Меѓу фаворитите за овогодинешната Нобелова награда за мир се Агенцијата на Обединетите нации за палестински бегалци (UNRWA), Меѓународниот суд на правдата и генералниот секретар на ОН Антонио Гутереш, велат експертите за Ројтерс.
Со оглед на претходната форма, норвешкиот Нобелов комитет може да предизвика целосно изненадување со објава на 11 октомври – вклучително и воопшто да не ја додели наградата.
Рускиот дисидент Алексеј Навални претходно важеше за фаворит за овогодинешната награда.
Но, тоа веќе не е можно бидејќи не може да биде награден постхумно.
Друг фаворит е украинскиот претседател Володимир Зеленски, но веројатно нема да победи бидејќи е лидер на земја во војна.
Наместо тоа, со оглед на тоа што 2024 година е обележана со сега проширената војна меѓу Израел и Хамас, конфликтот во Украина во својата трета година и крвопролевањето во Судан во кое се раселени повеќе од 10 милиони луѓе, одборот би можел да се фокусира на хуманитарните актери кои помагаат да се ублажат страдањата на цивили.
„УНРВА може да биде еден таков кандидат. Тие вршат исклучително важна работа за палестинските цивили кои ги доживуваат страдањата од војната во Газа“, изјави за Ројтерс Хенрик Урдал, директор на Институтот за истражување на мирот во Осло.
Сепак, тој објасни дека наградата за УНРВА ќе биде контроверзна, со оглед на обвинувањата од Израел дека дел од персоналот на агенцијата учествувал во нападот на милитантната група Хамас во јужен Израел на 7 октомври 2023 година.
Некои земји го суспендираа финансирањето на UNRWA поради обвинувањата. Во меѓувреме, повеќето донатори го продолжија финансирањето. Во август, внатрешна истрага на ОН заклучи дека девет членови на персоналот можеби биле вклучени во нападот и биле отпуштени.
УНРВА тврдеше дека Израел се обидува да го затвори. Агенцијата, основана во 1949 година по војната за создавањето на Израел, обезбедува хуманитарна помош за милиони Палестинци во Појасот Газа, Западниот Брег, Јордан, Сирија и Либан.
Потребата за зајакнување на светскиот поредок
Тајната петчлена комисија за доделување награди, назначена од норвешкиот парламент, можеби ќе сака да се фокусира и на потребата од зајакнување на меѓународниот светски поредок изграден по Втората светска војна и нејзината круна институција, Обединетите нации.
Тоа може да значи дека наградата може да му припадне на Антонио Гутереш, со или без Врховниот суд, МКС, рече Асле Свен, историчар фокусиран на Нобеловата награда за мир.
„Гутереш е главниот симбол на ОН. А најважната должност на МКС е да обезбеди меѓународното хуманитарно право да се применува на глобално ниво“, изјави Свен за Ројтерс.
МКС ја осуди руската инвазија на Украина и го повика Израел да се погрижи да не биде извршен геноцид во Газа во тековниот случај што Израел постојано го отфрла како неоснован.
Награда за мир на „планета во војна“?
Меѓутоа, комисијата може да одлучи и никој да не добие награда. Ова се случило 19 пати, последен пат во 1972 година.
„Можеби ова е годината кога Комитетот за Нобеловата награда за мир треба само да ја задржи наградата и да се фокусира на фактот дека ова е планета во војна“, изјави за Ројтерс Ден Смит, шеф на Меѓународниот институт за истражување на мирот во Стокхолм.
Илјадници луѓе можат да предложат имиња, вклучително и поранешни лауреати, членови на парламентот и универзитетски професори по историја или право. Номинациите се тајни 50 години, но номинаторите можат да изберат да откријат кого избрале.
Некои од познатите кандидати се Агенцијата за бегалци на ОН, УНХЦР, папата Франциско и британскиот натуралист Дејвид Атенборо. За овогодинешната награда беа номинирани вкупно 286 кандидати.
Минатогодишната награда и припадна на Наргес Мохамади, затворена иранска застапничка за правата на жените, која ги прекори теократските лидери во Техеран и ги охрабри антивладините демонстрации.