција, мора да одите на пазар за да го купите и да го вратите во болница“, вели тој.
„Но, сега дури и пазарџиите немаат ништо.“
„Владата ве советува да сварите борови иглички и да ја пиете таа течност за таа цел“, му рекле неговото семејство.
Во државните вести им се советува и на граѓаните да прават гаргара со солена вода за да ги ублажат симптомите.
„Тоа се случува кога немаат лекови. Тие се префрлаат на традиционалната медицина“, рече д-р Наѓ Шафик, кој работи за УНИЦЕФ во севернокорејските села од 2001 година.
Кога последен пат бил таму, во 2019 година, веќе им недостигале лекови.
„Имаше, но многу, многу малку“, вели тој.
Речиси сите лекови се увезуваат од Кина, а двегодишното затворање на границата ја прекина таа линија за снабдување.
Сокил Парк, од организацијата Либерти во Северна Кореја, им помага на севернокорејските бегалци да се населат во Јужна Кореја.
Тие што разговарале со семејствата дома му рекле дека има општа лудост по лекови.
„Тоа малку што остана беше купено, а цените вртоглаво пораснаа“, вели тој.
Национален карантин
Владата нареди воведување национален карантин на денот на објавувањето на епидемијата.
Ова ја зголеми загриженоста дека луѓето кои не можат да пристапат до храна ќе умрат од глад.
Се чини дека некои сепак успеале да ги напуштат своите домови и да одат на работа или да ја обработуваат земјата.
Сликите направени преку границата во Јужна Кореја на страницата за мониторинг на NK News покажуваат земјоделски работници на полињата во деновите откако беше воведен карантинот.
Сепак, на места со висока стапка на инфекција, вклучително и главниот град Пјонгјанг, се вели дека луѓето биле принудени да останат дома.
Ли Санг Јонг го води Daily NK, веб-страница од Сеул, и има мрежа на извори во Северна Кореја.
Во градот Хесан на кинеската граница, тој вели дека на луѓето не им било дозволено да ги напуштат своите домови десет дена во мај.
Кога карантинот бил укинат, според неговиот извор, било откриено дека повеќе од десетина луѓе пропаднале во своите домови поради недостиг на храна.
Досега официјално се пријавени само 70 смртни случаи.
Тоа ја прави стапката на смртност во Северна Кореја на 0,002 отсто – најниска во светот.
„За земја со лош здравствен систем, каде што никој не е вакциниран, овие бројки не се совпаѓаат“, рече Мартин Вилијамс, кој ги следел податоците за аналитичката платформа 38 Север.
Тој укажува на уште една аномалија.
Смртните случаи го достигнаа врвот додека бројот на случаи сè уште беше во пораст.
„Знаеме дека кај Ковид-19 смртните случаи обично следат две до три недели по инфекцијата. И затоа знаеме дека овие бројки не се добри, но не знаеме зошто“.
Тој објаснува дека, покрај лажното пријавување на национално ниво, локалните здравствени службеници можеби не сакаат да признаат колку луѓе всушност умреле од страв да не бидат казнети.
Меѓународна помош
Во текот на изминатата недела, бројот на пријавени нови случаи опадна, а во редакцијата во државниот весник се тврди дека властите „го потиснале вирусот и го контролирале неговото ширење“.
УНИЦЕФ соопшти дека нивниот локален персонал сега се вратил во канцеларијата во Пјонгјанг откако биле ослободени од карантин.
На брифинг до Светската здравствена организација, службеникот за итни случаи д-р Мајк Рајан рече дека стравува дека ситуацијата „се влошува, а не се подобрува“.
Тој рече дека Северна Кореја не им дала пристап до нивните податоци, што „го отежнува многу да се направи соодветна анализа за светот“.
Тој кажа и дека во неколку наврати понудиле да испратат вакцини и да помогнат.
Наместо тоа, се чини дека Северна Кореја тивко се потпира на својот сосед Кина за да излезе од кризата.
Податоците на кинеската царина покажуваат дека севернокорејскиот увоз од Кина двојно се зголемил од март до април.
Иако увозот постојано се зголемува оваа година по двегодишното затворање на границата, во последните месеци имаше голем скок на увозот на медицински материјали.
Во април, Северна Кореја увезла 1.000 „респиратори“ од Кина – прв контингент од избувнувањето на пандемијата, според податоците на царината од Пекинг.
Терминот „респиратор“ во кинеските податоци може да се однесува и на други, помали типови машини за третман со кислород.
Од јануари до април, Северна Кореја купила и повеќе од девет милиони маски за лице.
Ниту еден не се појавил во податоците на кинеската царина во последните две години.
Зголемување има и кај увезените лекови и вакцини.
Според претставник на јужнокорејската влада, Северна Кореја испратила три товарни авиони во Кина на 17 мај за да подигне помош.
Сателитските снимки од 24 мај покажуваат три товарни авиони Ер Корјо (државната севернокорејска национална авиокомпанија) на аеродромот во Пјонгјанг, кои одговараат на димензиите на трите авиони видени на кинескиот аеродром Шенјанг неколку дена претходно.
Без разлика на тоа, изворот со кој разговарале рекол дека огромна испорака на медицинска опрема пристигнала по море во пристаништето Нампо, јужно од Пјонгјанг, на 13 мај.
Добивме сателитски снимки од 15 мај.
Тие покажуваат присуство на голем број бродови во пристаништето.
Сепак, не беше можно да се открие од каде доаѓаат и што носат – бидејќи многу од нив беа исклучени од навигацијата на пребарувачите.
Хванг Сун не добил никакви вести од севернокорејското семејство од првиот телефонски повик.
Од избувнувањето, тој вели дека станало многу потешко да се стапи во контакт со нив.
Сигналите на телефонот често се прекинуваат, а кога повремено успева да се пробие, врската често се прекинува.
Неговите пријатели го доживуваат истото.
Тој се грижи толку многу за тоа што можеше да се случило со неговата осумдесет и петгодишна мајка во деновите откако разговарале дека тој вчера се искачил на врвот на локалната планина за да се моли за неа.
Тоа е се што може да направи.
Како и остатокот од светот, тој е неук и не може да помогне.