Египет бара да ѝ се врати светски познатата биста на кралицата Нефертити, која е во Берлин повеќе од сто години.
Германските власти одбиваат да го сторат тоа и велат дека скулптурата ќе остане таму каде што е.
Вредноста на скулптурата се проценува на 400 милиони евра и е еден од најпознатите артефакти на древниот Египет. Но, од 1922 година, таа 3.370-годишна биста на кралицата Нефертити е во Берлин.
Сега – и не за прв пат – има барање од Египет Германија да го врати.
Захи Хавас, поранешниот египетски министер за антиквитети, активно се залага за враќање на Нефертити од 2011 година.
Неодамна, тој го интензивираше својот ангажман: тој покрена петиција со која се повикува Германија да ја врати познатата биста, која моментално се наоѓа во берлинскиот музеј Нојес.
„Таа биста, извонредна и единствена по својата историска и естетска вредност, сега е во Германија, но време е да се врати дома во Египет“, се вели во петицијата.
Германски археолошки тим ја откри насликаната биста во 1912 година и ја испрати во Европа една година подоцна.
Нефертити стана важна туристичка атракција и за многумина очигледен дел од Берлин.
Дали Нефертити е симбол на колонизација?
Бистата од варовник, за која се верува дека е направена во 1345 година п.н.е., исто така колоквијално се нарекува „Амбасадор на Египет“.
Но, египетскиот археолог Моника Хана на тоа гледа поинаку.
„Амбасадорот подразбира дипломатска размена“, вели таа за ДВ.
„Само, дали Египет добил нешто важно за возврат, нешто како „круната на прускиот крал Фредерик Велики или некоја слика од Албрехт Дирер? „Мислам дека не сме“, вели Хана.
„Ако испратите амбасадор само во една насока, тој е заложник.“
Моника Хана јавно повикува на „деколонизација на египетската археологија“.
Та тврди дека иницијативата за враќање на Нефертити предизвикува отпор затоа што „ќе постави преседан што ќе го отвори патот за враќање на многу различни предмети земени за време на колонијализмот“.
И навистина, петицијата на Хавас не е само за Нефретити – тој бара и враќање на Каменот од Розета и Зодијакот на Дендера, египетските антиквитети лоцирани во Франција и Велика Британија.
Каменот од Розета, изложен во Британскиот музеј во Лондон, е древен египетски камен со натписи на неколку јазици и писма.
Послужил како клуч за отклучување на тајните на хиероглифското писмо.
Зодијакот на Дендера е огромен камен дијаграм од египетски храм кој датира од средината на првиот век п.н.е., моментално сместен во музејот Лувр во Париз.
Музејот во Берлин вели дека нема основа за враќање
Пруската фондација за културно наследство, која ги надгледува музејските збирки во Берлин, во минатото призна дека нејзините колекции содржат украдени уметнички дела, како што се некои бронзени скулптури од Бенин. Некои потоа беа вратени во Нигерија во 2022 година.
Сепак, се вели дека бистата на Нефертити била легално добиена од Египет, откако била откриена во остатоците од градот Амарна, краткотрајниот главен град на фараонот Енатон, сопругот на Нефертити. По неговата смрт, градот на источниот брег на Нил бил напуштен во 1335 п.н.е.
„Бистата на Нефертити е пронајдена за време на ископувањата одобрени од египетската управа за антиквитети“, вели Стефан Михлер, портпарол на Пруската фондација за културно наследство.
„Пристигна во Берлин врз основа на тогашната вообичаена поделба на наоди, која вклучуваше многу други предмети. Бистата е легално изнесена од земјата и нема барање за нејзино враќање од египетската влада“, вели Михлер во писмената изјава за ДВ.
Затоа тој се повикува на договорот со египетските власти кој предвидува поделба 50:50 од околу 10.000 артефакти пронајдени во замена за финансирање обезбедени од германскиот магнат за памук и текстил Џејмс Сајмон.
Германските уметнички експерти велат дека претставник на египетската влада избрал половина од предметите, додека другата половина била однесена во Германија, вклучително и биста која неколку години подоцна била изложена во музеј во Берлин.
Археолог тврди дека бистата била „дрско украдена“
Некои го оспоруваат ваквото прикажување на настаните.
Хавас пишува дека бистата на Нефертити „беше дрско украдена од Египет од Германците во 1913 година, кога беше скриена и прошверцувана надвор од земјата, и покрај законите кои забрануваат извоз на „исклучителни“ археолошки наоди од Египет.
Египетски археолог тврди дека германскиот египтолог Лудвиг Борхард, водачот на ископувањето, под лажни изговори ја однел Нефертити од земјата.
Според веб-страницата Returning Heritage, која известува за дебатите за културната реституција, „египетската држава во тоа време имаше право на вето врз сите предмети што ги сметаа за премногу важни за да ја напуштат земјата“.
Но, можно е Борчард „погрешно да ја претставил важноста“ на бистата, забележал авторот на извештајот Луис МекНут.
Отстранувањето на скулптурата на Нефертити се случи пред откривањето на гробницата на Тутанкамон во 1922 година.
Историското откритие го поттикна Египет да ги отповика сите права „дадени на странските истражувачи да ги однесат главните наоди дома“, рече Мекнаут во својот извештај.
Експертот верува дека е „многу малку веројатно“ Хавас да успее во својата кампања за враќање на Нефертити, освен ако тој или египетските власти „не презентираат нови докази за намерна измама“.
„Како тогаш беше распределен пленот од таквите ископувања често (ако не и секогаш) е обвиткан со мистерија“, вели Луис Мекнаут за ДВ.