Илон Маск, милијардерот и технолошки магнат кој донираше десетици милиони долари за кампањата на Доналд Трамп, сподели видео во кое ги промовира придобивките од меѓународната трговија и слободните пазари – во време кога царините на Трамп предизвикуваат сериозни шокови на глобалните берзи и предизвикуваат хаос во светската економија.
Во објавеното видео, познатиот американски економист Милтон Фридман го користи едноставниот пример на обичен молив за да ја објасни сложеноста на глобалното производство и моќта на слободниот пазар.
„Буквално илјадници луѓе од целиот свет соработуваат за да го направат ова едно пенкало“, вели Фридман во видеото. Тој дополнително ја нагласува важноста на „магијата на пазарниот систем“, истакнувајќи:
„Затоа функционирањето на слободниот пазар не е важно само за економската ефикасност, туку и за зачувување на хармонијата и мирот меѓу народите.“
Маск не додаде личен коментар на видеото, но тајмингот на неговата објава јасно укажува на пораката.
Имено, видеото е објавено во услови на бурни реакции на пазарот за новите царински политики на Трамп, кои според многу економисти директно ги поткопуваат принципите на слободната трговија и глобалното поврзување.
Комплексниот однос меѓу Маск и Трамп
Врската помеѓу Илон Маск и Доналд Трамп е полна со осцилации низ годините.
Иако повремено изразуваа меѓусебна поддршка и благодарност, Маск во неколку наврати се огради од политиката на Трамп – вклучувајќи го и неговото повлекување од претседателското советодавно тело по повлекувањето на Трамп од Парискиот договор за климата, пренесува Index.hr.
Во последно време, Маск се повеќе се појавува како симпатизер на Трамп, особено во контекст на слободата на говорот и политичката автономија, но неговите пораки – како што е последната – се повеќе се чини дека се благи знаци на дивергенција, особено кога станува збор за економските и трговските политики.
Иако тој експлицитно не го критикуваше Трамп, објавувањето на видеото на Фридман во овој момент може да се протолкува како јасен знак за несогласување со тарифните мерки кои ги нарушуваат глобалните синџири на снабдување – клучни за индустриите на Маск, од автомобили до вселенска програма.
Кој е Милтон Фридман?
Милтон Фридман беше еден од највлијателните економисти на 20 век, добитник на Нобеловата награда и голем поборник за слободниот пазар, дерегулацијата и монетаризмот.
Тој беше силен противник на царините, протекционизмот и државната интервенција во економијата, верувајќи дека слободната трговија носи најголема можна ефикасност во распределбата на ресурсите и придонесува за мир меѓу државите.
Токму поради оваа причина, поделбата на идеите на Фридман во време кога Трамп се обидува да ги зајакне протекционистичките политики не може да се смета за случајна.
Знаејќи или не, со оваа објава Маск испраќа силна порака за неговата визија за иднината на светскиот економски поредок – и за потребата да не се уништи она што функционира со години: глобалната соработка преку слободна трговија.
— Elon Musk (@elonmusk) April 7, 2025