Претседателските избори во Турција, закажани за 23 јуни, несомнено се најважните избори во светот оваа година. Тоа ќе одреди дали оваа нација од 85 милиони граѓани, на работ на Европа, Азија и Блискиот Исток, ќе продолжи да брза кон авторитарно владеење или ќе избере полиберален пат, пишува „Политико“.
„За прв пат откако конзервативната Партија на правдата и развојот (АКП) на Ердоган дојде на власт во 2002 година, постои сериозна перспектива за политички промени. Инфлацијата е над 80 проценти годишно, турската лира падна во однос на доларот, а популарноста на владата опадна како што растат економските тешкотии“, пишува во анализата на весникот „Политико“.
„Прст во око“ и на САД и на Русија
Според анкетите, Ердоган е во сериозни политички проблеми, а АКП едвај добива поддршка од 30 отсто. Се разбира, неговиот одговор беше жесток и на домашен и на меѓународен план.
И покрај противењето и од Вашингтон и од Москва, Ердоган зборуваше за подготовки за испраќање тенкови во Сирија, со цел да се истера курдската милиција која Анкара ја поврзува со забранетата Курдистанска работничка партија (ПКК).
Тој изгледа решен да ја заврши тампон зоната од другата страна на јужната граница на Турција.
Во меѓувреме, турскиот претседател, исто така, се заканува дека ќе го погоди сојузникот на НАТО Грција поради споровите околу резервите на гас, Кипар и милитаризацијата на грчките острови во Егејското Море.
Откако започна руската инвазија на Украина, Ердоган ја позиционираше Турција како неопходен посредник меѓу Москва и Киев, помагајќи во договорите за посредници и домаќини на разговори меѓу шефовите за безбедност на САД и Русија.
Тој, исто така, успеа да ја поддржи Украина, вклучително и со продажба на воени дронови, додека одржува трговски и енергетски врски со Русија и без да ги загрози личните односи со претседателот Владимир Путин или да го навлече гневот на Западот.
Судења на политички противници
Во меѓувреме, дома, турскиот претседател го користеше судскиот систем кој не е точно познат по неговата независност за да се обиде да ги дисквалификува своите најсилни потенцијални противници.
Градоначалникот на Истанбул, Екрем Имамоглу, популарна личност од секуларната левичарска Републиканска народна партија (ЦХП), кој би можел да биде заеднички претседателски кандидат на опозицијата, неодамна беше осуден на повеќе од две години затвор поради „навреда на јавноста“.
Исто така, на повеќе од 100 политичари од главната прокурдска Демократска партија на народите (ХДП) сè уште им се суди за акти на тероризам, што може да доведе до забрана на движењето.
ХДП не е дел од шестпартискиот опозициски сојуз кој составува заедничка изборна платформа. Сепак, тоа може да биде бакшиш во билансот, како што покажуваат анкетите, доколку ниту АКП ниту опозицијата не освојат мнозинство во парламентот.
Очајна потреба од арапски и западен капитал
За 20 години, Ердоган од политика на „нула проблеми со соседите“ премина во отворен или латентен конфликт со Сирија, Грција, Израел, Египет, Саудиска Арабија и Ерменија.
Сепак, во последниве месеци тој започна зближување со неколку од тие противници, делумно поради неуспехот на бунтовите на Арапската пролет, поддржани од Турција, го принуди да ја прилагоди својата надворешна политика, но и затоа што очајно му треба арапски и западен капитал за да ја поддржи економијата уништена од непромислената политика на одржување ниски каматни стапки.
Копнената инвазија на Сирија што би предизвикала реакција од САД или Русија би можела да има спротивен ефект врз него, како и неговата употреба на судството за да ја остави настрана опозицијата.
Од друга страна, ограничена прекугранична операција со малку турски жртви всушност може да биде прифатлива за гласачите, на ист начин како што израелските напади врз Газа како одмазда за ракетните напади на палестинскиот Хамас се сметаат за полициски операции, а не за војни.
Западот би сакал да му го „види грбот“ на Ердоган
Ердоган ќе сака да ја покаже обновената моќ на Турција во мултиполарен свет каде што средните сили можат да имаат поголемо влијание, при што САД и Русија се помалку подготвени или способни да дејствуваат како глобални полицајци.
Но, по интервенциите во Либија и поддршката за Азербејџан против Ерменија, тој може да се откаже од копнениот напад во Сирија доколку големите сили продолжат да го предупредуваат.
Европската унија најверојатно ќе биде набљудувач наместо сила за умереност или промена.
ЕУ е најголемиот трговски партнер на Турција, но таа го загуби влијанието во Анкара, откако процесот на пристапување на земјата во ЕУ завршува, а Брисел мора редовно да ја „поткупува“ Турција за да задржи речиси 4 милиони сириски бегалци на нејзина територија.
На Западот сигурно ќе му олесни кога ќе го види грбот на Ердоган. Но, владите не експериментираат, сè уште ги држат линиите на комуникација отворени за моќниот човек од Босфор и нудат мала јавна помош за опозицијата, додека тивко се молат за поумерена, прозападна Турција во јуни оваа година.