Некогаш непристапен, напуштен остров во Њујорк, каде повеќе од еден милион луѓе биле погребани во необележани гробови ископани од затворениците, наскоро може да биде целосно отворен за јавноста.
На островот Харт повеќе од 150 години се закопани неидентификувани тела, сиромашните, мртвородени деца и жртви на СИДА. Станува збор за една од најголемите јавни гробници во САД.
Честопати се нарекува „Остров на мртвите“ или „затвор на мртвите“, а повеќе од еден век со него управувала затворска администрација која строго го забранувала тоа.
На роднините им е дозволена посета само два дена месечно, а на медиумите им е дозволено да доаѓаат само двапати годишно, придружувани од затворски службеници.
Новинарите на АФП неодамна поминаа на една таква турнеја.
– Не сакам некој да ми каже кога можам да го посетам последното почивалиште на моето дете. Сакам да одам кога сакам“, изјави 65-годишната Елеин Јозеф за Француската новинска агенција.
Нејзината ќерка Томика имала само неколку дена кога почина во јануари 1978 година, откако се породила предвреме. Јосеф не смеела да го посети нејзиниот гроб до 2014 година. Но, наскоро, пензионираната медицинска сестра ќе може да го прави ова на дневна основа, откако градоначалникот Бил де Бласио потпиша наредба за отворање на островот.
Голем успех е за долгогодишна активистичка кампања која сакаше да го направи местото повеќе достојно за починатите и нивните семејства, обележано со зборовите „затворски имот, забранет пристап“.
Островот Харт, кој се наоѓа само северно од квартот Квинс во Њујорк, станал гробница во 1869 година, откако градот купил земјиште од сопствениците на за да погреба таму неидентификувани и сиромашни жители.
Повеќе од илјада мртви, вклучително и неидентификувани лица, сè уште се закопуваат таму секоја година. Возрасните се закопани во вертикални блокови од по три, а деца од пет ковчези.
Ковчезите се нумерирани, не се именувани, а нема ниту надгробни плочи.
Постојат мали бели ознаки на рововите низ целиот остров.
Ексхумации
Затворениците од блискиот остров Рикерс, еден од најозлогласените затвори во Америка, добиваат еден долар на час за да ги погребаат мртвите. Околу половина од починатите се мали деца, велат официјалните лица.
За време на кризата со СИДА од 80-тите години, голем број од заразените со оваа болест биле погребани во оддалечениот дел од островот, откако прекинале контакт со нивните семејства или приватните гробишта одбиле да ги примат заради ирационален страв од инфекција.
Погребани се луѓе од различни националности. Меѓу нив се Кинези, Нигеријци и Непалци, открива Џастин фон Буидос, затворски капелан.
„Островот Харт е показател за разноликоста на Њујорк Сити, поради што навистина треба да се смета за света област“, тврди тој.
Од островот годишно се одвиваат меѓу 40 и 50 ексхумации затоа што роднините сакаат да најдат најблиски и да ги преместат во приватни гробишта.
Островот служел како затвор за воени затвореници на Конфедерацијата во американската граѓанска војна. Тогаш тоа било засолниште за сиромашните, санаториум за настраданите од туберкулоза, младински поправен дом, па дури и ракетна база за време на Студената војна.
На островот шетаат гуски, има елени и ракуни, како и многу птици и фоки.
На островот му треба обнова. Неколку напуштени згради, и ерозијата, влошена од ураганот Сенди во 2012 година, го оштети неговото крајбрежје и „ископа“ некои коски.
Археолозите ги презеле за да се осигурат дека не се мешаат, а проектот за санација на ерозијата од 13,2 милиони американски долари започна во септември.
Стигма
Градскиот совет во Њујорк минатиот месец гласаше за укинување на затворската контрола над островот. Ќе биде под управување на парковите во иднина, а активистите ја поздравија одлуката. Советот најави и воведување на дневни бродски линии.
Активистите веќе три децении се залагаат за поголем пристап до гробиштата. Меѓу нив е Мелинда Хант, која им помогна на бројни членови на семејствата за погребот, вклучувајќи го и Јосеф, да ги лоцира своите најблиски. Нејзината ќерка починала за време на снежната бура што го блокирала Њујорк. Таа не стигнала во болницата и градот го погребал нејзиното дете на островот заради хаосот.
Властите во Њујорк дозволија прва посета на островот во 2007 година, иако пристапот беше ограничен и не ги вклучуваше гробиштата. По тужбата, пристапот до гробиштата беше даден во 2015 година, но под контролирани услови и одредени датуми.
Језф мора да побара дозвола од затворот пред да пристигне и не е дозволено да го користи својот мобилен телефон или да фотографира.
Таа е исто така ограничена во времето на посета.
Откако надлежноста ќе биде пренесена во одделот за паркови, што се очекува во 2021 година, Јосеф се надева дека конечно ќе може да постави транспарент со името на нејзината ќерка, нејзиниот датум на раѓање и мала посвета.
„Сакам ова да биде гроб како и секој друг“, рече пензионираната медицинска сестра.