Американски федерален судија во вторникот ги блокираше милијардерот Илон Маск и Одделот за владина ефикасност (DOGE) да продолжат да прават дополнителни намалувања на американската агенција за меѓународен развој (УСАИД), велејќи дека нивните потези за затворање на агенцијата за странска помош веројатно го прекршуваат Уставот на САД.
Во привремената пресуда, американскиот окружен судија Теодор Чуанг од Мериленд му нареди на Маск, советник на претседателот Доналд Трамп, и на одделот што тој раководи да го вратат пристапот до компјутерските системи на агенцијата на вработените во УСАИД, вклучително и илјадници суспендирани.
Пресудата е резултат на тужба на сегашни и поранешни вработени, една од неколкуте поднесени поради ненадејни отпуштања и прекини на работа во агенцијата.
„Денешната одлука претставува важна победа против Маск и неговиот DOGE, кои ги напаѓаат УСАИД, американската влада и самиот Устав“, рече Норм Ајзен, шеф на непрофитниот фонд за одбрана на државата за демократија и адвокат кој застапува 26 анонимни тужители.
Од друга страна, Белата куќа ја осуди одлуката на судот.
„Нечесните судии ја поткопуваат волјата на американскиот народ со нивните обиди да го спречат претседателот Трамп да ја спроведе својата агенда“, рече портпаролката на Белата куќа, Ана Кели.
„Администрацијата на Трамп ќе се жали на оваа неправда и ќе продолжи да се бори против судиите-активисти кои се закануваат со поделба на власта“, соопшти администрацијата.
Веднаш по преземањето на функцијата, Трамп нареди 90-дневна суспензија на сите програми за странска помош, со преглед за да се процени степенот до кој тие се усогласени со политиките на неговата администрација.
Набргу потоа, Маск и ДОГЕ добија пристап до системите и е-поштата за плати на УСАИД, ги замрзнаа повеќето плаќања и суспендираа голем дел од вработените.
На 3 февруари, Маск објави на социјалната мрежа Х дека „го помина викендот ставајќи ја УСАИД во машина за сечење дрва“.
Во тужбата од 13 февруари, тужителите тврдат дека Маск фактички ја презел контролата врз УСАИД и дејствувал како владин службеник, иако тој ниту бил назначен ниту потврден од Сенатот за таа позиција, што е спротивно на Уставот.
Тие тврдат дека Маск и ДОГЕ ги надминале овластувањата на извршната власт со ефективно укинување на агенцијата создадена од Конгресот.
Судијата Чуанг, кој беше назначен од демократскиот претседател Барак Обама, се согласи дека Маск и ДОГЕ „најверојатно го прекршиле Уставот на САД на повеќе начини и дека нивните постапки им штетат не само на тужителите, туку и на јавниот интерес“.
Исклучување на 80% од програмата
Маск и DOGE тврдеа пред судот дека Маск е единствено советник на Трамп и дека претставниците на агенцијата, а не DOGE, се одговорни за конкретни одлуки.
Меѓутоа, Чуанг заклучил дека Маск и неговиот оддел во пракса имале директна контрола над УСАИД.
Иако тој не ги блокираше масовните раскинувања и отпуштања на договори, кои ги затворија повеќето операции на УСАИД ширум светот и сериозно ги нарушија глобалните хуманитарни напори, судијата истакна дека тие одлуки биле донесени од владини претставници кои не се директно именувани во тужбата.
Државниот секретар Марко Рубио минатата недела објави дека администрацијата прекинува над 80 отсто од програмите на УСАИД и отпушта повеќето вработени.