Нагло пораснаа цените на акциите на европските компании за оружје. Аналитичарите сметаат дека причината е што се очекуваат значително повисоки трошоци откако Обединетото Кралство и Франција покренаа иницијативи за склучување мировен договор за Украина.
Лудило на берзите
Како што објави Гардијан, британскиот BAE Systems во понеделникот порасна за 15%, германскиот Rheinmetall за 14%, францускиот Thales за 16%, а италијанскиот Leonardo исто така поскапе за 16%.
BAE, најголемиот британски производител на оружје, објави рекордни нарачки минатиот месец бидејќи нејзиниот годишен профит во 2024 година за прв пат надмина 3 милијарди фунти.
Нејзините акции се зголемија повеќе од двојно од почетокот на војната.
Значително пораснаа и акциите на авиокомпаниите.
Акциите на Ербас, производител на патнички авиони, пораснаа за 5%, а Сафран за 3%.
Акциите на Rolls-Royce, британскиот производител на млазни мотори, пораснаа за 4 отсто, достигнувајќи рекордно високо ниво.
САД ѝ вртат грб на Европа
Се разбира, причината за овој скок на акциите на европските производители на оружје е поврзана со повлекувањето на американската поддршка за Киев.
САД ја прекинаа воената помош за Украина неколку дена откако американскиот претседател Доналд Трамп се судри со украинскиот претседател Володимир Зеленски во Овалната соба на Белата куќа.
Блумберг објави дека е запрена испораката на целата американска воена опрема која моментално не е во Украина, вклучително и оружје во транзит на авиони и бродови или оние кои чекаат во транзитните области во Полска.
Но, без оглед на моменталниот став на Трамп кон Украина, јасно е дека САД ѝ вртат грб на Европа за прв пат по 80 години.
Да се потсетиме на зборовите на американскиот секретар за одбрана Пит Хегсет, кој рече дека европските земји мора да инвестираат во одбраната бидејќи „не можат да претпоставуваат дека американското присуство ќе трае вечно“.
Гари Каспаров, познатиот руски шахист и продемократски активист, жесток противник на Владимир Путин, ги сумираше работите велејќи дека НАТО е завршен.
„Нема повеќе изговори. НАТО е завршен. Европската трка за обединување и вооружување и Украина навистина започна“, рече тој.
Сето горенаведено создава притисок врз Европа да се реорганизира и да ги зголеми своите воени трошоци со цел да се гарантира безбедноста и стабилноста на континентот.
Овој процес може да го трансформира европскиот одбранбен сектор на долг рок и да ја намали зависноста од САД, а ова големо зголемување на уделите на европските трговци со оружје треба да се гледа во овој контекст.
Европа ќе инвестира огромни суми пари во одбраната
Европската унија го објави планот од 800 милијарди евра за Rearm Europe за зголемување на трошоците за одбрана во текот на годините и обезбедување итна поддршка за Украина.
„Живееме во ера на повторно вооружување. Европа е подготвена значително да ги зголеми трошоците за одбрана за да одговори на потребата за итна акција и поддршка за Украина на краток рок, но и на потребата да преземе многу поголема одговорност за сопствената, европската безбедност на долг рок“, изјави претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен.
Економскиот аналитичар Холгер Шмидинг од инвестициската банка Беренберг нагласи дека Европа, а особено Германија, ќе мора значително да ги зголемат своите воени трошоци, како за сопствени потреби, така и за помош на Украина.
Европските лидери зборуваат и за зголемување на трошоците за одбрана.
Британскиот премиер Кир Стармер најави дека Велика Британија ќе ги зголеми воените трошоци на 2,5 отсто од БДП до 2027 година, три години порано од планираното.
Макрон ги повика Европејците да ги зголемат годишните трошоци за одбрана на повеќе од 3% од БДП за да се спротивстават на заканата од Русија.
Веројатниот нов германски канцелар Фридрих Мерц исто така е во преговори за поголеми трошоци за одбраната.
Аналитичарот Огорец за Индекс: Војната е исто така бизнис
Воениот аналитичар Маринко Огорец за Индекс вели дека ако акциите скокаат, тоа значи дека луѓето јасно веруваат дека воената индустрија станува профитабилна.
„Војната е исто така бизнис. Очигледно сме во момент кога станува сè појасно дека Европа ќе мора да одвои повеќе за потребите на својата одбрана, своите вооружени сили. Затоа, таа мора да ја развие воената индустрија и производството на оружје. Ова носи цела низа промени на социјално и општествено ниво. Зголемените распределби сигурно ќе значат дека средствата ќе треба да се задржат во некои области“, рече тој.
„Европа мора да се вооружи откако го занемари својот воен потенцијал“
Во него се вели дека водечките европски земји ќе треба да вложат многу пари во одбраната.
„Тоа се големи количини кои треба да се одвојат дури и за да се почне со производство.
Самото зголемување на капацитетот е проблематично.
Ако произведете 1.000 гранати во рок, на пример, еден месец, а сега треба да произведете 10.000 гранати, јасно е дека за тоа се потребни огромни корекции, нова работна сила, набавка на суровини…
Но, сакале ние или не, Европа мора да оди во таа насока.
Не само Европа туку и другите земји членки на НАТО.
„Европа го запостави својот воен потенцијал потпирајќи се на помошта на САД. Со доаѓањето на Трамп на власт во САД, сега мора да се тргне по друг пат. По распадот на поделбата на светскиот блок, се веруваше дека повеќе нема да има војна. Украина брутално покажа дека тоа не е вистина“, објасни тој.