По големите инфлациски скокови на цените на енергијата по почетокот на војната во Украина во февруари 2022 година, Европа сега се соочува со потенцијално прекумерно снабдување со гас и како резултат на голем пад на цените.
Потребно е да се најдат и поголеми складишни капацитети, пишува Дојче веле.
„Како што се приближува летото, Европската унија се соочува со невообичаена ситуација во средината на најтешката енергетска криза во нејзината историја: има премногу гас“, предупредија Акос Лос и Ира Џозеф, истражувачи од Центарот за глобална енергетска политика на Универзитетот Колумбија.
Минатиот август, цените во Унијата се искачија на највисоко ниво од 350 евра (380 долари) за мегават-час поради недостигот предизвикан од намалувањето на снабдувањето од Русија, пред да паднат во 2023 година, делумно поради поблага зима од очекуваното.
Скоковите во 2022 година доведоа до масовна државна интервенција, при што владите на членките на ЕУ издвоија 646 милијарди евра за заштита на компаниите и потрошувачите, според тинк-тенкот „Бројгел“.
Без испораките на гас од Русија, европските пазари сега се балансирани поинаку отколку во минатото, што значи дека порастот на побарувачката или нарушувањето на понудата може да има непропорционални последици, вели Камил Липински од Полскиот економски институт (ПИЕ).
Украинско складирање како пазарно балансирање
Портпаролот на Европската комисија Тим Мекфи потврди за ДВ дека земјите-членки на ЕУ до ноември ќе мора да ги наполнат своите магацини до 90 отсто капацитет.
Германските капацитети за складирање гас, кои покриваат 22 отсто од вкупниот капацитет за складирање во Унијата, можеа да обезбедат снабдување за целата ЕУ за да се избегнат кратења на клиентите и критичните електрани што користат гас, рече Липински.
Но, само ова не е доволно за да се балансираат цените низ ЕУ, па затоа Брисел мора да гледа многу пошироко.
„Европа треба да искористи што е можно поголем дел од капацитетот за складирање за да ги покрие потенцијалните скокови на побарувачката во зима“, изјави за ДВ Јакопо Касадеи од тинк-тенкот Energy Aspects.
Во 2020 година, Украина ја усогласи својата регулаторна рамка со ЕУ и ги намали трошоците за складирање на гас во домашни складишта за трговците со седиште во ЕУ со намалување на тарифите и царините.
Пред два месеци, Укртрансгаз, оператор за складирање гас, беше сертифициран во согласност со регулативите на ЕУ.
Украинскиот пазар нуди и складирање по фиксна цена, со што се избегнуваат флуктуации на пазарот на самото место.
Украински магацини
Украинските магацини, кои се во сопственост на државната компанија Нафтогас, имаат вкупен капацитет од 31 милијарда кубни метри во 11 подземни складишта.
Капацитетот на украинските складишта за гас го надминуваат само САД и Русија.
Украина ги поседува овие капацитети поради нејзината претходна улога како главна транзитна земја за рускиот гас во правец на Европа.
Нафтогас, матичната компанија на Укртрансгаз, вели дека може да понуди десет милијарди кубни метри складишен капацитет за земјите од ЕУ, што е десет отсто додаток на постојниот капацитет за складирање гас во Унијата, кој изнесува сто милијарди кубни метри.
Тоа може да се зголеми на 15 милијарди кубни метри доколку Украина ја врати територијата окупирана од Русија, соопшти Нафтогас.
Околу 25 милијарди кубни метри складишен капацитет или 80 отсто од вкупниот капацитет на украинските складишта за гас се наоѓа во западна Украина, во близина на полската и словачката граница.
Уште две милијарди кубни метри се наоѓаат во централна Украина, далеку од борбените линии.
Дополнителни четири милијарди кубни метри се поблиску до источните влезни точки за рускиот гас, делумно на окупираната територија.
Објектот Верхунска, со капацитет за складирање од 0,4 милијарди кубни метри, се наоѓа во областа Луганск под руска контрола.
Складиштето во регионот Стрија јужно од Лавов, најголемото во Европа, може да складира четири пати повеќе природен гас од најголемото место во Германија, а експертите велат дека лесно се поврзува со мрежите на ЕУ.
Претставници на синдикатот, наводно, размислуваат за објектот, во кој може да се складираат 17,05 милијарди кубни метри гас.
Операторот на системот за пренос на гас во Украина вели дека системот во земјата има над 100 транспортни рути меѓу нејзините капацитети и границите на ЕУ.
„Потребно е намалување на ризикот“
„Русија е методична во начинот на кој ја напаѓа инфраструктурата, најмногу за да му нанесе страдање на украинското население, но го одржува својот транзит на гас недопрен. Не сум сигурна дали мисли дека може да го користи во иднина“, рече Ана Микулска од Институтот Бејкер за јавна политика на Универзитетот Рајс.
Русија сè уште испраќа малку гас преку Украина. Во тешки пазарни услови тоа може да стане уште еден начин за притисок врз Европа, додаде Микулска.
Оштетувањето на гасната инфраструктура, губењето на контролата врз одредени објекти и владините забрани за извоз на природен гас во итни случаи се само дел од факторите на ризик со кои се соочуваат европските трговци, се вели во извештајот на Полскиот економски институт.
За складирање гас од трета страна во Украина ќе бидат потребни јавни гаранции за комерцијалните компании да користат државни капацитети, според експертите од Центарот за глобална енергетска политика.
Еден од нивните предлози е во сето ова да се вклучи и Европската банка за обнова и развој.
Заемодавачот може да обезбеди гаранции за покривање на политички и воени ризици. Но, од банката изјавија за ДВ дека е премногу рано да се објават какви било детали.
Тим Мекфи потврди дека Европската комисија бара начин на кој гаранциите издадени од јавните институции би можеле да „покријат“ соодветно осигурување за природен гас складиран во Украина.
Но, времето е кратко.