Човекот обвинет за организирање на терористичките напади на 11 септември 2001 година врз САД нема да се изјасни денеска, откако американската влада го блокираше спроведувањето на договорот за вина минатата година.
Калид Шеик Мохамед денеска требаше да се изјасни за виновен на воениот суд во поморската база Гвантанамо во југоисточна Куба, каде што САД го држат 20 години.
Но, Федералниот апелационен суд синоќа ја запре закажаната постапка за разгледување на барањето на владата да се откаже од спогодбата за вината за Мохамед и уште две лица обвинети против него, наведувајќи дека тоа ќе предизвика непоправлива штета и на судот и на јавноста, пишува Би-Би-Си.
Советот од тројца судии рече дека одложувањето „во никој случај не треба да се толкува како мериторна одлука“, туку дека целта е да се даде време на судот да добие целосни информации и да ги слушне аргументите „на забрзан начин“.
Одложувањето значи и дека случајот сега ќе падне на администрацијата на Доналд Трамп.
Што требаше да се случи?
На сослушувањето закажано за денеска, Мохамед требаше да се изјасни за виновен за неговата улога во нападите на 11 септември 2001 година, кога киднаперите киднапираа патнички авиони и ги урнаа во Светскиот трговски центар во Њујорк и во Пентагон.
Уште еден авион се урна во поле во Пенсилванија.
Мохамед е обвинет за злосторства, вклучувајќи заговор и убиство на 2.976 жртви.
Тој претходно рече дека планира „А-З на 11 септември“, дека работел на идејата за обука на пилоти да удираат комерцијални авиони во згради од 1990-тите и дека својата идеја му ја предложил на Осама бин Ладен, лидер на милитантната исламистичка групација Ал Каеда.
Зошто сето ова се случува 23 години по 11 септември?
Воениот суд во поморската база трае повеќе од 10 години, дополнително комплицирано со прашањето за валидноста на доказите добиени од САД преку тортура врз Мохамед и другите обвинети.
Откако беше уапсен во Пакистан во 2003 година, Мохамед помина три години во тајни затвори на ЦИА познати како „црни места“, каде што бил подложен на симулирано давење 183 пати и други таканаречени мачења, „засилени техники на испрашување“ кои вклучувале лишување од сон и присилна голотија.
Договорот за вината бил постигнат минатото лето, по околу две години преговори.
Што вклучува договорот за вина?
Целосните детали за договорите постигнати со Мохамед и неговите двајца обвинети не се објавени.
Познато е само дека договорот би значел дека обвинетите нема да добијат смртна казна.
На судското рочиште во средата, неговиот адвокатски тим потврди дека се согласил да се изјасни за виновен по сите точки од обвинението.
Мохамед лично не се обратил до судот, но го разгледал договорот со својот тим и направил мали корекции и измени во формулацијата.
Ако признанието за вина биде потврдено и прифатено од судот, следниот чекор би бил назначување на воена порота која ќе ги сослуша доказите на сослушувањето за изрекување на пресудата.
Адвокатите пред судот во средата рекоа дека тоа ќе биде форма на јавно судење, каде на преживеаните и членовите на семејствата на убиените ќе им се даде можност да дадат изјави.
Според договорот, семејствата може да му поставуваат прашања и на Мохамед, од кого ќе се бара „целосно и вистинито да одговори на нивните прашања“.
Клучно за договорот на обвинителството за спогодбата за признавање вина беше гаранцијата „дека можат да ги претстават сите докази за кои веруваат дека се неопходни за да се утврди историскиот запис за вмешаноста на обвинетиот во она што се случи на 11 септември“, рече во средата обвинителот Клејтон Г. Тривет Јуниор.
Зошто американската влада се обидува да го блокира признавањето?
Американскиот секретар за одбрана Лојд Остин го именуваше високиот функционер кој го потпиша документот за признавање на вината. Но, министерот бил на пат за време на потпишувањето и наводно не знаел дека тоа ќе се случи, објави Њујорк тајмс.
Неколку дена подоцна се обиде да го повлече потписот.
„Одговорноста за ваквата одлука треба да ја имам јас како претпоставен“, напиша тој во меморандумот.
Меѓутоа, и воениот судија и воениот апелационен одбор одлучија дека договорот е валиден и дека Остин постапил предоцна.
Во вториот обид да го блокира договорот, американската влада оваа недела побара интервенција од федералниот апелационен суд.
Во правниот извештај се наведува дека Мохамед и двајцата други се обвинети за „извршување на најгрозоморното злосторство на американско тло во модерната историја“ и дека спроведувањето на договорот „ќе ги лиши владата и американскиот народ од јавно судење за обвинетиот и можноста на смртната казна и покрај тоа што секретарот за одбрана законски ги повлече тие договори“.
По објавувањето на договорот минатото лето, републиканскиот сенатор Мич Меконел изјави дека одлуката е „абдикација од одговорноста на владата да ја брани Америка и да обезбеди правда“.
Зошто судењето се одржува во Гвантанамо?
Мохамед се наоѓа во воен затвор во заливот Гвантанамо од 2006 година.
Затворот беше отворен пред 23 години, на 11 јануари 2002 година, за време на „војната против тероризмот“ што следеше по нападите на 11 септември, како место за задржување на осомничените терористи и „илегалните непријателски борци“.
Повеќето од затворениците никогаш не беа обвинети, а воениот затвор се соочи со критики за односот кон затворениците. Повеќето сега се вратени или преселени во други земји.
Во затворот моментално има 15 лица, што е најмал број во било кое време во неговата историја.
Сите освен шестмина се обвинети или осудени за воени злосторства.