Етиопија официјално ја отвори најголемата хидроелектрана во Африка во вторник – проект што ќе обезбеди енергија за милиони Етиопјани, но исто така ќе ги продлабочи тензиите со некои од нејзините соседи низводно.
Етиопија, втората најнаселена земја во Африка со 120 милиони жители, ја смета Големата етиопска брана (GERD) вредна 5 милијарди долари, изградена на притока на реката Нил, како клуч за нејзиниот економски развој.
Изградбата на браната започна во 2011 година, а се очекува вкупното производство на електрична енергија да достигне 5.150 мегавати, во споредба со сегашните 750 MW произведени од две активни турбини.
Премиерот Абиј Ахмед изјави дека Етиопија ќе ја користи енергијата за подобрување на пристапот до електрична енергија во земјата, но и за извоз на вишок електрична енергија во регионот.
Сепак, земјите низводно го следат развојот на проектот со голема загриженост.
Египет, кој ја изгради својата висока брана Асуан во 1960-тите, се плаши дека ГЕРБ би можел да го ограничи приливот на вода во сушни периоди и да отвори врата за изградба на дополнителни брани низводно.
Египет се спротивстави на проектот од самиот почеток, тврдејќи дека ги крши договорите за вода од колонијалната ера и претставува егзистенцијална закана.
Земјата со околу 108 милиони луѓе се потпира на Нил за околу 90 проценти од своите потреби за свежа вода.
Според портпаролот на Министерството за надворешни работи, Тамим Халаф, Египет ќе продолжи внимателно да ги следи настаните на Синиот Нил и „ќе го искористи своето право да преземе сите соодветни мерки за одбрана и заштита на интересите на египетскиот народ“.
Судан му се придружи на Египет во повикот за правно обврзувачки договори за полнење и управување со браната, иако самиот би можел да има корист преку подобра контрола на поплавите и пристап до поевтина енергија.
Етиопија, инсистирајќи дека тоа е суверено право, продолжи со развојот на проектот.
Во 2020 година, таа започна со полнење на резервоарот во фази, тврдејќи дека браната нема значително да им наштети на државите низводно.
– Браната не е закана, туку заедничка можност – рече Абиј пред парламентот во јули.
Независни истражувања покажуваат дека досега не се регистрирани поголеми прекини во протокот на вода низводно, делумно благодарение на поволните врнежи од дожд и внимателното полнење на резервоарот за време на дождовните сезони во период од пет години.
Етиопската централна банка финансираше 91 процент од проектот, додека преостанатите 9 проценти беа обезбедени од граѓаните преку продажба на обврзници и донации, без странска помош, според локалните медиуми.
Резервоарот на браната потопува површина поголема од пошироката област на Лондон, а властите тврдат дека ова ќе обезбеди стабилно снабдување со вода за хидроенергија и наводнување низводно, а воедно ќе ги ограничи поплавите и сушите.
Сепак, многу жители на руралните Етиопјани можеби сè уште ќе треба да почекаат за да ги почувствуваат придобивките од оваа електрична енергија, бидејќи само половина од населението е поврзано со националната мрежа.